◄منفعتهای مسئولیتنما
استعفا، واژهای که این روزها مانند همه روزهای پس از حوادث بسیار به گوش میرسد و از پچپچهای بعضی گرفته تا اظهارنظرهای منطقی بعضی دیگر در همه و همه تکرار میشود.
به گزارش خبرنگار تیننیوز، اما چرا مفهوم استعفا تا این حد در کشور ما غریب است و هیچ اتفاق نظری پیرامون آن به چشم نمیخورد؟ آیا اساسا استعفای یک مسئول بعد از حوادث، کاری عقلانی و بهجا است؟ یا یک عمل از روی احساسات جریحهدار؟
برای پاسخ به این سوالها به سراغ سعید معیدفر جامعهشناس ایرانی و دانشیار بازنشسته گروه جامعهشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران رفتیم.
معیدفر آغاز سخن را به روشنگری پیرامون این مفهوم پرداخت و گفت: استعفا موضوعی است که معمولا در کشورهای دیگر هم اتفاق میافتد، زمانی که در حوزه مسئولیت یک فرد اتفاقی میافتد معمولا به طور نمادین استعفای خود را اعلام میکند البته زمانی که در حوزه مسئولیت یک نفر مشکلی بهوجود میآید به این معنا نیست که خود آن شخص مستقیما مسبب آن مشکل است.
او ادامه داد: اما از نظر نمادین این امر مهم است و در واقع به نوعی بیانگر مسئولیتشناسی آن شخص و نهاد در مقابل یک حادثه است، در ایران هم که گاهی این استعفاها اتفاق میافتد، موضوعی است، یعنی استعفای مدیرعامل راه آهن به این معنا نیست که خود مدیرعامل مسبب اصلی سانحه برخورد دو قطار در منطقه هفتخوان بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: عدهای مستقیما در حوادث نقش دارند که این افراد طبیعتا باید محاکمه و مجازات بشوند اما استعفای مدیرعامل یعنی توجه و اهمیت رئیس یک مجموعه و همچنین حس وظیفهشناسی آن فرد و سازمان را میرساند، این موضوع مختص ایران هم نیست و در همهجای دنیا استعفا به معنی توجه ویژه یک سازمان به حادثه اتفاق افتاده است.
معیدفر با اشاره به حادثه ساختمان پلاسکو گفت: حادثه پلاسکو هم از چنین منطقی پیروی میکند، به هرحال عدم توجه به مساله ایمنی باعث بهوجود آمدن این حادثه و جان باختن تعدادی از هموطنان و جریحه دار شدن احساسات عمومی شد، لذا اگر مسئولان شهرداری و یا مسئولان هر سازمان دیگری که در این حادثه نقشی داشتهاند استعفا بدهند میتوانند جدیت و توجه خود به ارزش جان هموطنان را نشان بدهند.
سعید معیدفر گفت: اما باید توجه داشت که یک استعفای صوری هیچ دردی از جامعه را دوا نمیکند، استعفا باید معنای دیگری هم داشته باشد و آن معنا، این است که سازمان و یا دستگاهی که عامل یک حادثه بوده باید به کلی تغییر کند و به عبارتی زیر و رو شود، یعنی آن سازمان دوباره مورد بررسی قرار بگیرد و اختلالهایی که میتواند بار دیگر چنین حادثهای را رقم بزند اصلاح شود، کاری که معمولا در کشور ما انجام نمیشود، یعنی استعفا تنها به معنی کنار رفتن یک نفر نیست بلکه به طور کلی پیامی است به کل آن سازمان که از این به بعد ما با دستورالعمل دقیقتری کار خواهیم کرد و
برنامهریزی میکنیم که دیگر چنین اتفاقی رخ ندهد.
این جامعهشناس اظهار داشت: متاسفانه ما در کشوری هستیم که مسئولان و مدیرانش خیلی خود را در قبال مردم مسئول نمیدانند، معمولا مدیران در کشور ما انتصابی هستند و در این وضعیت مسئولیت به سود تبدیل میشود و گاهی این مسئولیتها به نااهلها محول میشود.
معیدفر در تبیین معنای استعفا در شرایط کنونی گفت: استعفا در دیگر کشورها کمی متفاوت به نظر میرسد، چراکه در آن کشورها دموکراسی وجود دارد، دموکراسی یعنی مردم از پایینترین سطح نسبت به سیستم مسئول هستند و سیستم هم نسبت به مردم مسئول است به همین دلیل در چنین سیستمی استعفاها بسیار معنادار هستند اما در جامعهای مانند ما که مسئولیتها اکثرا انتصابی است و مردم احساس مسئولیت چندانی نسبت به سازمانهای مختلف ندارند و سازمان هم به همین صورت نسبت به مردم مسئول نیست، این استعفاها مشکلی از جامعه را مرتفع نمیکند، یعنی آن سازمان در نهاد خود اشتباه است و با رفتن
رئیس مشکل حل نمیشود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: در کشوری که نهادهای دموکراتیک وجود دارد یک استعفا کاملا کارکردی است اما در کشور ما بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد و معمولا نهادی که قدرت را از دست داده نسبت به نهادی که قدرت را در دست دارد به چنین پروپاگاندای سیاسیای دست میزند، شما در حادثه برخورد قطارها ملاحظه کردید که جناح مخالف بر طبل خوشحالی میکوبید و به جای ناراحتی از واقعه از زمین خوردن حریف خوشحال بود.
معیدفر گفت: مسئله شهرداری و پلاسکو هم به نوعی به همین وضعیت دچار شده و رقیب میگوید یکی زدی، یکی بخور! این مسئله نشان میدهد که نهادها درگیر بازیهای سیاسی هستند تا پاسخگویی به ملت؛ چراکه در چنین جامعهای اصلا نهادهای دموکراتیک وجود ندارد، بنابراین مسئولیتها دست به دست میچرخند و هیچ نظارتی هم وجود ندارد.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: در کشوری مثل ایران که نهادهای دموکراتیک وجود ندارد، استعفا چیزی را عوض نمیکند، بعد از مدت کوتاهی همه چیز به دست فراموشی سپرده میشود، بدنه سازمان هم که تغییری نکرده است، بیمسئولیتی و بیانگیزگی هم مانند گذشته است، فقدان نظارتهای مردمی پابرجاست، البته برای خالی نبودن عریضه، استعفا شاید شروعی باشد برای اینکه در آینده این نهادهای دموکراتیک به تدریج مستقر بشوند و مدیریتها پاسخگوی مردم باشند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.