◄ حمل‌ونقل نیازمند نگاهی همه‌جانبه است

هرچند که حمل‌ونقل به‌عنوان تنها عامل توسعه به‌حساب نمی‌آید و علل و عوامل بسیار دیگری هم هست که موجب رشد و توسعه اقتصادی می‌شود، اما نباید از خاطر دور داشت که یکی از عناصر کلیدی در توسعه اقتصادی، حمل‌ونقل است.

به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، آثار اقتصادی حمل‌ونقل را می‌توان در رابطه با همه فعالیت‌های اقتصادی مثل صنایع کشاورزی، خدمات، توریسم و ... برشمرد. اگر نگاهی به کشورهای پیشرفته جهان بیندازیم مشاهده خواهیم کرد که آن‌ها به‌موازات سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی، در امر حمل‌ونقل نیز سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این بخش را هم‌زمان تقویت کرده‌اند تا بتوانند ارتباطات بین بخش‌های فعال مختلف که در جامعه فعالیت می‌کنند را به نحو احسن برقرار کنند.

البته سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل مستلزم سرمایه‌گذاری سنگین است و کشورها برای برطرف کردن موانع و تنگناهایی که در حمل‌ونقل وجود دارد، ناچار به پرداختن چنین هزینه‌هایی هستند.

اهمیت و نقش حمل‌ونقل برای توسعه اقتصادی و اجتماعی به حدی است که سازمان ملل متحد نیز به‌منظور بهبود توسعه اقتصادی-اجتماعی کشورهای عقب‌مانده و یا درحال‌توسعه، بهبود همه‌جانبه حمل‌ونقل و ارتباطات را مطرح می‌کند و با اعلام دهه‌های حمل‌ونقل، طرح‌ها و پروژه‌هایی را به‌منظور توسعه و بهبود سیستم حمل‌ونقل مطرح می‌کند.

در ایران اما شرایط این بخش بسیار پیچیده است و علی‌رغم اختصاص بودجه و توجه‌هایی که طی سال‌های اخیر صورت گرفته، موتور حمل‌ونقل هنوز آن‌چنان‌که بایدوشاید به کار نیفتاده است، متخصصان امر اعتقاد دارند یکی از دلایل سرعت‌پایین توسعه در حمل‌ونقل نگاه تک‌بعدی به آن است و اینکه حمل‌ونقل از منظر حوزه‌های دیگر دیده نشده است.

در همین خصوص به سراغ سعید معیدفر جامعه‌شناس و دانشیار بازنشسته گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و مشاور اجتماعی وزیر راه و شهرسازی رفتیم تا نگاهی اجتماعی به حمل‌ونقل را تجربه کنیم.

سعید معیدفر در آغاز سخن گفت: متأسفانه زمانی که ما بحث حمل‌ونقل را مطرح می‌کنیم اکثراً ابعاد فنی و تخصصی آن مدنظر است، درحالی‌که حمل‌ونقل بیشتر از این موضوع‌ها است، به‌عنوان‌مثال تصور کنید زمانی که انسان به سن بلوغ می‌رسد تصور می‌کند دیگر وقت آن رسیده که کنترل یک وسیله نقلیه را بر عهده بگیرد و گواهی‌نامه بگیرد و راننده اتومبیل شود و خیلی راحت در شهر و خارج از شهر تردد کند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: بنابراین درک ما از حمل‌ونقل یک درک بسیار اولیه و ناپخته است، درعین‌حال به نظر می‌رسد که شاید بیشترین مخاطبان نشریه حمل‌ونقل برنامه‌ریزان در سطح شهر و کشور باشند اما حمل‌ونقل کشور احتیاج دارد که کم‌کم مخاطبان خود را گسترده و گسترده‌تر کند و این امر مستلزم این است که ما حمل‌ونقل را از یک موضوع کاملاً فنی و تخصصی به سایر بخش‌های زندگی مردم متصل بکنیم.

مشاور اجتماعی وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: به‌عنوان‌مثال امروز مردم به بدن و سلامتی خود و یا در بخش کارآفرینی، روانشناسی و غیره توجه بسیار زیادی می‌کنند به همین دلیل نشریاتی که در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند مهم و قابل‌توجه هستند بنابراین اگر نشریه حمل‌ونقل نتواند موضوع خود را با عرصه‌های دیگر زیست انسانی از اقتصاد گرفته تا سیاست گره نزند در آینده مخاطبان جدی خود را از دست خواهد داد.

او ادامه داد: بنا برمطالبی که عرض کردم، درک جامعه ما از حمل‌ونقل بسیار ابتدایی است، لذا نشریه حمل‌ونقل باید به این سمت برود که لایه‌های عمیق‌تر این بخش را به مردم بشناساند و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بخش حمل‌ونقل را موردتوجه ویژه قرار بدهد و به حوزه‌هایی که مورد علاقه مردم است و از سویی به حمل‌ونقل هم ارتباط دارد بپردازد که از این طریق هم به توسعه فرهنگ حمل‌ونقل در کشور کمک کرده باشد، هم به ارتقای دانش مردم در حوزه‌های مختلف پرداخته باشد و هم سوژه‌های بسیار جدی و ارزشمندی در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل به بخش تحقیق و پژوهش جامعه ارائه بدهد.

معیدفر گفت: درست است که امروز در نگاه اول ما در بخش حمل‌ونقل احتیاج به بودجه و دانش فنی و مسائلی ازاین‌دست داریم اما به نظر می‌رسد مسئله حمل‌ونقل ابعاد بسیار وسیع‌تری از جاده و ریل و کشتی دارد، به‌عنوان‌مثال، حمل‌ونقل زمانی بستر تمدن‌سازی بود و یکی از دلایلی که انسان‌ها توانستند جامعه را بسط و رشد بدهند و به عبارتی در جا نزنند، مسئله حمل‌ونقل و رفت‌وآمد میان اجتماعات و جوامع مختلف بوده است.

او ادامه داد: امروز ما بخش حمل‌ونقل را صرفا به جابه‌جایی از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر خلاصه کرده‌ایم درحالی‌که در این بخش عرصه‌های بسیار متفاوت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دخیل هستند، نهایتاً اگر امروز بتوانیم بحث حمل‌ونقل را در مقیاس کلان ببینیم و با بخش‌های مختلف زندگی گره بزنیم، بسیاری از مشکلات و معضلات امروز جامعه قابل‌رفع کردن است.

سعید معیدفر در پایان گفت: امروز به دلیل نگاه فنی و انتزاعی به مسئله حمل‌ونقل ما با مشکلات بسیاری از تلفات بسیار زیاد گرفته تا عدم رشد و توسعه مواجه هستیم، یعنی علی‌رغم اینکه در مواردی بیشتر از کشورهای دیگر منابع و سرمایه کافی در اختیارداریم اما حمل‌ونقل ما توسعه‌یافته نیست و علت همه این موارد نگاه بخشی و انتزاعی به حمل‌ونقل است.