سهشنبههای بدون خودرو و خطر نمایشیشدن
تیننیوز| «سهشنبه بدون خودرو» حرکتی مبارک است که به طور خودجوش و مردمی با ابتکار یک جوان اراکی کلید خورد و خیلی زود در شهرهای مختلف به کارزاری محیط زیستی بدل شد و در هر شهر و استانی متناسب با ویژگیهای فرهنگی و اقلیمی و نیز تلاش فعالان محیط زیست و میزان همراهی مسئولان، شکل خاص خود را پیدا کرد. این رویداد در تهران با فراخوان رکابزنی با دوچرخه از مبدأ تا مقصدی مشخص در سهشنبهها، شکلی ویژه پیدا کرده است. سهشنبه گذشته (16 شهریور) همزمان با چهلمین هفته «سهشنبههای بدون خودرو»، قرار بود همراهان این کمپین در تهران،
با دوچرخه مسیر خیابان حجاب تا خانه هنرمندان را رکاب بزنند که با ممانعت نیروی انتظامی روبهرو شدند. این اتفاق بحثهای مختلفی را بین حامیان کمپین «سهشنبههای بدون خودرو» برانگیخت که بیشتر به انتقاد از این ممانعت و نیز طرح مسئله مشارکت زنان در این رویداد (و سایر فعالیتهای اجتماعی) کشیده شد؛ اما کمتر سخنی درباره ارزیابی محیط زیستی این حرکت به میان آمد. در اینجا از نقطهنظر محیط زیستی به «سهشنبههای بدون خودرو تهران» نگاهی میاندازیم.
1. آیا حرکت سهشنبهها در تهران میتواند «عیار محیط زیستیبودن» باشد؟
- سهشنبه بدون خودرو در تهران دارد به «سهشنبههای با دوچرخه» تبدیل میشود که با توجه به شرایط موجود این شهر، میتواند تنها حرکتی نمادین باشد، نه مناسبترین راه برای ترافیک و اصلاح کیفیت هوای تهران.
- هیچ بررسی کارشناسانهای وجود ندارد که طبق آن شهر تهران با جمعیت حدود 12میلیونی، وسعت بیکران و شیب زیاد شمال به جنوب و رانندگی پرخطر، استفاده از دوچرخه راهحل مناسبی بداند. به نظر میرسد استفاده از وسایل حملونقل عمومی بهجای ماشین شخصی راهحل اساسی باشد و دوچرخهسواری نیز در کنار آن، بتواند برای بعضی مسیرهای کوتاه گزینهای مناسب به حساب آید.
- تمرکز کمپین سهشنبهها بر «رکابزنی» و حاشیههای آن، بر این بحث مهم سایه انداخته و مطالبه زیرساختهای حملونقل شهری و تقویت ناوگان مترو و اتوبوسهای سریع و بدون آلایندگی و انتقاد از روشهای سوداگرانه مانند فروش مجوز ورود به محدوده ترافیک و... را به حاشیه میراند.
2. برنامه سهشنبهها در تهران به این صورتی که پیش میرود، هرچه باشد، «سهشنبههای بدون خودرو» نیست. این برنامه به این صورت که اجرا میشود، میتواند اقدامی برای ترویج دوچرخهسواری، معرفی مزایای داشتن تحرک و پرهیز از تنبلی و مواردی مشابه باشد، اما به معنی کنارگذاشتن خودرو و تردد با دوچرخه قلمداد نمیشود. تجمع در نقطهای و رکابزنی تا نقطهای دیگر در تهران، میتواند اقدامی نمادین برای تشویق به دوچرخهسواری باشد، ولی به معنی تردد و رفتن به سرکار با دوچرخه نیست؛ زیرا هیچکس در پایان رکابزنی به محل کارش نمیرسد. با اندکی
تأمل درمییابیم در همان چهلمین سهشنبه، شماری از مسئولان- که حضورشان در آن برنامه مغتنم بود- با ماشین به خیابان حجاب آمدند تا ازآنجا سوار بر دوچرخه به سوی خانه هنرمندان بروند.
سپس ماشین به خانه هنرمندان رفته، آنها را به مقصدشان ببرد؛ بنابراین نهتنها خودرو حذف نشده و ترددی با دوچرخه انجام نشده است، بلکه درواقع آمدورفت با اتومبیل برای این افراد بیشتر هم شده است.
3. حرکت کاروان دوچرخهسواران در ساعت 9 صبح در مرکز شهر میتواند بار ترافیکی مضاعفی ایجاد کند که موجب کندی تردد و در حالت درجا کارکردن اتومبیلها در این مسیر شود که انتشار آلایندهها را افزایش میدهد و نقض غرض این حرکت محیط زیستی در طلب هوای پاک است. فرض کنید این کمپین بسیار موفق میشد و شمار شرکتکنندگان چندین برابر تعداد رکابزنان 16 شهریور میبودند، در آن صورت، چه اتفاقی در ترافیک شهر میافتاد؟ چند نفر با تأخیر در محل کارشان حاضر میشدند و چقدر هزینه به جا میگذاشت؟ چه مقدار آلایندگی از این ترافیک در هوا منتشر میشد؟
4. واقعیت آن است که طرفداران «سهشنبههای بدون خودرو» و تهرانیهایی که خواستار هوای پاکاند، بسیار بسیار بسیار فراوانتر از تجمع رکابزنان سهشنبهها هستند، اما به خاطر ویژگیهای این برنامه (ازجمله دوری مسافت برای بسیاری از تهرانیها، نداشتن دوچرخه و نداشتن وقت کافی) امکان مشارکت و نشاندادن حمایت خود از «سهشنبههای بدون خودرو» را ندارند. اگر چند نفر از اهالی افسریه یا دولتآباد یا مینیسیتی و شهرک شهید باقری بخواهند در برنامههای «سهشنبههای بدون خودرو» شرکت کنند، باید دستکم نصف روز را مرخصی
بگیرند و با هر وسیلهای خود و دوچرخهشان را به محل قرار برسانند و برگردند.
5. با توجه به موارد پیشگفته، بیم آن میرود که حرکت مردمی «سهشنبههای بدون خودرو» به جای اقدامی عملی و سازنده در راه حفاظت محیط زیست، به حرکتی نمایشی تبدیل شود که در آن صورت با گرفتن چند عکس سلفی و نمایش در فضای مجازی، نوعی رضایت خاطر و رهایی از عذاب وجدان ایجاد میکند که تا سهشنبه دیگر کاری به کار هوای آلوده نداشته باشند. جای خوشوقتی است که در این ماجرا ابتکار عمل به دست مردم و فعالان محیط زیست بوده؛ بهطوریکه مسئولان را به دنبال خود کشاندهاند، اما باید پرسید آیا کسانی مانند معاون قوه قضائیه و معاون وزیر ورزش و شهردار و رئیس
شورای شهر همدان و... بعد از سهشنبه گذشته، روزی دیگر هم رکابزنان روانه محل کارشان میشوند؟ یا دستکم تا نانوایی را با دوچرخه میروند و در حوزه مدیریتی خود دراینباره چه میکنند؟ هدفِ نیکِ بانیان برنامه رکابزنی در «سهشنبههای بدون خودرو» برای جلب حمایت و مشارکت مقامات و مسئولان در حرکتهای محیطزیستی قابل درک و تقدیر است، اما چهبسا این برنامهها به جای استفاده از آن چهرهها برای تحقق اهداف محیط زیستی، به چهرهسازی آنها با استفاده از احساسات پاک دوستداران محیط زیست بینجامد، بدون اینکه در عمل شاهد
بهبود کیفیت هوای تهران باشیم. امید که فعالیتهای محیطزیستی کمتر به برنامههای نمایشی و بیشتر به اقدامات عملی بپردازند.
6. برای استفاده از همه ظرفیتهای فعالان محیط زیست و جلب بیشترین حمایت مردمی در راستای مطالبه هوای پاک، به عنوان اولین حق شهروندی، بهتر است مناسبت «سهشنبههای بدون خودرو» از نظر شکل و محتوا به صورتی عملیتر، مؤثرتر و فراگیرتر برگزار شود و ضمن ترویج فرهنگ دوچرخهسواری، مسائل اساسی کنترل آلودگی هوا و راهحلهای ترافیکی را به بحث بگذارد و مدیریت شهری را به چالش بکشد تا با استفاده از پتانسیل امیدبخشی که جلوه آن را در استقبال از «سهشنبههای بدون خودرو» در فضای مجازی میتوان دید، به جای منحصرکردن این روز به
رکابزنی، انواع فعالیتهای آموزشی، ترویجی، اعتراضی و توجیهی در سراسر تهران بزرگ امکانپذیر شود.
* سردبیر ماهنامه جهان سبز
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.