گریزی از هوشمندسازی نداریم

تین‌نیوز| وبلاگ مجید بابایی- موضوع سرویس‌های هوشمند درخواست تاکسی را می‌توان از چند منظر بررسی کرد:

۱- بررسی از منظر مدرنیته
براساس دانشنامه آزاد فارسی، دوران نوین، دوران مدرن یا مدرنیته (modernity) به جامعه مدرن اطلاق می‌شود. مدرنیته دوره‌ای تاریخی است که بین سده پانزدهم تا سده بیستم میلادی را دربردارد و دارای جنبش‌های متعدد فرهنگی و عقلانی است. به‌این‌ترتیب از دیدگاه علمی و فناورانه، مدرنیته فرآیندی است که جوامع با بهره‌گیری از جدیدترین دستاوردهای علمی و فناوری، به عرصه‌های جدیدی از رفاه و پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی دست می‌یابند. این گزاره می‌تواند به این معنا باشد که حرکت در خلاف جهت مدرنیته ممکن است ما را از دستیابی به اهداف توسعه پایدار دور کند.

 ۲- بررسی از منظر فناوری
انسان خواسته یا ناخواسته در مسیر توسعه فناوری قرارگرفته، بدون آنکه تعریف درستی از آن داشته باشد. بدون فناوری امروز، چنین جایگاهی برای بشر وجود نداشت. درواقع هرچه که بشر توانسته در قاب ذهنی خود تصور کند، با به زنجیرکشیدن فناوری به آن دست‌یافته و خواهد یافت. پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا انسان هدایتگر تغییرات فناورانه است؟ اگر چنین باشد آیا می‌توان بر آن کنترل و احاطه داشت؟ در غیراین صورت، نقش اراده انسان در انتخاب و روش استفاده از فناوری چه می‌شود؟ آلوین تافلر در کتاب «موج سوم» می‌گوید: «جهانی که شاهد ظهور بسیار سریع ارزش‌ها و فناوری‌های تازه، روابط ژئوفیزیکی جدید، سبک‌های زندگی تازه و روش‌های جدید ارتباطی است، نیازمند عقاید، طبقه‌بندی‌ها و مفاهیمی تازه و نو است.

ما نمی‌توانیم با روش‌های دیروز وارد جهان فردا شویم. » او با این توضیح به‌خوبی تفاوت نسل‌ها، ایده‌ها، محدودیت‌ها و منابع در اختیار بشر را تبیین می‌کند. به‌عبارتی در هر دوره‌ای از زمان، بشر به‌واسطه بهره‌مندی از علوم و فناوری‌های جدیدتر به عرصه‌های وسیع‌تری پانهاده است. شروع موج دوم از حدود ۳ قرن پیش با اختراع ماشین بخار و انقلاب صنعتی بود. موج سوم نیز به گفته تافلر حاصل همین تغییرات گسترده بود که از دهه ۶۰ میلادی با افزایش نیاز به اطلاعات و رایانه برای محاسبات پیچیده، مقدمه‌ای شد برای تغییرات بسیار وسیع در فناوری‌ها و در طول دهه‌های اخیر راه را برای موجی جدید به نام عصر مجازی باز کرد. اینترنت، سیستم‌های آنلاین خریدوفروش، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان، دانشنامه‌های آنلاین و... از محصولات موج چهارم و عصر مجازی هستند. در اوایل دهه ۷۰ میلادی برخی کشورهایی که امروز در ردیف کشورهای توسعه‌یافته هستند، درک درستی از این امواج و تغییرات فناورانه داشتند و با سرمایه‌گذاری درست در آن حوزه‌ها امروز به قدرت‌های بلامنازع آن حوزه‌ها تبدیل‌شده‌اند.

۳- بررسی از منظر سنت
امروزه تحولات فناورانه مرزهای فیزیکی را از بین برده و به‌اصطلاح دهکده‌ای جهانی ساخته که نه‌تنها ما را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند، بلکه حس صلح و دوستی و عاطفه بشری را فزونی می‌بخشد. آیا به‌راستی چنین است؟ آیا شبکه‌های اجتماعی از بشر، انسانی اجتماعی ساخته یا هرروز فاصله‌ها را بیشتر کرده است؟ آیا امروز می‌توان ادعا کرد انسانیت انسان با بهره‌گیری از فناوری بهبودیافته است؟ پاسخ به این پرسش‌ها ساده نیست. البته می‌پذیریم که فناوری هم از خود نتایج مثبت و منفی بسیاری بر جای می‌گذارد.


سرویس‌های هوشمند درخواست تاکسی، نوعی از همین تقابل مدرنیته فناورانه با سنت‌های هنجاری جامعه ماست، اما این نخستین مورد از این تقابل نبوده و آخرین هم نخواهد بود. هر فناوری در چرخه عمر خود دورانی را برای تقابل با فناوری‌های قبلی و بعدی طی خواهد کرد اما آنچه روی خواهد داد منسوخ شدن یکی و رشد دیگری است. پیش‌ازاین برای تهیه بلیت‌های خدمات حمل‌ونقل فقط می‌توانستیم به آژانس‌ها مراجعه کنیم اما امروز بسیاری از این خدمات از طریق شبکه اینترنت و غیرحضوری ارائه می‌شود و در آینده‌ای نه‌چندان دور، واژه «آژانس فروش بلیت» از یادها خواهد رفت.

در زمینه تاکسی‌های اینترنتی نیز می‌توان گفت هرچند مقاومت بازیگران فعال در عرصه خدمات حمل‌ونقل تاکسیرانی ممکن است در مسیر توسعه فناوری‌های جایگزین مانند «سرویس‌های هوشمند درخواست تاکسی» خللی گذرا ایجاد کند اما بدون تردید دیر یا زود، بازار حمل‌ونقل فضای لازم برای پذیرش آن را مهیا خواهد کرد. پس بهتر است این فناوری‌ها را به منزله فرصت‌هایی جدید برای بهبود فضای کسب و کار و بهینه شدن مفهوم «حرکت» در بستر حمل‌ونقل مورد توجه قرار دهیم.