◄ درک ایمنی به زبان ساده
تین‌نیوز| امین وفادار*: ایمنی به اشکال مختلفی قابل تفسیر است. اگر از هزاران نفر برای معنای واژه ایمنی سوال کنید امکان آن وجود دارد که به همان تعداد معانی متفاوت بشنوید. با این حال، متعارف‌ترین آن ایمنی را به معنای حفظ فاصله از هرگونه حادثه و آسیب قلمداد می‌کنند.
اما این سوال همیشه وجود دارد که آیا هر چیز که ایمن باشد از هرگونه آسیب به دور است؟ و به دور خواهد ماند؟ به طور حتم، جواب این خواهد بود که هرگز. هر زمان مقوله‌ای ایمن شناخته شود به این معنا خواهد بود که در محاسبات و منطق، درصد ریسک خطر جراحت و زیان آنقدر اندک باشد که قابل قبول واقع شود.
اگر در یک ساختمان تازه‌ساز کنفرانسی برگزار شود، شانس و احتمال کمی وجود دارد که سقف آن ریزش کند و مصیبت بار باشد (نتیجه consequence). با این که احتمال کم است، نگران نیستیم چرا که در صورت نیاز امکان فرار وجود خواهد داشت.
حال اگر مدارهای الکتریکی بسیاری در آن محل وجود داشته باشد که احتمال آتش‌سوزی را هم نیز به وجود آورد، اوضاع پیچیده‌تر خواهد بود. در این حالت شانس زیادی برای خطر برق گرفتگی و آتش‌سوزی پس از وقوع حادثه نیز وجود خواهد داشت، چرا که امکان خسارت و مجروحیت نیز افزایش می‌یابد، در نتیجه چنان مکانی را فضایی ناامن تلقی خواهیم کرد.
خطوط کابل‌های برق و سیم‌های رابط نیاز به حذف و یا کاهش دارد تا میزان ریسک را به حد قابل قبول برساند. راه‌حل‌هایی هم‌چون قرار دادن پوشش و یا هر چیز دیگر جهت پوشش و ثبات آنها (کاهش ریسک risk mitigation) یا خارج کردن این گونه مدارهای الکتریکی از محیط برگزاری همایش (حذف ریسک risk elimination)، موثر خواهند بود.
هوانوردی یک صنعت و تجارتی به کل ریسک‌پذیر است. خوشبختانه در وسعت قابل مشاهده‌ای ریسک‌های مرتبط با بهره‌برداری از هواپیما کاهش یافته که به دنبال بررسی آمار در طول تاریخ، سفر هوایی ایمن‌ترین راه حمل‌ونقل معرفی شده است. با این حال نوسانات زیادی در فضاهای مرتبط با حمل‌ونقل هوایی وجود داشته و خواهد داشت.
به صورت تئوری و در زبان ساده می‌توان گفت که منطقه ایمنی (safety space) در فضای بین تولید (production) و حفاظت (protection) تا مصرف قرار دارد که خود تصویری از یک اهرم در ساختار عامل است تا به ایمن‌ترین شکل در این فضای حفاظت باقی بماند که در صورت برقرار نبودن تعادل به شکل بالقوه‌ای می‌تواند موجب حادثه و حتی ورشکستگی آن شرکت هواپیمایی شود.
مسافران عمومی به طور معمول اطلاعی از عمق اقدامات در راستای برقراری ایمنی یک پرواز ندارند. اقداماتی هم‌چون سیستم‌های مدیریت ایمنی safety management system، برنامه راهبردی و اقدامی ایمنی هوانوردی aviation safety action programs، بازرسی ایمنی خطوط عملیاتی line operations safety audits، برنامه‌های داوطلبانه ایمنی voluntary safety programs، مدیریت عوامل انسانی، خدمه پروازی و فنی crew/maintenance resource management و هم‌چنین آموزش‌های عوامل انسانی human factors و غیره.
یک حادثه و یا سانحه تنها به علت یک خطا به وجود نیامده بلکه توسط زنجیره‌ای پیوسته از اشتباهات کوچک موجب رخداد یک اتفاق می‌شود که باز هم در آخر اشتباهی از سمت یک تصمیم گیرنده موجب قطعی شدن و رخداد آن می‌گردد.
ایمنی هوانوردی یک مفهوم احساسی در دیدگاه سفرهای هوایی عموم مردم در جهان است چرا که اگر یک شرکت هواپیمایی حادثه‌ای را به نام خود به ثبت رساند در دیدگاه عمومی مردم نام آن شرکت در لیست سیاه خطرناک‌ترین‌ها قرار خواهند داد، چرا که تصور مردم بر آن است که اگر یک شرکت تا به حال سانحه‌ای را به ارمغان نیاورده است، ایمن‌ترین شرکت است.
اما نکته مهم در این است که برعکس آن نیز صادق است. برخی از ایمن‌ترین شرکت‌های هواپیمایی طول تاریخ به تازگی شاهد حادثه و سوانح بسیار زیانبار بوده، که این خود زنگ خطری است برای دیگر شرکت‌های هواپیمایی که تاکنون شاهد هیچ‌گونه آسیب نبوده اما در بیشترین ضریب ریسک یک سانحه قرار دارند.
وضعیت سوانح شرکت‌های هواپیمایی اثبات کرده که هرگونه حادثه‌ای به صورت مستقیم مرتبط با اطلاعات ایمنی پیش ثبت شده آن شرکت است.
اما آیا می‌توان گفت که یک شرکت هواپیمایی به علت ورود پرنده به موتور هواپیما ناامن قلمداد شود؟ و یا زمانی که هواپیمایی به علت شرایط نامساعد آب و هوایی با زمین برخورد کند؟ اما اگر سانحه به علت ضعف در فنی و مهندسی و یا استانداردهای ضعیف آموزش خلبان رخ دهد بحث متفاوت خواهد بود و آیا یک خلبان با تجربه برای زمان زیادی به تنهایی باعث ایمن بودن یک شرکت خواهد بود؟
مشخصا تاثیرات جوی و یا ورود پرنده به موتور هواپیما مرتبط با اطلاعات ایمنی از پیش ضبط شده یک شرکت نیست.
به عنوان مثال، پرواز شماره 1549 شرکت هواپیمایی «US Airways» که در سال 2009 میلادی به علت ورود پرنده به موتور و از دست دادن هر دو موتور مجبور به فرود بر روی رودخانه هادسون نیویورک شد. اما چرا خلبان هواپیمایی که به علت شرایط نامساعد جوی به زمین برخورد می‌کند، باید تصمیم پرواز به سمت فرودگاهی با شرایط آب و هوایی نامساعد بگیرد؟
با تشکر از تکنولوژی پیشرفته به روز که به مدد آن تمامی حوادث مرتبط به وضعیت شرایط جوی قابل پیشگیری بوده است، زیرا که تمامی حوادث و سوانح به طور معمول به علت خطا در تصمیم‌گیری و یا قضاوت نادرست خدمه پروازی بوده که به دنبال استرس و فشار ذهنی و یا جسمی، مواردی پیرو مطالعات و مفاهیم عوامل انسانی حاصل گشته است.
*محقق سیستم‌های مدیریت ایمنی
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.