توقف ساخت آزادراه تبریز - بازرگان با سرمایه خارجی؛ فرصتی که سوخت شد

 

انتشار خبر آغاز عملیات اجرایی آزادراه تبریز-بازرگان به عنوان دروازه ورود حمل و نقل جاده ای کشورمان به اروپا، شادی زایدالوصفی را در میان ساکنان خطه شمال غرب به طور عام و فعالان حوزه حمل و نقل به طور خاص دامن زد.
مردم این خطه از ایران اسلامی، آغاز این طرح بزرگ ملی را هدیه دولت تدبیر و امید به خود تلقی کردند و این اتفاق، امید تازه ای را به شکوفایی منطقه شمال غرب دمید.

آنچه اجرای این طرح مهم حمل و نقل جاده ای کشور را از طرح های مشابه متمایز می کرد، تلاش سه ساله مدیریت ارشد استان برای اقناع سرمایه گذار خارجی جهت سرمایه گذاری بیش از 50 هزار میلیارد ریالی بود که می توانست نقطه عطفی در روند جذب سرمایه گذاری خارجی کشور باشد.

اما آنچه موجب شد توقف این طرح موجی از دل آزاری را سبب شود، نگرانی از تکه تکه شدن طرح و واگذاری آن به پیمانکاران متعدد است که تجربه تاریخی نشان می دهد، می تواند شمار دیگری بر آمار طرح های نیمه تمام آذربایجان شرقی افزوده شود.

از سوی دیگر در شرایطی که گفته می شود عده ای با بهانه قرار دادن اقتصاد مقاومتی در مسیر اجرای طرح 50 هزار میلیارد ریال احداث آزادراه تبریز -بازرگان کارشکنی کرده اند، کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح، عین عمل به اصل اقتصاد مقاومتی است.

نقبی به گذشته طرح
تفاهم نامه اولیه ساخت بزرگراه تبریز - مرند - بازرگان بیست و هشتم مرداد 1393بین اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی و شرکت ˈبرگیز اینشااتˈ ترکیه به امضا رسید.
در آئین امضای این تفاهم نامه با حضور استاندار، مدیرکل راه و شهرسازی استان و رئیس شرکت خارجی سرمایه گذار اعلام شد این تفاهم نامه پس از طی مراحل اجرایی و اداری در وزارت راه و شهرسازی به مرحله اجرا گذاشته می شود.
قرار بود این آزاد راه در شش باند رفت و برگشت و به طول 255 کیلومتر ساخته شود.

شرکت ˈبرگیز اینشااتˈ ترکیه در سال 1975 در ترکیه تاسیس و تاکنون چندین طرح بزرگ راه سازی در داخل ترکیه و چند طرح راه سازی در کشورهای مختلف از جمله اوکراین و عراق توسط این شرکت اجرا شده است.
در آن زمان اعلام شد شرکت سرمایه گذار ترک 65 درصد از منابع مالی ساخت آزادراه تبریز - بازرگان را تامین و 35 درصد بقیه از سوی وزارت راه و شهرسازی تامین خواهد شد.

بر اساس تفاهم نامه اولیه مقرر بود طراحی، ساخت، مهندسی، تکمیل مطالعات، تاسیسات جانبی مورد نیاز، نگهداری و بهره برداری از آزادراه در دوران بهره برداری و تامین هزینه های مربوطه و انتقال آزادراه به وزارت راه پس از اتمام دوره مشارکت و بازگشت اصل و سود سرمایه گذار برعهده شرکت ترک باشد.
برآورد اولیه و تقریبی هزینه های اجرایی عملیات ساخت این آزادراه بر اساس فهرست بهای سال 93 و آیین نامه بین المللی آشتو تعیین می شد و مدت اجرای طرح 48 ماه پیش بینی شده بود.

بر اساس تفاهم نامه همچنین وزارت راه و شهرسازی متعهد می شد تمام اراضی مسیر طرح را با هزینه خود تملک و در اختیار پیمانکار قرار دهد و در صورت درخواست مشارکت کننده وزارت راه و شهرسازی می توانست سهم 35 درصدی خود در طرح را از طریق تامین مصالح اعم از سوخت، سیمان، آهن و سایر اقلام مورد نیاز تامین کند.
بنا بر تفاهم نامه اولیه، دوران مشارکت و منافع حاصل از اجرای این آزادراه 15 سال در نظر گرفته شده بود که شامل چهار سال ساخت و 11 سال بهره برداری است و در دوره بهره برداری تمام منافع حاصل از اخذ عوارض و سایر درآمدها به شرکت آزادراه تبریز - بازرگان تعلق می گرفت.

طرف مشارکت متعهد شده بود حداکثر ظرف 180 روز پس از مبادله تفاهم نامه و صدور مجوز حضور و شروع عملیات مطالعاتی، نسبت به مطالعه و براورد پروژه و ارایه ان به کارفرما جهت تصویب اقدام و وزارت نیز متعهد است از هیات وزیران مصوبه این تفاهم نامه را اخذ کند.

درخواست نائب رئیس مجلس برای اتمام طرح های نیمه تمام در آذربایجان شرقی
همان گونه که گفته شد یکی از نگرانی های عمده از توقف طرح ساخت آزادراه تبریز- بازرگان به دست سرمایه گذار خارجی، تبدیل شدن این طرح یکپارچه به تعدادی پروژه نیمه تمام است که می تواند روی دست استان بماند.
اهمیت این مساله به ویژه زمانی آشکار می شود که بدانیم دولت تدبیرو امید، اتمام طرح های نیمه تمام را در اولویت برنامه های عمرانی قرار داده است و مسئولان ارشد کابینه تدبیر و امید در این سال ها برای تکمیل طرح های نیمه تمام عمرانی کوشیده اند.

با این نگاه بود که نائب رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی شهریور ماه امسال در نشست شورای عالی اقتصاد مقاومتی آذربایجان شرقی در حضور معاون اول رئیس جمهوری از حجم انبوه پروژه های عمرانی نیمه تمام در آذربایجان شرقی انتقاد کرد.
مسعود پزشکیان در آن نشست با تقدیر از سفر معاون اول رئیس جمهوری به عنوان فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی به اقصی نقاط کشور و پیگیری برنامه های ارائه شده، گفت: به طور حتم پیگیری برنامه های ارائه شده زمانی ارزشمند است که موارد فوق در اسرع وقت به مرحله اجرا رسیده باشند.

وی با اشاره به اینکه بدلیل عدم پیگیری های لازم، بسیاری از طرح های مهم عمرانی در آذربایجان شرقی نیمه تمام مانده است، اظهار داشت: به عنوان مثال آزادراه تبریز - بازرگان با اینکه از سوی رئیس جمهوری کلنگ زنی شده و سرمایه گذار خارجی آن نیز حاضر است، با گذشت یک و نیم سال در بلاتکلیفی قرار دارد.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در آن نشست خطاب به معاون اول رئیس جمهوری گفت: بزرگترین مشکل ما عدم حصول نتیجه از پیگیری های انجام شده است که امیدواریم این مهم در عملکرد دولت محترم مورد توجه قرار گیرد.

وزیر راه و شهرسازی در آئین آغاز عملیات اجرایی طرح چه گفت؟
وزیر راه و شهرسازی کشورمان نیز در ارتباط ویدیو کنفرانسی آغاز عملیات اجرایی این طرح با حضور رئیس جمهوری، به اهمیت این پروژه و نقش آن در رونق اقتصادی و توسعه کشور و شمال غرب کشور اشاره کرد و گفت: این پروژه باعث افزایش حمل و نقل می شود و همچنین می تواند در جهت توسعه تجارت بین غرب و شرق نقش مهمی داشته باشد.

عباس آخوندی با اشاره به اینکه اجرای این پروژه منافع خوبی برای ما و ترکیه خواهد داشت، گفت: دولت ترکیه دسترسی مطمئنی با اجرای این طرح به خلیج فارس پیدا خواهد کرد.
وی با تاکید بر اینکه این طرح سه باند رفت و سه باند برگشت دارد، ابراز داشت: این طرح در جهت صلح و افزایش بیش از پیش مناسبات اقتصادی دو طرف ایران و ترکیه موثر است.

 انتشار خبر توقف ساخت آزادراه تبریز- بازرگان
با وجود اینکه اسماعیل جبارزاده در مقام نماینده عالی دولت تدبیر و امید در آذربایجان شرقی، از مدت ها پیش از کارشکنی ها و سنگ اندازی ها در مسیر اجرای طرح ساخت آزادراه تبریز - بازرگان آگاهی کامل داشت، اما در راستای عادت دیرینه خود صبر پیشه کرده بود تا شاید گشایشی در این زمینه انجام شود.
استاندار آذربایجان شرقی در سفر اواخر تیر ماه سال جاری نوبخت، سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور به تبریز در جمع مدیران استانی از کارشکنی ها در مسیر اجرای طرح آزادراه تبریز - بازرگان زبان به گله گشود.
اما اعلام خبر توقف طرح احداث آزادراه تبریزـ بازرگان از سوی مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی در نشست دو هفته قبل اقتصاد مقاومتی استان به ریاست استاندار، نشان داد که دیگر هیچ امیدی به احیای این طرح مهم سرمایه گذاری با مشارکت شرکت خارجی نیست.

توحید اخلاقی در آن نشست از عدم موافقت سرمایه‌گذار خارجی با سود مشارکت مورد نظر در احداث آزادراه تبریز ـ بازرگان خبر داد و افزود: به دلیل اختلاف در سود میان سرمایه‌ گذار خارجی و وزارت راه و شهرسازی این احداث به توافق نرسید و فراخوان جذب سرمایه‌گذار داخلی توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ونقل کشور انجام و در حال طی مراحل انتخاب سرمایه گذار و متعاقبا عقد قرارداد جهت احداث این آزادراه است.
بنا بر شنیده ها، وزارت راه و شهرسازی بر شناور بودن سود سرمایه گذاری خارجی در احداث آزادراه تبریز- بازرگان تاکید داشته در حالی که شرکت خارجی مشارکت کننده خواهان سود ثابت بوده است.

گله استاندار آذربایجان شرقی از کارشکنی ها در مسیر اجرای طرح های عمرانی
علنی شدن موضوع توقف اجرای طرح ملی آزادراه تبریز- بازرگان و سنگ اندازی ها و کارشکنی ها در مسیر به ثمر رسیدن تلاش شبانه روزی تیم مدیریتی آذربایجان شرقی، بغض استاندار صبور و علاقه مند به خدمت کابینه تدبیر و امید را ترکاند و وی با انتقاد از سنگ‌اندازی برخی‌ها در مسیر اجرای طرح‌های بزرگ عمرانی، آن را جفا در حق چهار میلیون نفر مردم استان دانست.

اسماعیل جبارزاده که در سه سال اخیر همراه با مجموعه مدیریتی خود خون دل های زیادی برای نهایی و اجرای شدن طرح ساخت آزادره تبریز - بازرگان خورده بود، در نشست دو هفته قبل ستاد اقتصاد مقاومتی آذربایجان شرقی موسوم به 'عاشورا' به صراحت اعلام کرد: همه دستگاه‌های استانی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی حداکثر تلاش خود را انجام داده‌اند و ادامه راه منوط به همکاری دستگاه‌های ملی است.

وی با گلایه از عدم همکاری بدنه برخی از وزارتخانه‌ها در اجرای طرح‌های بزرگ عمرانی در استان، گفت: اگر همکاری دستگاه‌های ملی با استانی انجام می‌شد در سه سال گذشته طبق پیش‌بینی‌ها سه میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب می‌شد.
وی اظهار کرد: سرمایه‌ های خارجی که تاکنون در استان جذب‌شده‌اند هیچ‌ کدام برای واردات کالای ساخته‌شده نیست، بلکه برای کار عمرانی است، اما متاسفانه برخی شیطنت‌ها وجود دارد تا این کار انجام نشود.

استاندار آذربایجان شرقی با بیان این‌که بارها اعلام کرده‌ایم اولویت ما در واگذاری طرح ها با شرکت‌های داخلی است، گفت: به شرطی این کار را انجام می‌دهیم که این شرکت‌ها توان فنی و مالی لازم و کافی را داشته باشند، اما در پروژه‌های مهمی مثل آزادراه تبریز- بازرگان یا ساخت نیروگاه‌های کلاس 'اچ' ناگزیر از جذب سرمایه‌گذار خارجی هستیم.
نماینده عالی دولت تدبیر و امید در آذربایجان شرقی با بیان این‌که سنگ‌اندازی در مسیر توسعه استان گناه بزرگی است، افزود: کسانی که با شیطنت‌ها و نامه‌نگاری‌های خود مانع اجرای پروژه‌های عمرانی در استان می‌شوند، ظلم بزرگی در حق مردم استان مرتکب می‌شوند.
جبارزاده تاکید کرد: اما ما با مردم عهد و پیمان بسته‌ایم که با تمام وجود برای آنان کار کنیم و هیچ‌کس نخواهند توانست در این مسیر ما را خسته کنند.
وی اضافه کرد: همه طرح‌های توسعه‌ای استان باید اجرایی و یکایک سرمایه‌گذاری‌ها باید انجام شود و تا زمانی که کلنگ پروژه‌ها به زمین زده نشود، از پای نخواهیم نشست.

استاندار آذربایجان‌شرقی به مناقصه واگذاری اتوبان تبریز ـ مرند ـ بازرگان توسط وزارت راه و شهرسازی اشاره کرد و افزود: این یعنی پس زدن سرمایه‌گذار خارجی و اضافه شدن پروژه های جدید به سایر پروژه های نیمه تمام داخلی است.
وی تشریح کرد: این پروژه 5 هزار میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد و واقعیت این است که هیچ کدام از پیمانکاران داخلی این میزان پول در اختیار ندارند و هر پیمانکاری داشته باشد، اولویت را به او خواهیم داد.

جبارزاده یادآور شد: در بحث احداث نیروگاه های جدید در استان نیز چنین شیطنت هایی انجام می‌شود و جلوی احداث نیروگاه کلاس H که بالای 60 درصد کارایی دارد و ریالی هم به سرمایه داخلی ما نیاز ندارد سنگ‌اندازی می‌کنند.
وی گفت: دروغ، افترا و تهمت گناه است و ایستادن در مقابل توسعه یک استان گناه کبیره و ظلم و خیانت در حق 4 میلیون آذربایجانی است.

محور مواصلاتی فعلی تبریز-بازرگان به طول 290 کیلومتر از مهمترین جاده های ترانزیتی کشور است که سابقه آن به دوران حیات جاده ابریشم باز می گردد.
این جاده به دلیل منتهی شدن به گمرک های بازرگان و رازی، ورودی و خروجی اصلی کشورمان به قاره اروپا محسوب می شود که روزانه هزاران کشنده از آن تردد می کنند.
نامناسب و یک بانده بودن محور فعلی تبریز- بازرگان با توجه به حجم بالای تردد خودروهای ترانزیتی در آن، مشکلات عدیده جانی و مالی ناشی از تصادفات رانندگی برای عموم مردم به ویژه فعالان ناوگان حمل و نقل جاده ای ایجاد می کند.