◄ هیس! جاده‌ها فریاد نمی‌زنند
محمود خمبر: «خب اونام حق دارن، همیشه اولش با یه جعبه معمولی شروع میشه، بعد میشه دو تا جعبه، بعد میان آلونک میزنن و آخرش هم که خودتون دارین میبینین، ویلاهای آنچنانی و خونه های اعیونی ساخته میشه».
به گزارش تین‌نیوز، جملات آقا کریم یا به قول خودش کریم‌خان به یک مسئله پیچیده و ریشه‌دار در حوزه زمین‌خواری اشاره داشت. کریم آقا پیرمرد دست‌فروشی است که به امید تأمین مخارج خانواده هشت نفره‌اش در حریم جاده چالوس میوه و خواروبار بساط کرده بود و با دخالت ماموران رفع تصرف مواجه شد.
«من نمیگم کارشون اشتباهه، ولی شما رو به خدا باید بیان جلوی منو بگیرن یا اونایی که میلیارد میلیارد از زمینای دولت و مردم پول به جیب میزنن؟»
در پنج سال گذشته روزی نبوده است که اخباری مبنی بر رفع تصرف از استان‌های مختلف برای تین‌نیوز ارسال نشده باشد، گستردگی این موضوع به حدی است که حتی باوجود بررسی‌های همه‌روزه ماموران ادارات کل راه و شهرسازی و ادارات کل حمل‌ونقل راهداری بازهم شاهد وجود تعداد بی‌شماری از تصرفات غیرقانونی در حریم راه‌ها هستیم.
اساساً تصرف‌کنندگان حریم جاده‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، دسته اول که شامل افرادی مانند کریم‌آقا است که روزانه چندساعتی برای تأمین مخارج در حریم راه‌ها توقف می‌کنند اما دسته دیگر را که سرمایه‌داران تشکیل می‌دهند، عموماً هدفی جز سودجویی و استفاده از فضای ایجادشده برای ثبت زمین‌های ملی به نام خود ندارند.
تصرف این زمین‌ها علاوه بر اینکه سرمایه‌های ملی را به باد می‌دهد و سالیانه خسارت‌های بسیاری در خصوص تخریب بناهای غیرمجاز به بیت‌المال وارد می‌کند، یکی از عوامل جدی سوانح و تلفات جاده‌ای نیز هست، بله عامل مهمی در تلفات است.
این مساله را یکی از ماموران پلیس‌راه با خبرنگار تین‌نیوز در میان گذاشت، او در خصوص تصرف جاده‌ها گفت، «شاید به نظر شما جدی نرسد ولی فکر کنید، نصف‌شب دارید از یک جاده تاریک با عرض کم رد می‌شوید، جاده را هم خوب بلد نیستید و یک‌هو وسط زمین‌های بایر کنار جاده یک ساختمان یا آلونک میبینید، خوب حواستان پرت می‌شود، نمی‌شود؟»
محمدرضا بازیار، کارشناس حمل‌ونقل نیز چندی پیش در خصوص این موضوع در گفتگویی با تسنیم ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم راه‌ها را از عوامل ناایمنی در جاده‌ها دانست و گفت: ساخت‌وسازهای غیرمجاز پیامدهای ناگوار ترافیکی دارد و منجر به‌تصادف می‌شود.
محمدرضا بازیار با تأکید بر اینکه ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم راه‌ها از عوامل ترافیک و ناامنی در جاده‌ها است، گفت: ساخت‌وساز غیرمجاز در حريم راه‌ها پيامدهای ناگوار ترافيكی و ناامنی شديد را در سطح محورها به دنبال دارد.
او بابیان اینکه محدوديت اراضی براي توسعه و تعريض محورها از عوامل رکود توسعه در شهرها است، افزود: حفظ و نگهداری از راه‌ها و ابنیه‌ی موجود از وظايف ذاتی راه و شهرسازی است.
این کارشناس حوزه حمل‌ونقل بابیان اینکه ساخت‌وسازهای غیرمجاز باید تخریب شود، اظهار داشت: این ساخت‌وسازها هم عبور عابران پیاده را در جاده‌ها افزایش می‌دهد هم اینکه منجر به کم شدن عرض جاده می‌شود.
بازیار با اشاره به اینکه با این ساخت‌وسازهای غیرمجاز برخورد می‌شود، گفت: تخريب ساخت‌وسازهای غيرمجاز، برچيدن تابلوها و بنرهای غيرمجاز و همچنين جلوگيری از حفاری‌های غيرمجاز اقداماتی بوده که در ادارات راه و شهرسازی انجام می‌گیرد.
اگر کمی پیگیر این مسئله باشید یک علامت سؤال کیهانی پیرامون این ماجرا شکل می‌گیرد، وقتی افراد اطلاع دارند که هر سازه‌ای در حریم جاده‌ها محکوم به تخریب است، چرا سرمایه خود را در آن صرف می‌کنند؟ آیا رویه‌ای که تاکنون در حال اجرا بوده متجاوزان به حریم راه را خاطرجمع می‌کند که ملک غیرقانونی‌شان تخریب نخواهد شد؟ آیا حجم بالای تخلفات و ناتوانی مسئولین عامل این ماجراست؟ یا اینکه تا سازوکار قانونی طی بشود و ملک موردنظر تخریب شود سازنده سود خود را از این کار به دست آورده است؟
پاسخ دادن به این سؤالات تنها کار شخصی بود که سالیان سال در این حوزه مسئولیت داشته و تجربیات فراوانی در این بخش دارد، زکریا صفرزاده مدیر راهداری اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان تهران سخنان جالب‌توجهی در این زمینه ابراز داشت؛
ببینید یکی از دلایل عمده این ماجرا این است که اشخاصی که در حاشیه جاده دارای سند هستند، به‌صرف داشتن سند تصور می‌کنند حق‌دارند هر بنایی را در هر گستره مکانی احداث بکنند، درصورتی‌که قانون کاملاً تکلیف را مشخص کرده است، خصوصاً خارج از محدوده قانونی طرح جامع و یا طرح دسترسی به شهرها فاقد کاربری است، تنها تعدادی کاربری مجاز است که مشخص‌شده و آن‌هم منوط به کسب مجوز از وزارت راه و شهرسازی و یا سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است، به‌عنوان‌مثال مجتمع‌های خدمات رفاهی و مواردی از این دست.
لذا صرف داشتن یک سند افراد را محق به انجام هر کار و ساختن هر سازه‌ای نمی‌کند و متأسفانه این باور اشتباه در میان مردم وجود دارد.
به نظر میرسد مشکلات این حوزه تنها منحصر به ساختار و قوانین موجود نمی‌شود و بخشی از آن به شرایط کنونی جامعه بر می‌گردد، صفرزاده این ادعارا با سخنان زیر تایید کرد:
بخش دیگری از این مشکلات به مسائل فرهنگی بازمی‌گردد، فرهنگی از این جهت که نوع نگاه بخشی از مردم به منابع ملی این‌گونه است که تصرف آن مشکل چندانی ندارد و تا جایی که ممکن است می‌توانند از این منابع استفاده کنند، درحالی‌که حتماً ثبت ملی شدن یک بخش از جامعه دلایل خاص خود را دارد.
اما دلیل ادامه این تخلفات از نظر بنده به عدم آگاهی مردم برمی‌گردد ببینید، طرح‌های تفسیری و جامع شهری که از قبل تصویب و تائید شده است معمولاً در حوزه 38 متر است، یعنی تا فاصله 38 متری از شانه راه حریم راه محسوب می‌شود، اما این 38 متر در بخش شهری صادق است نه بخش برون‌شهری.
مردم توجیه نیستند
مردم سؤال می‌پرسند که چرا در شهر در 38 متری جاده می‌توان سازه احداث کرد اما بیرون از شهر خیر؟ و چون کسی پاسخگوی آن‌ها نیست تصور می‌کنند این‌یک قانون بی‌دلیل و بی‌پشتوانه است و به خود اجازه تخطی در آن را می‌دهند، لذا تصور بنده بر این است که عمده مشکل ما مشکل فرهنگی است، شاید ما آن‌طور که باید و شاید در تفهیم علت قوانین به مردم موفق نبوده‌ایم.
من فکر می‌کنم زمانی که مردم از جزئیات یک قانون اطلاع ندارند و در خصوص اینکه چرا باید این قانون را رعایت کنند به‌درستی توجیه نشده باشند، رعایت نکردن قانون قابل پیش‌بینی است.
لذا ما باید به مردم بگوییم که خارج از محدوده شهر و روستا شرایط کاملاً متفاوت است و به‌کل از قواعد دیگری پیدا می‌کند.
ما در برخوردها مشکل چندانی نداریم، چراکه صراحت قانونی وجود دارد و پس اخذ دستور مرجع قضایی مشکل چندانی در موضوع کمبود نیرو و امکانات وجود ندارد و به‌راحتی می‌شود اقدامات لازم را انجام داد، اما به‌هرحال در تمام این موارد هزینه‌هایی از محل بیت‌المال از بین می‌رود و از طرفی شدت ساخت‌وسازها به‌قدری زیاد شده که رسیدگی به تمام این موارد زمان‌بر و اذیت کننده است.
مسائل اقتصادی بی‌تأثیر نیست
نهایتاً علت تأثیرگذار دیگر را هم شاید بتوان در چارچوب ارزش‌افزوده املاک حاشیه راه دانست، به‌عنوان مثال نرخ این زمین‌ها زمانی که به بیش از 15 میلیون ریال میرسد، مردم تصور می‌کنند که زراعت در چنین زمین‌هایی سودآوری ندارد و به‌جای زراعت می‌توان در آن ساخت‌وساز انجام داد و سود بسیار بیشتری کسب کرد.
سرانجام سخن
در این موضوع مشکلات ساختاری و فرهنگی آن‌چنان عجین شده‌اند که به نظر میرسد دولت در بازه زمانی کوتاه‌مدت قادر به حل این معضل نباشد و تنها راهی که می‌شود از طریق آن زمین‌های ملی را حفظ کرد، باعث نابودی حریم جاده نشد، حواس رانندگان را پرت نکرد و سوانح جاده‌ای به وجود نیاورد و امسال کریم‌خان را به دردسر نیانداخت کمی تفکر و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.