آیا فهرست خرید ایرانایر از ایرباس و بوئینگ، اهداف این شرکت را محقق میکند؟
سرنوشت «هما» با ۱۸۰ هواپیمای سرنوشتساز
تیننیوز| اکرم امینی*: سال جدید میلادی که تنها چند روز به آغاز آن مانده، با هدیههای رنگارنگ و ارزشمندی برای حملونقل هوایی ایران آغاز خواهد شد.
از ابتدای سال ۲۰۱۷میلادی آسمان ایران شاهد ورود غولهای آهنی نویی خواهد بود که قرار است به رفت و آمد غولهای رنگ و رو رفته و پیر فعلی پایان دهند و دوران جدیدی را در صنعت هوایی ایران بعد از بیش از ۴۰ دهه، رقم بزنند.
اگر فهرست نهایی ایرباسها و بوئینگهایی را که در یکی دو هفته اخیر قرارداد خریدشان نهایی شده در کنار آمار و ارقامی که از سوی مدیرعامل ایرانایر و وزیر راه و شهرسازی ارائه شده، درنظر بگیریم، به زودی و با آغاز سال جدید میلادی ورود تعدادی از ۱۰۰ ایرباس خریداری شده از این غول فرانسوی به کشورمان آغاز خواهد شد. تحویل هواپیماهای مربوط به قرارداد قطعی خرید ۸۰ بوئینگ از غول هواپیماساز امریکایی نیز به گفته مسئولان، از فرودین ۹۷ آغاز خواهد شد. همه این خبرهای خوب وقتی تکمیل میشود که مطمئن باشیم شرکت ایرانایر به عنوان ناوگان هوایی ملی ایران، از فرصت نوسازی
ناوگان خود مطلوبترین استفاده را کرده و بهترین خریدهای ممکن را از دو غول هواپیماساز دنیا داشته است؛ آن هم بعد از گذر از موانعی همچون اوفک (وزارت خزانهداری امریکا) که برای صدور مجوز فروش هواپیما به ایران، جان به لبمان کرد! در این گزارش قصد داریم این پرسش را مطرح کنیم که فهرست خرید ۱۸۰ تایی هما، چقدر با نیازها و برنامههای حملونقل هوایی ایران، میخواند.
آماری که گاهوبیگاه مسئولان درباره تعداد هواپیماهای فعال در ناوگان هوایی کشور ارائه میدهند، نشان میدهد در حال حاضر حدود ۲۵۰ هواپیمای مسافری با بیش از ۴۰ هزار صندلی در ناوگان کشور وجود دارد که از این میان، همواره حدود ۴۰ درصد هواپیماها در دست تعمیر هستند یا به علت دیگری، عملیاتی نیستند.
برای چنین ناوگانی، خرید ۱۰۰ هواپیمای نو از ایرباس و ۸۰ هواپیمای نو از بوئینگ، اقدامی سرنوشتساز است؛ حتی اگر ورود هواپیماها تدریجی باشد. در طول سالهای بعد از انقلاب، تحریم مانع نوسازی ناوگان هوایی این شرکت شده و اگر خریدی هم با واسطه انجام شده، هواپیماهای دست دوم و پیر بوده است، به همین دلیل این ناوگان فرسوده بیش از هر کس دیگری، منتظر ۱۸۰ نیروی تازه نفسی است که قرار است از اواخر سال ۹۵ (ابتدای ۲۰۱۷ میلادی) و در طول حدود یک دهه، یکی یکی از راه برسند.
نگاهی به ایرباسهای خریداریشده
قرارداد نهایی خرید ۱۰۰ هواپیما با شرکت ایرباس با ارزش ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار، سرانجام بعد از اما و اگرهای فراوان، هفته گذشته نهایی شد. به گفته مدیرعامل هما۸۰ تا ۸۵ درصد مبلغ قرارداد با ایرباس از طریق فاینانس تامین میشود و ۱۵ تا ۲۰ درصد منابع مالی این خرید از سوی این شرکت، در مدت ۱۰ سال بازپرداخت خواهد شد.
قرار است ایرباس ۷ تا ۸ هواپیمای خریداری شده را سال آینده تحویل ایران دهد. ایرباسهای خریداری شده از سوی ایرانایر شامل ۴۶ فروندای ۳۲۰، ۳۸ فروندای ۳۳۰ و ۱۶ فروند ای۳۵۰ است. تحویل این هواپیماها از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی آغاز خواهد شد. ایرباس ای۳۲۰ که آغاز زمان تحویل آن به ایرانایر، ابتدای سال ۲۰۱۷میلادی است، هواپیمایی بدنه باریک با ظرفیت حمل ۱۸۰ مسافر و دارای ۲ موتور توربوفن، میانبرد و با محدوده پروازی ۵۱۸۵ کیلومتر است. ایرباس ای۳۳۰ هواپیمای ۴ موتوره مسافربری پهنپیکر بزرگی است که توانایی جابهجایی تعداد زیادی مسافر را دارد.
ایرباسای ۳۳۰ در دو مدل ۲۰۰ و ۳۰۰ ارائه میشود. مدل ۲۰۰ که کوتاهبردتر است برای پرواز در مسافتهای کوتاه تا بلند طراحی شده و قابلیت حمل ۲۵۳ نفر در مسیرهای طولانی را دارد. مدل ۳۰۰ این هواپیما کشیدهتر است و قابلیت حمل ۳۰۰ مسافر برای فاصله حدود ۱۰ هزار و ۱۰۰ کیلومتری را دارد.
ایرباسای ۳۵۰ رقیب دیرینه بوئینگ ۷۸۷ و هواپیمای مسافربری پهنپیکر و دوموتوره برای بردهای بلند است. مدل ۱۰۰۰ ای۳۵۰که ایرانایر آن را خریداری کرده دارای ظرفیت ۳۵۰ مسافر برای مسیرهای حدود ۱۴ هزار و ۸۰۰ کیلومتر است.
نگاهی به فهرست خرید ایرانایر از بوئینگ
آنطور که مدیرعامل هما میگوید، براساس قراردادی که به تازگی، بعد از ۴۱ سال برای نخستین بار بین ایرانایر و بوئینگ برای فروش ۸۰ هواپیما به ایران منعقد شده، ۵۰ فروند از این هواپیماها مدل ۷۳۷ و ۳۰ فروند دیگر مدل ۷۷۷ هستند که در یک دوره ۱۰ ساله به ایرانایر تحویل داده میشوند. به گفته وزیر راه و شهرسازی با ورود این هواپیماها به ناوگان هوایی ایرانایر، ۵۰ هزار صندلی به ناوگان هوایی کشور اضافه میشود. ارزش این قرارداد ۱۶/۶میلیارد دلار است.
بوئینگ ۷۳۷ هواپیمای دوموتوره به نسبت کوچک با قابلیت حمل ۱۱۰ تا ۱۸۹ مسافر و مناسب برای مسیرهای کوتاه است و به نظر میرسد قرار است در حملونقل هوایی داخل کشور به کار گرفته شود. البته مدلهای مختلفی از بوئینگ ۷۳۷ از سوی این کارخانه ساخته میشود اما در مجموع این مدل با برد کوتاه و متوسط میتواند برای پروازهای منطقهای نیز به کار گرفته شود.
براساس اطلاعات ارائه شده در سایت مرجع هوانوردی ایران، بوئینگ ۷۳۷ با بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ فروند تولید، پرفروشترین هواپیمای جت مسافربری جهان است که از نخستین پرواز تاکنون دو برابر جمعیت زمین مسافر جابهجا کرده است.
بوئینگ ۷۷۷ برای پروازهای طولانیتر مناسب است. این هواپیما از جدیدترین مدلهای بوئینگ و از فناوری روزآمدی برخوردار است. بزرگترین و قدرتمندترین موتورهای استفاده شده در یک هواپیمای تجاری، در بوئینگ ۷۷۷ به کار گرفته شدهاند. این هواپیمای غولپیکر میتواند ۳۱۴ تا ۵۵۰ مسافر را تا مسافت حداکثر ۱۷۵۰۰ کیلومتر جابهجا کند.
تناسب خرید ایرانایر و نیازهای موجود
فهرست ۱۸۰ تایی هواپیماهایی که قرار است در کنار ۲۰ هواپیمای ATR فرانسه، بهتدریج وارد ناوگان ایرانایر شوند، بدون هیچ شکی، نور امیدی برای دستاندرکاران حملونقل هوایی کشور و نیز برای مردم ایران به عنوان مشتریان اصلی این شرکت است تا شاید با قدرتگیری دوباره این شرکت، هم پروازهای داخلی و هم پروازهای خارجی جان تازهای بگیرند و این شرکت دوباره به عظمت سالهای گذشته بازگردد؛ اما یکی از پیششرطهای رسیدن به این موقعیت، این است که فهرست خرید ایرانایر مناسب با وضعیت فعلی و برنامههای آینده این شرکت باشد.
بهروز حیدریان، کارشناس و تحلیلگر حملونقل هوایی معتقد است بازار هوایی ایران به طور کلی نیاز به همه نوع هواپیما از توربوپراپهای کوچک منطقهای تا جتهای دوربرد مانند ۷۷۷ دارد. او در پاسخ به این پرسش که آیا خریدهای ایرانایر از بوئینگ و ایرباس مناسب بازار فعلی این شرکت است یا خیر، توضیح میدهد: بیشتر خریدهای ایرانایر هواپیماهای باریک پیکر هستند که در برخی مدلها میتوانند بیشتر از ۷ ساعت فاصله پرواز کنند. این به آن معناست که این شرکت هواپیمایی میتواند علاوه بر تمام مسیرهای داخلی، به مسیرهای منطقهای، اروپایی و همینطور بخش عمدهای
از مسیرهای آسیایی خدمات پروازی ارائه البته اینکه آیا مسافران تمایلی داشته باشند در پروازهای طولانی سوار هواپیمای باریکپیکر شوند، مسئله دیگری است.
به گفته او، در مجموع سریهای «بوئینگ ۷۳۷ مکس» و «ایرباس ۳۲۰ نئو» هم تعداد صندلی قابلتوجهی به شرکت هواپیمایی ارائه میدهند و هم از کمهزینهترین هواپیماها از نظر هزینههای عملیاتی هستند، به همین دلیل، زیاد مورد استفاده شرکتهای کمهزینه قرار میگیرند. آنطور که حیدریان توضیح میدهد، مدلهای قدیمیتر این کلاس هواپیماها پیشتر در ایران مورد استفاده بوده و همچنان نیز در حال پرواز هستند، به همین دلیل هما بسیار سریع میتواند هم نیروی انسانی را آموزش دهد و هم زیرساختهای لازم را فراهم کند.
به گفته او زیرساختهای لازم برای عملیاتی کردن این هواپیماها چه در بخش تعمیرات و قطعات و چه در بخش آمادگی فرودگاهها و... همگی در ایران کم و بیش وجود دارد؛ این به آن معناست که در مجموع با هزینه اندک و صرف زمان کم، میتوان به سرعت این هواپیماها را وارد چرخه عملیاتی کرد.
توجیه نداشتن خرید همزمان پهنپیکرها
او در توضیح مزیتهای هواپیماهای پهنپیکر و دوربرد خریداری شده از سوی ایرانایر میگوید: هواپیماهای پهنپیکر از ۳ کلاس سفارش داده شده و به طور دقیق نمیتوان حدس زد دلیل این کار چیست. در واقع دلیل استفاده همزمان از ایرباس ۳۵۰ و بوئینگ ۷۷۷X و همینطور استفاده همزمان از ایرباس ۳۳۰ و بوئینگ ۷۷۷ ایآر مشخص نیست. او میافزاید: در هر دو گروه، بوئینگ میزان حمل بار بیشتری نسبت به ایرباس دارد اما مصرف سوخت آن نیز بیشتر است. از سوی دیگر تعداد صندلیها نیز تفاوت زیادی ندارد؛ مگر اینکه از چیدمان تماماکونومی استفاده شود که در آن صورت، ایرباسها بهتر
هستند. در زمینه برد پروازی نیز این سریها تفاوت بسیار کمی با یکدیگر دارند. به گفته این تحلیلگر، در مجموع این روش خرید توجیه بازرگانی قابل قبولی ندارد و هزینهها را افزایش میدهد. از سوی دیگر از هر مدل، یک آلترناتیو در شرکت ایرانایر وجود دارد که برتری ویژهای نسبت به دیگری ندارد و در اینجا نمیتوان مشخص کرد که ایرانایر به دنبال مسافت و مسافر بیشتر و مصرف سوخت کمتر است یا به دنبال ترکیبی از مسافر، بار و مسافت.
نیاز ایرانایر به افزایش تقاضای پروازهای خارجی
علاوه بر این پرسش که خریدهای ایرانایر چقدر با نیازهای این شرکت تناسب دارد، این پرسش را نیز میتوان مطرح کرد که خریدهای این شرکت چقدر در تحقق اهداف بلندمدت کشور در حملونقل هوایی تاثیرگذار خواهند بود؟ حیدریان در پاسخ به این پرسش میگوید: تا وقتی چشمانداز به درستی مشخص نباشد نمیتوان در این زمینه صحبت کرد. از سوی دیگر کل چشمانداز توسعه حملونقل هوایی را نمیتوان فقط در توسعه ناوگان شرکت ایرانایر دید. وی معتقد است شرکت ایرانایر با سفارشهای اخیر، فرصتی برای خود به وجود آورده که میتواند هم مسیرهای داخلی و هم مسیر دیگری در هر جای
دنیا را پوشش دهد. او در این زمینه توضیح میدهد: چالش اصلی، ارائه سرویس رقابتی و ایجاد تقاضا برای این ناوگان است. هواپیماها وقتی در آسمان هستند مشغول درآمدزایی برای شرکت هواپیماییاند و شرکت ایرانایر با توجه به داشتن ناوگان بهتر، احتمالا در مسیرهای داخلی به مشکل چندانی در زمینه تقاضا برنخواهد خورد اما در مسیرهای بینالمللی همواره باید در هر ۲۴ ساعت به طور متوسط بیش از ۱۱ ساعت تمام، ۸۴ هواپیما دوربرد را به پرواز دربیاورد و این به معنی نیاز اساسی به افزایش تقاضا است.
از سوی دیگر برای چنین کاری نیاز به وجود یک هاب مرکزی برای شرکت هواپیمایی است و این به معنای خارج شدن کنترل بخشی از عوامل و متغیرها از دست آن شرکت است.
به این مسائل باید کاهش هزینه و افزایش درآمدهای غیرهوانوردی و بازپرداخت فاینانس این تعداد هواپیما را هم اضافه کرد، این در حالی است که رقیبان ایرانایر چه در مسیرهای داخلی و چه در مسیرهای خارجی، بیکار نمینشینند و سطح رقابت را بالا خواهند برد. از نظر این کارشناس، خریدهای اخیر ایرانایر در مجموع ناوگان مناسبی برای این شرکت پدید میآورد اما با این ناوگان چالشهای جدیدی پیش روی این شرکت قرار خواهد گرفت که در حال حاضر این شرکت هواپیمایی به دشواری میتواند با آن روبهرو شود.
*روزنامهنگار
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.