| کد خبر: 116245 |

وقتی آیت‌الله هاشمی «خطبه مترو» را خواند

تین‌نیوز| برای کسانی که هر روز با مترو مسافت‌های طولانی پایتخت را در زمانی کم طی می‌کنند و استفاده از قطار شهری تبدیل به بخشی عادی از زندگی روزمره‌شان شده، شاید عجیب باشد اگر بشنوند همین شیوه مرسوم حمل‌ونقل، حدود ۳۰ سال پیش، وقتی قرار بود نطفه‌اش در ایران شکل بگیرد، مخالفان زیادی داشت که مترو را نه یک نیاز، بلکه موضوعی «لوکس» می‌دانستند!
 
این یکی از هزاران نکته‌ای است که در سخنرانی‌ها و خاطرات متعدد آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی آمده است. زنده‌یاد هاشمی که شامگاه ۱۹ دی، خبر درگذشت ناگهانی‌اش جامعه را در بهت و شوک فروبرد، در گفت‌وگوهایی که از او منتشر شده، از مخالفت‌ها با راه‌اندازی مترو در ایران سخن گفته است. او تعریف کرده بود که چگونه در مقابل موج مخالفت‌ها برای راه‌اندازی مترو در ایران می‌ایستد و برای نخستین بار در طول تاریخ، به‌عنوان رییس مجلس به هیات دولت می‌رود تا توجه مسئولان را نسبت به مزیت‌های مترو جلب کند. آیت‌الله هاشمی در سال ۶۳ مسئله مترو را به نماز جمعه می‌برد و خطبه‌ای می‌خواند که در تاریخ به عنوان «خطبه مترو» معروف شده است؛‌ خطبه‌ای که در کنار دیگر تلاش‌های او برای راه‌اندازی مترو در ایران، موجب کلید خوردن پروژه قطار شهری در کشورمان شد.

محسن هاشمی‌رفسنجانی، پسر آیت‌الله رفسنجانی که ۱۳ سال مدیرعامل مترو تهران بود، پاییز سال گذشته در گفت‌وگو با پایگاه خبری نامه‌نیوز، تاریخ و زمان کلید خوردن مترو در ایران را توضیح داد و علاوه بر این به نقش مرحوم آیت‌الله رفسنجانی در سرعت گرفتن ساخت مترو اشاره کرد.

محسن هاشمی‌رفسنجانی گفت: سال ۷۱ که با مترو آشنا شدم، در بازرسی ویژه رییس‌جمهوری مشغول بودم. آقای هاشمی‌رفسنجانی آن موقع علاقه شدیدی داشت که مترو راه بیفتد. شرکت مترو تهران سال ۵۴ تاسیس و نخستین قرارداد با فرانسوی‌ها به‌عنوان مهندس مشاور منعقد شد. سال ۵۶ و در آستانه انقلاب، کلنگ مترو در تهران به زمین زده شد. یک شرکت ایرانی در مزایده برنده شد و قرار بود بخشی از مترو را در تپه‌های بدون معارض عباس‌آباد بسازد.

محسن هاشمی‌رفسنجانی با بیان اینکه تا زمان پیروزی انقلاب ۳۰۰ متر تونل ساخته شده بود، از مخالفت‌ها با ساخت مترو و مقابله آیت‌الله رفسنجانی با این فشارها سخن گفت و ادامه داد: بعد از انقلاب عده‌ای از انقلابیون و مسئولان ارشد نظام گفتند مترو نمی‌خواهیم. معتقد بودند مترو پروژه‌ای لوکس است و به جای آنکه پول را در تهران هزینه کنیم، باید به روستاها ببریم تا روستاییان به تهران نیایند. این ایده آنقدر اوج گرفت که ساخت متروی تهران را متوقف کرد؛ در صورتی که نمایندگان وقت مجلس از حوزه تهران، با این ایده غلط مبارزه می‌کردند و می‌گفتند ما مترو می‌خواهیم. بعد از ممانعت از ساخت مترو آقای هاشمی‌رفسنجانی در سال ۶۳ و دوران جنگ، خطبه‌ای در نماز جمعه می‌خوانند و می‌گویند علاوه بر تهران، دیگر کلانشهرهای ما هم قطار شهری می‌خواهند؛ مشهد، شیراز، اصفهان، شما هم به فکر مترو باشید.

مدیرعامل پیشین مترو توضیح داد: با وجود خطبه مترو، همچنان فشارها علیه مترو وجود داشت. او اظهار کرد: فشار آنقدر زیاد بود که اجازه نمی‌دادند کار مترو شروع شود اما اصرار آقای هاشمی رفسنجانی همچنان ادامه داشت.

 ایشان به هیات دولت رفتند و درباره ضرورت مترو توضیح دادند. جالب است بدانید فقط یک بار در کشور، رییس مجلس به هیات دولت رفت و از پروژه‌ای مهم دفاع کرد. در نهایت پروژه مترو با توضیحات آقای هاشمی به‌عنوان رییس مجلس وقت با رای مرزی در هیات دولت تصویب شد. پروژه فعالیت خود را از اواخر سال ۶۵ دوباره شروع کرد اما چون زمان جنگ بود، کند پیش می‌رفت.
 
خطبه مترو در نماز جمعه
آنطور که مدیرعامل پیشین مترو گفت، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در زمان ریاست‌جمهوری خود، برای مقابله با فشارها به منظور جلوگیری از ساخت مترو، خطبه‌ای خواند که به «خطبه مترو» معروف شد.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در بخش‌هایی از این خطبه که در نماز جمعه ۵ بهمن ۶۳ بیان و در سایت «تابناک» و برخی سایت‌های دیگر نیز منتشر شد، گفت: «جامعه در اختیار نظام است و نظام باید کل مسائل را یکجا ببیند که چه خساراتی از نبودن مترو وارد می‌شود و چه موهبت‌هایی می‌توان از طریق مترو آورد. اگر فرض کنیم ـ براساس محاسباتی که کرده‌اند، من خودم محاسبه نکرده‌ام و این‌ها را در گزارش‌ها خوانده‌ام ـ این چند میلیون نفر در هر سفر، نیم ساعت از وقت‌شان تلف شود ـ که می‌شود ـ هر روز ۳/۵میلیون ساعت از وقت مردم تلف می‌شود.
همچنین اگر فرض کنیم هر ساعتی از این وقت‌ها ۲۰ تومان ارزش داشته باشد، رقم همان است که شهرداری اعلام کرده است؛ ۲۵ تا ۳۰ میلیارد تومان در سال ضرر اتلاف وقت مردم را داریم. این فقط خرج مترو است. »

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی علاوه بر اینکه در این خطبه به اهمیت وجود مترو به دلیل سرعت در جابه‌جایی شهروندان اشاره داشت، از صرفه‌جویی انرژی با استفاده از این سیستم حمل‌ونقل نیز دفاع کرد. او افزود: «تفاوت صرفه‌جویی بین مترو و تاکسی یا اتوبوس، چقدر در اقتصاد ما عظیم است؛ چرا نباید این کار را بکنیم؟ در مترو دیگر نه تصادف وجود دارد؛ نه معطلی. می‌شود روی وقت حساب کرد. در دنیای صنعتی، حساب کردن روی وقت انسان‌ها چیزی است که باید به آن توجه شود. ما مسئولیم که روی وقت مردم حساب کنیم، باید این کار را کرد. »

در بخش دیگری از این خطبه، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی درباره مزیت‌های مترو در زمینه کاهش تصادفات خودرویی سخن گفت و اظهار کرد: «درباره تصادفات هم ما هیچ وقت حساب نکردیم که در روز به طور مثال اگر ۲۰۰ تصادف شود ـ من رقم درست را نمی‌دانم ـ این ۲۰۰ ماشینی که تصادف کرده‌اند، چه مقدار باید قطعه یدکی از خارج بخرند و این کار چقدر ارز می‌برد، چه مقدار وقت این‌ها در تعمیرگاه‌ها تلف می‌شود؟ آدم‌هایی که در این تصادفات مجروح می‌شوند و می‌میرند و این ضایعات انسانی، خانواده‌ها را چه‌جور مبتلا می‌کند و می‌دانید که چه آثاری دارد.

آنهایی که مجروح می‌شوند، تخت بیمارستان را اشغال می‌کنند. یک دکتر، پرستار، تخت بیمارستان و یک تخت هم چقدر مخارج دارد، ما اصلا این‌ها را حساب نمی‌کنیم. تا می‌گوییم مترو می‌گویند که آقا! حالا این قدر پول خرج مترو کنیم، این لوکس‌بازی است! این چه لوکسی است؟»

بخش دیگری از خطبه مترو، به مزیت‌های مترو در زمینه کاهش آلودگی هوا مربوط است. آیت‌الله رفسنجانی در این بخش خطبه عنوان کرد: «شما محاسبه فضای آلوده را بکنید. دکترها اعلام خطر می‌کنند که آلودگی هوا در تهران، در برخی نقاط و ساعات ۴ برابر حد مجاز است؛ یعنی قسمت اعظم ۷ میلیون نفر مردم تهران، وقتی تنفس می‌کنند، سم تنفس می‌کنند. اگر روزی، ستون و نمودار این‌ها کشیده شود، زیر آن رقمی بیرون می‌آید که هیچ‌کس نمی‌خواهد باور کند خسارت ترافیک تهران این‌هاست».

مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در ادامه این خطبه یادآور شد که حمل‌ونقل درون‌شهری تهران را نمی‌توان فقط با تکیه بر اتوبوسرانی اداره کرد و توقع آلودگی هوا را نداشت. وی گفت: «شرکت واحد الان ۲۷۰۰ اتوبوس دارد و اگر بخواهید دو سال دیگر تهران را اداره کنید، باید به ۵هزار ماشین تبدیل کنید. اگر ۵ هزار اتوبوس بخواهد در این شهر حرکت کند، می‌دانید چه مسئله‌ای است؟ آیا قطعات و وسایل این‌ها و خود این‌ها ارز نمی‌خواهند؟ مترو کار ساده‌ای است؛ منتها اگر تکنیک آن را یاد بگیریم. بعدش دیگر یکی از کارهای عادی، مانند راه‌آهن است. الان راه‌آهن لوکس است یا ماشین سواری؟ راه‌آهن عمومی‌ترین وسیله در بیرون و بهترین و اقتصادی‌ترین وسیله دنیاست. »
 
می‌گفتند مترو لوکس است...

آیت‌الله رفسنجانی در کتاب «صراحت نامه» که آن نیز حاصل گفت‌وگوهایی با اوست و در سال ۹۱ منتشر شده، اشاره‌ای به تلاش‌های خود برای راضی کردن دولت به ساخت مترو می‌کند. در این کتاب از قول مرحوم آیت‌الله رفسنجانی آمده است: «تونل مترو به صورت روباز از خیابان میرداماد تا حوالی عباس‌آباد حفاری شده بود. اما بعد از انقلاب بخشی از نیروهای انقلابی گفتند این کار لوکس است و وابستگی غربی می‌آورد. شرکت را منحل کردند. زمان دولت آقای بازرگان بود.

گرفتار ترافیک شدیم. من هم که سابقه مسافرت به خارج و کشورهای فرانسه، انگلیس و امریکا را داشتم و دیده بودم چقدر مترو در این کشورها موثر است و تحت تاثیر قرار گرفته بودم، در نمازجمعه یک خطبه خواندم که معروف به خطبه مترو شده اما خیلی‌ها مخالفت می‌کردند.

باید در خطبه‌ها مسائل اساسی که نیاز جامعه بود را می‌گفتم و قدری بروزتر صحبت می‌کردم. به هر حال توضیحاتی دادم. گفتم این مترو چقدر موجب صرفه‌جویی در وقت می‌شود! در سلامت مردم موثر است! چقدر موجب صرفه‌جویی در سوخت می‌شود! زیرزمین است و فضای بیرون را اشغال نمی‌کند. چقدر اشتغال ایجاد می‌کند! خیلی چیزها گفتم، چیزهایی که می‌دانستم گفتم. عدد و رقم هم درآورده بودم. عده‌ای مخالفت می‌کردند و می‌گفتند یک کار لوکس است. به طور مثال می‌گفتند: این همه خاک که از زیرزمین درمی‌آورید، کجا می‌برید؟...! »

توسعه خوب مترو در دولت هاشمی
اگرچه محسن هاشمی‌رفسنجانی، مدیرعامل پیشین مترو گفت باوجود «خطبه مترو» در سال ۶۳، باز هم تلاش آیت‌الله هاشمی برای تلاش دولت در زمینه ساخت مترو تا سال ۶۵ ادامه یافت، اما به نظر می‌رسد همین خطبه و پافشاری مرحوم آیت‌الله رفسنجانی، نقش بسزایی در توسعه مترو داشته است.

محسن هاشمی‌رفسنجانی توضیح داد که بعد از موفقیت پدر در راضی کردن دولت به ساخت مترو، چطور مترو توسعه یافت. او اظهار کرد: «آقای هاشمی سال ۶۸ رییس‌جمهور می‌شود و از همان سال، ساخت مترو اوج می‌گیرد. آن موقع شرکت مترو وابسته به وزارت کشور بود. من هم سال ۷۲ به دلیل مشکلات مترو با شهرداری تهران و بانک‌ها، عضو هیات مدیره مترو شدم تا سال ۷۶ که آقای نوری وزیر کشور شدند و از من خواستند مدیرعامل مترو شوم. »

او پیشرفت پروژه در دوران آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را خوب توصیف کرد و افزود: «ما سال نخست۳۰ کیلومتر از مترو تهران - کرج را افتتاح کردیم. از زمان آقای خاتمی به بعد ما هر سال حدود ۱۰ کیلومتر از مترو را افتتاح کردیم. در ۱۳ سالی که در مترو بودم ۱۲۰ کیلومتر از مترو افتتاح شد، یعنی تا سال ۱۳۹۰ خط یک، دو، توسعه‌های آن، خط ۴ و خط ۵ و هزار واگن تامین شد. »
خواندنی ها

ارسال نظر

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.

  • تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.

  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

  • انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.

  • جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.