نگاهی به دیدگاه های هاشمی رفسنجانی در حوزه حمل و نقل به بهانه درگذشت او
◄ جای خالی خطبه‌های «اقتصادی» هاشمی در حمل‌ونقل امروز کشور
تین‌نیوز| هادی عیار*: خطبه‌ها، رایزنی‌ها و پیگری‌های آیت‌الله هاشمی در میانه دهه 60 باعث می‌شود تا دولت مهندس میرحسین موسوی بر خلاف آنچه در سابق انجام داده بود، پس از سخنان و اقدامات وی؛ به احداث مترو رأی مثبت دهد و به‌این‌ترتیب در سال 1365 به‌صورت رسمی با ایجاد مترو موافقت می‌شود. تاریخ جمهوری اسلامی ایران شاید کمتر مواردی را به خاطر داشته باشد که از پشت تریبون نماز جمعه با این صراحت لزوم گسترش و توسعه حمل‌ونقل ریلی به گوش برسد.
به گزارش خبرنگار تین‌نیوز؛ شرکت فرانسوی Sofretu-RATP پس از مطالعه آماری در سال 1353 گزارش جامعی مبنی بر پیشنهاد اجرای 7 خط مترو به طول 147 کیلومتر را به دولت ارائه کرد. در سال 1354 با تصویب احداث 4 خط مترو در جلسات شهرداری، انجمن شهر و سازمان برنامه‌وبودجه، اجرای آن مورد تأیید دولت قرار گرفت. فعالیت این شرکت فرانسوی در سال 1360 و در بحبوحه جنگ ایران و عراق متوقف شد. در همین سال با توجه به جو خاص حاکم بر پروژه‌های بزرگ، هیئت‌وزیران توقف کامل طرح مترو را تصویب کرد.
خطبه حمل‌ونقلی هاشمی در نماز جمعه تهران
عملیات اجرایی مترو تا آذر سال ۵۹ اجرای ۲۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازه ۳ ایستگاه حدفاصل بزرگراه شهید حقانی و خیابان شهید بهشتی ادامه یافت ولی در این زمان و در پی جریانات جنگ ایران و عراق، نمایندگان شرکت‌های خارجی ایران را ترک کردند و در اواخر سال ۶۰ هیئت‌وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد. در سال ۶۳ پس از ارائه گزارشی از طرف جمعی از کارشناسان ایرانی در خصوص لزوم احداث مترو و طرح مسئله ضرورت احداث مترو در نماز جمعه تهران توسط اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست وقت مجلس، در فروردین سال ۶۴ هیئت‌وزیران اجرای طرح متروی تهران را تصویب و فعالیت‌های
مترو مجدداً در تهران آغاز شد.
پس‌ازاین مسئله کارشناسان و برنامه‌ریزان شهری در جلساتی با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، ریاست وقت مجلس شورای اسلامی از ایشان خواستار اجرای مجدد طرح حمل‌ونقل ریلی شهری می‌شوند. پس‌ازاین جلسات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ضمن احساس نیاز به احداث مترو، از رئیس دولت وقت میرحسین موسوی می‌خواهد تا در جلسات هیئت دولت پیرامون این موضوع رأی‌گیری صورت گیرد اما متأسفانه در رأی‌گیری ابتدایی با توجه به محدودیت‌ها و شرایط جنگی این طرح با آراء منفی بسیار زیادی روبرو می‌شود.
پیگیری جدی طرح حمل‌ونقل درون‌شهری
به‌این‌ترتیب تلاش نخستین هاشمی برای احداث قطار شهری با شکست روبرو می‌شود اما وی که به‌صورت جدی خواستار شروع به کار طرح حمل‌ونقل درون‌شهری بود به‌رغم این مصوبه در نماز جمعه مورخ 5/11/1363 پیرو مطرح‌شدن ضرورت احداث مترو، خطبه‌ای را قرائت می‌کنند که ازآن‌پس به «خطبه مترو» معروف می‌شود.
تلاش‌های ایشان به این خطبه محدود نمی‌شود. وی که رئیس مجلس نیز بود در همان سال در صحن مجلس ضرورت و لزوم احداث مترو را به بحث می‌گذارد و توجه نمایندگان وقت را به این مهم مبذول می‌کند و از دولت می‌خواهد هر چه سریع‌تر این اقدام در جلسه هیئت دولت به رأی گذاشته شود در رأی‌گیری اولیه هیئت دولت، احداث مترو آرای لازم را کسب نکرد و باز هم آیت‌الله هاشمی با پیگیری‌های خود از دولت میرحسین می‌خواهد تا این رأی‌گیری تکرار شود.
ریاست وقت مجلس این بار خود نیز در جلسه هیئت دولت شرکت می‌کند و سخنانی را بر ضرورت احداث مترو بیان می‌کند. اهمیت این حضور از این نظر حائز اهمیت است که برای نخستین بار بود رئیس مجلس در جلسه هیئت دولت شرکت کرده و مصرانه تصویب یک طرح را دنبال می‌کند.
بخش‌هایی از خطبه معروف به «مترو» ی هاشمی در نماز جمعه
فرازهایی از خطبه مورخ 5/11/63 مرحوم آیت‌الله هاشمی که به خطبه مترو معروف شد در ادامه ذکر می‌شود. خطبه‌هایی که با توجه به ظرف زمان می‌توان گفت معرف تفکر این سیاستمدار فقید در عرصه صنعت و به‌ویژه صنعت حمل‌ونقل می‌شود.
سالانه 30 میلیارد تومان ضرر اتلاف وقت تهران می‌شود
«جامعه در اختیار نظام است و نظام باید کل مسائل را یکجا ببیند که چه خساراتی از نبودن مترو وارد می‌شود و چه موهبت‌هایی می‌شود از طریق مترو آورد. اگر فرض کنیم (طبق محاسباتی که کرده‌اند، من خودم محاسبه نکرده‌ام و این‌ها را در گزارش‌ها خوانده‌ام) که این چند میلیون نفر در هر سفر، نیم ساعت از وقتشان تلف شود ـ که می‌شود ـ هر روز سه و نیم میلیون ساعت از وقت مردم تلف می‌شود. همچنین اگر فرض کنیم که هر ساعتی از این وقت‌ها هم بیست تومان ارزش داشته باشد، رقم همان است که شهرداری اعلام کرده است؛ 25 تا 30 میلیارد تومان در سال، ضرر اتلاف وقت مردم را داریم. این
فقط خرج مترو است.
طبق محاسبه‌ای که کرده‌اند، رفتن از میدان تجریش تا میدان راه‌آهن با مترو حداکثر نیم ساعت است. درصورتی‌که شما با اتوبوس، در شرایط عادی ترافیک هم که بخواهید بروید، یک ساعت و نیم طول می‌کشد. ببینید اینجا، وقت چقدر تفاوت می‌کند.»
ما مسئولیم که روی وقت مردم حساب کنیم
«صرفه‌جویی تفاوت بین این دو (مترو و تاکسی یا اتوبوس) چقدر در اقتصاد ما عظیم است. چرا نباید این کار را بکنیم؟ در مترو دیگر نه تصادف وجود دارد، نه معطلی. می‌شود روی وقت حساب کرد. در دنیای صنعتی، حساب کردن روی وقت انسان‌ها، چیزی است که باید به آن توجه شود؛ ما مسئولیم که روی وقت مردم حساب کنیم، باید این کار را کرد.
در مورد تصادفات هم ما هیچ‌وقت حساب نکردیم که در روز مثلاً اگر 200 تصادف شود (من رقم درست را نمی‌دانم)، این دویست ماشینی که تصادف کرده‌اند، چه مقدار باید قطعه یدکی از خارج بخرند و این کار چقدر ارز می‌برد، چه مقدار وقت این‌ها در تعمیرگاه‌ها تلف می‌شود؟ آدم‌هایی که در این تصادفات مجروح می‌شوند و می‌میرند که این ضایعات انسانی، خانواده‌ها را چه‌جور مبتلا می‌کند و می‌دانید که چه آثاری دارد.
آن‌هایی که مجروح می‌شوند، تخت بیمارستان را اشغال می‌کنند. یک دکتر، پرستار، تخت بیمارستان و یک تخت هم چقدر مخارج دارد، ما اصلاً این‌ها را حساب نمی‌کنیم. تا می‌گوییم مترو، می‌گویند که آقا! حالا این‌قدر پول خرج مترو کنیم، این لوکس‌بازی است! این چه لوکسی است؟
راه‌آهن عمومی‌ترین وسیله در بیرون و بهترین و اقتصادی‌ترین وسیله دنیاست
«شما محاسبه فضای آلوده را بکنید. دکترها اعلام خطر می‌کنند که آلودگی هوا در تهران، چهار برابر حد مجاز در برخی نقاط و ساعات است؛ یعنی قسمت اعظم هفت میلیون نفر مردم تهران، وقتی‌که تنفس می‌کنند، سم تنفس می‌کنند. اگر روزی، ستون و نمودار این‌ها کشیده شود، زیر آن رقمی بیرون می‌آید که هیچ‌کس نمی‌خواهد باور کند که خسارت ترافیک تهران این‌هاست.
به‌علاوه، شرکت واحد الان 2700 اتوبوس دارد و اگر بخواهید دو سال دیگر تهران را اداره کنید، باید به پنج هزار ماشین تبدیل کنید. اگر پنج هزار اتوبوس بخواهد در این شهر حرکت کند، می‌دانید چه مسئله‌ای است؟ آیا قطعات و وسایل این‌ها و خود این‌ها ارز نمی‌خواهد؟ مترو یک کار ساده‌ای است؛ منتها اگر تکنیک آن را یاد بگیریم. بعدش دیگر یکی از کارهای عادی، مثل راه‌آهن است. الان راه‌آهن لوکس است یا ماشین‌سواری؟ راه‌آهن عمومی‌ترین وسیله در بیرون و بهترین و اقتصادی‌ترین وسیله دنیاست».
دیرکرد در احداث مترو، ظلم به مردم است
«ما واگن‌سازی پارس را داریم که تازگی افتتاح شده و می‌تواند سالانه هزار واگن تولید کند. خب، این صنعت برای همین کارهاست و بهترین چیز برای همین مترو است که شهرهای بزرگ ما مترو داشته باشند. از لحاظ ایمنی، اگر خدای نکرده روزی در این دنیای پرآشوب، حادثه‌ای در شهری مثل تهران پیش بیاید، درگیری جدی شود و یا جنگ جهانی پیش بیاید، آیا در تهران پناهگاهی وجود دارد؟ اگر مترو وجود داشته باشد، بهترین پناهگاه برای مردم است. در یک شهر هفت میلیونی، وظیفه حکومت است که چنین چیزی را برای چنین روزهایی درست کند.
هرقدر که حساب می‌کنم، می‌بینم تأخیر در ساخت مترو، ظلم به این ملت است. بله، فقط یک نکته را قبول دارم که مردم بوشهر و سیستان‌وبلوچستان نباید خرج مترو تهران را بدهند. ما که در تهران زندگی می‌کنیم، باید خرج این را بدهیم. تازه، نباید خرج این‌ها را مردم فقیری که مشکلات به گردن آن‌هاست، بدهند.
باید بررسی کنیم ببینیم راه‌های مشارکت قشرهای گوناگون مردم در احداث مترو چگونه می‌تواند باشد. بالاخره مسئله مهمی است. در شهرهایی که مترو دارند ترافیک این‌جوری نیست، پشت چهارراه معطل شدن ندارد، عبور و مرور هم سریع است و صرفه‌جویی در وقت است.
سهم بخش خصوصی و بانک‌ها در ایجاد مترو
«بخش خصوصی هم می‌تواند در ایجاد مترو شرکت کند. دو قسمت و دو خط اساسی آن را شهرداری و وزارت کشور انجام می‌دهند، اما بخش خصوصی هم می‌تواند شرکت‌هایی تشکیل بدهد و یک قسمت کار را بگیرد و برای آن‌ها سودآور هم خواهد بود. بانک‌ها هم می‌توانند این کار را بکنند.
تهران پایتخت و مرکز کشور و آبروی کشور است، باید مقررات خوب داشته باشیم که بی‌جهت مهاجر به اینجا نیاید. باید جلوی این کار را با مقررات و آباد کردن روستاها و مقررات دیگر بگیریم.
به‌هرحال مردم اصفهان، تبریز، شیراز، مشهد و اهواز، می‌توانند خودشان برنامه‌ریزی کنند و شهرداری‌هایشان فعال شود؛ به شهرهایی که بالاتر از هشت‌صد هزار نفر جمعیت دارند، مترو توصیه می‌شود».
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.