فصل ایستگاه‌های جدید‌

تین‌نیوز| تیرماه سال 94 بود که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برای برداشتن گامی بزرگ در اجرایی کردن طرح جامع 3 ایستگاه‌ کشور دورخیز کرد. تفاهم‌نامه‌ای با شرکت فرانسوی و صاحب نام AREP منعقد شد که براساس آن این شرکت در قالب 10 پروژه مطالعاتی طراحی سه ایستگاه تهران، مشهد و قم را با 5 رویکرد اصلی انجام دهد.

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، این رویکردها شامل توسعه ایستگاه‌های چند منظوره، توسعه بر مبنای حمل‌ونقل همگانی، بازآفرینی شهر، پوشش راه‌آهن‌های تندرو و پوشش راه‌آهن‌های حومه‌ای است. این تفاهم‌نامه اما با تاخیر زیاد برای کسب مجوزهای لازم پس از گذشت یک‌سال و 6 ماه، بهمن ماه جاری به قرارداد انجامید. حالا مدیر پروژه‌های طرح‌های جامع ایستگاه‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید که خوشبختانه اجرای 10 پروژه مطالعاتی از سوی شرکت فرانسوی آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود درصورتی که این مطالعات همزمان پیش برود، مدت 2 سال طول بکشد. کاوه عباسی می‌گوید: این شرکت فرانسوی قرار است دانش فنی را به مهندسان ایرانی انتقال دهد و پس از آن قرار است طرح جامع توسعه 30 ایستگاه کشور را انجام دهیم.

 
آغاز رسمی قرارداد توسعه ایستگاه‌های تهران، مشهد و قم
مدیر پروژه طرح‌های جامع ایستگاه‌های راه‌آهن گفت: پس از اخذ مجوز از سازمان‌ها و مسوولان مربوطه موفق به انعقاد قرارداد با شرکت فرانسوی AREP برای آغاز مطالعات پروژه طرح جامع 3 ایستگاه در شهرهای تهران، مشهد و قم شده‏ایم. کاوه عباسی با بیان اینکه از زمان انعقاد تفاهم‏نامه این پروژه 5/ 1 سال می‌گذرد، اما قرارداد در ماه جاری منعقد شد، افزود: یکی از دلایل طولانی شدن کسب مجوزهای این قرارداد به این دلیل بود که تاکنون در کشور چنین اقدامی انجام نشده است و زمان زیادی نیاز بود تا بتوانیم مسوولان مربوطه را برای انعقاد این قرارداد، قانع کنیم. وی با بیان اینکه طرح جامع ایستگاه‌های تهران، مشهد و قم در جایگاه یک سند بالادستی در صنعت ریلی کشور قرارخواهدگرفت، افزود: براساس قراردادهایی که با شرکت فرانسوی مجری این طرح بسته شده قرار است این شرکت در قالب 10 پروژه مطالعاتی این 3 ایستگاه را مورد مطالعه قرار دهد.

عباسی ادامه داد: هدف از اجرای این طرح‌های جامع ایستگاهی آن است که 5 رویکرد اصلی توسعه ایستگاه‏های چند منظوره، توسعه بر مبنای حمل‌ونقل همگانی، باز آفرینی شهر، پوشش راه‌آهن‏های تندرو و پوشش راه‏آهن‏های حومه‏ای عملیاتی شود. وی ادامه داد: با انعقاد این قرارداد برای اولین بار ایستگاه‌های چندمنظوره در کشور ایجاد می‏شود و علاوه‌بر قطارهای معمولی، قطارهای حومه‏ای و قطارهای تندرو در این ایستگاه‌ها می‏توانند تردد کنند. مدیر پروژه طرح‌های جامع ایستگاه‌های راه‌آهن گفت: افزون بر انواع قطارها در ایستگاه‌های چندمنظوره امکان دسترسی مترو، ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی هم ایجاد می‏شود تا دسترسی به این ایستگاه‌ها هم از بیرون شهر و هم از داخل به آسانی صورت بپذیرد. وی با بیان اینکه در قرارداد مذکور سه ایستگاه تهران، قم و مشهد به ایستگاه‌های چند منظوره مبدل می‏شوند، ادامه داد: یکی از مفاد این قرار داد این است که شرکت مشاور در این زمینه انتقال دانش فنی به مهندسان ایرانی را نیز انجام دهد.

عباسی اضافه کرد: صنعت ریلی ایران تاکنون هیچ تجربه‌ای در چند منظوره کردن ایستگاه‌های راه‌آهن نداشته است و پس از انجام این پروژه و انتقال دانش، در نظر داریم طرح جامع 30 ایستگاه راه‌آهن کشور را اجرایی کنیم. وی با بیان اینکه راه‏آهن در دنیا در جایگاه مبدا توسعه کشورها قرار دارد، افزود: هدف چند منظوره کردن ایستگاه‌های راه‏آهن افزایش رفاه مردم و قوام بخشیدن به این مبدا توسعه است. عباسی گفت: در دنیا ایستگاه‌های چند منظوره به‌عنوان محور شکوفایی شهرها تلقی می‌شوند و در اروپا سابقه بسیار طولانی دارند اما متاسفانه نگرش برخی مدیران مدیریت شهری در کشور این است که ایستگاه‌های راه‌آهن را به خارج از شهرها منتقل کنیم. وی ادامه داد: این در حالی است که این نگرش و تفکر غلط موجب عقب‌ماندگی شهر و خدمات‌رسانی ناقص به شهروندان می‌شود و مسیر توسعه در کشورها را نیز منحرف می‌کند.

وی افزود: با چند منظوره کردن ایستگاه‌های راه ‏آهن در هر منطقه به رشد اقتصادی و اجتماعی آن منطقه کمک می‌شود و رونق اقتصادی در آن منطقه جریان پیدا می‌کند که رفاه را برای مردم به دنبال دارد. عباسی تاکید کرد: در تمام دنیا مدیریت شهری به دنبال چند منظوره کردن ایستگاه‌ها و حضور انواع حمل‌ونقل‏ها در شهر است. چراکه این رویداد منافع اجتماعی و اقتصادی را برای شهر به دنبال دارد. وی در بیان مدت زمان انجام این پروژه گفت: شرکت فرانسوی در جایگاه مشاور طرح قرار است 10 پروژه مطالعاتی را انجام دهد که 5 پروژه به ایستگاه تهران، 3 پروژه به مشهد و 2 پروژه به ایستگاه قم اختصاص دارد. اگر همه این پروژه‌ها همزمان پیش برود پیش‌بینی می‌کنیم 2 سال زمان برای انجام این کار نیاز باشد.

عباسی ادامه داد: با توجه به نتیجه مطالعات عملیات اجرایی گام به گام آغاز می‌شود. وی تاکید کرد: شرکت مشاور فرانسوی در پایان مطالعات یک پروژه کامل طراحی می‌کند که در سه گام با سه رویکرد کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به ما پیشنهاد می‌شود. وی اضافه کرد: هدف ما برای اجرایی کردن پروژه این سه ایستگاه مدل بلندمدت است که تغییرات ایستگاه‌ها کامل و همه‌جانبه باشد که در این بخش نیز شرکت مشاور این سطح را در سه گام اجرایی تعریف می‌کند. وی تاکید کرد: تصمیمات نهایی برای عملیات اجرایی پس از انجام مطالعات اتخاذ می‌شود.
 
ایستگاه راه‌آهن تهران
ساختمان ایستگاه راه‌آهن بنایی مربوط به دوره پهلوی اول است که در جنوب میدان را‌ه‌آهن در تهران جای گرفته است. این اثر در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۶۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. کلنگ ساختمان ایستگاه راه‌آهن تهران در ۲۳ مهر ماه سال ۱۳۰۶، با حضور رضا شاه پهلوی در اراضی جنوبی تهران که تمامی آن بیرون از دروازه گمرک به همین منظور در نظر گرفته شده بود، به زمین زده شد. وسعت ایستگاه راه‌آهن تهران به‌طور تقریبی ۱۷۴ هکتار است که محدود است به خیابان‌های شوش – کشتارگاه ( بهمن) بزرگراه بعثت و خیابان ری (شهید رجایی) . معمار اصلی ایستگاه راه‌آهن یک معمار اوکراینی به‌نام ولادیسلاو ولادیسلاوویچ گارادیتسکیی بود. وی در سال ۱۹۳۰ در تهران از دنیا می‌رود و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده می‌شود.
بنای ایستگاه مرکزی راه‌آهن، با الهام از عظمت و شکوه معماری ایران باستان‌، با استفاده از شیوه اکسپرسیونیسم آرمان‌گرا ساخته شد. ورودی ایستگاه مرکزی وسیع است و این ریتم از طریق پنجره‌ها، بازشوها و جرزهای سراسری دیوارها نیز کاملا آشکار است‌. ایستگاه از پی تا سقف با آهن و سیمان ساخته شده است و پنجره‌های آن از برنز و آهن برونمای خارجی آن از سنگ سفید تراورتن است که از معدن سنگ پل سفید استخراج شده است. از کل مساحت ایستگاه راه‌آهن تهران مساحتی حدود30 هزار متر مربع به ایستگاه مسافری اختصاص دارد که شامل سالن انتظار و ۵ سکوی مسافری است.
 
ایستگاه راه‌آهن مشهد
ایستگاه راه‌آهن مشهد، یکی از بیست شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم در آسیا و زیباترین و مجهزترین ایستگاه راه‌آهن ایران است. ساختمان ایستگاه توسط معمار ایرانی حیدر غیایی طراحی شده و ساخت آن در ۲۵ شهریور ۱۳۳۴ و در ۴آبان ۱۳۴۵ به بهره‌برداری رسیده است. این بنا در بدو ورود، با سقفی معلق و عظیم، به مسافران خوشامد می‌گوید. سپس با عبور از ارائه‌ای از ستون‌ها، به سالنی مشابه طاق کاخ کسرا (ایوان مدائن) می‌رسیم که بلند مرتبگی سقف آن، عظمتی را در ذهن بیننده ایجاد می‌کند. ساختار مستطیلی پلان، نمای کلاسیک با ستون‌های منظم و سقف منحنی، مجموعه زیبایی را پدید آورده که فضایی مطلوب برای انبساط خاطرهر مسافر مضطرب است. حجم یادمانی بیرون، در درون، سالنی با شکوه می‌سازد که با اجزایی متناسب همه در خدمت مضمونی کاربردی سفر قرار می‌گیرند. ایستگاه مشهد به دو ایستگاه باری و مسافر تفکیک شده و دارای ۷ خط قبول و اعزام مسافری و خط مربوط به ایستگاه باری و خطوط تخلیه و بارگیری در محوطه گمرک و خطوط تعمیرات است.

معماری بنا
ساختمان اصلی ایستگاه در زمینی به مساحت حدود ۱۲ هزار متر مربع ساخته شده است. طراحی بنا توسط معمار ایرانی حیدر غیایی انجام شده و پروژه به سرپرستی غلامرضا کباری اجرا شده است. ایستگاه راه‌آهن مشهد شاخص‌ترین ساختمان متعلق به جریان‌های معماری معاصر در مشهد بوده است.توالی ستون‌های سفیدپوش سنگی در نمای اصلی و ریتم یکسان، سایه روشن مطبوعی را زیر منحنی تیره سقف پدید می‌آورد. ترکیب کلی فضا یادآور آثار برجسته دوران بعد از جنگ دوم جهانی در اروپا است.