| کد خبر: 95764 |

چرا شکست کودتا و بقای اردوغان به نفع ماست؟

تین‌نیوز| فتح‌الله گولن که در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می‌کند و اردوغان او را رهبر کودتا می‌داند، مدعی قرائتی از اسلام است که به اسلام آناتولیایی شهرت دارد.

«مهرداد خدیر» نوشت: «جهان هنوز از شوک کشتار تروریستی توریست‌ها در نیس فرانسه بیرون نیامده بود که خبر کودتای نافرجام در ترکیه در شامگاه 25 تیرماه به موضوع اول رسانه‌ها در جهان تبدیل شده است. همسایگی ما با ترکیه و اسلام‌گرا بودن حزب حاکم در این کشور، اهمیت توجه به این تحول در ایران را دو چندان ساخته است.

هر چند ایران و ترکیه بر سر سوریه اختلاف نظر جدی دارند و یکی خواستار بقای بشار اسد است و دیگری در پی سرنگونی او، اما اگر قرار بر انتخاب میان حکومت رجب طیب اردوغان اسلام‌گرا - ولو در حد اسلام اخلاقی و نه سیاسی - با نظامیان سکولار باشد به قاعده اولی ارجح است.

البته اگر ادعای اردوغان درست باشد که کودتاچیان از فتح‌الله گولن در پنسیلوانیا دستور می‌گیرند، این احتمال را هم می‌توان مد نظر داشت که این بار قصد داشته‌اند یا دارند او یا همفکران او را بر سر کار بیاورند نه این که خود مانند ژنرال کنعان اورن قدرت را در دست بگیرند.

درباره کودتای نافرجام در ترکیه 6 نکته را می‌توان یادآور شد:

1- با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در آغاز دهه 90 میلادی و با نظریه «پایان تاریخ‌» فرانسیس فوکویاما این گمان درگرفته بود که دوران تحولات کلاسیک مانند انقلاب‌های سنتی و کودتاهای نظامی به سر آمده و دوران جدیدی آغاز شده که چه بسا جنگ به شیوه گذشته را نیز منسوخ کرده باشد. تحولات 26 سال اخیر اما نشان داد که نه عصر انقلابات کلاسیک به پایان رسیده و نه کودتاهای کلاسیک؛ کما این که در مصر هم شاهد یک انقلاب به شیوه گذشته بودیم و هم یک کودتا.

اولی حُسنی مبارک را کنار زد و دومی محمد مُرسی را. چندان که در ترکیه هم در سال 2016 کودتا رخ می‌دهد. تفاوت جدی در دنیای مدرن با پیش از عصر انفجار اطلاعات اما این است که کودتاچیان نمی‌توانند از گردش آزاد اطلاعات جلوگیری کنند و حالا تصرف مراکز رادیو و تلویزیون کار را تمام نمی‌کند؛ کما این که دیشب ارتش ترکیه تلویزیون دولتی را تصرف کرد اما اردوغان از طریق یک شبکه خصوصی و با موبایل به مردم پیام داد و آنان را به حضور در خیابان‌ها و مخالفت با کودتا تهییج و ترغیب کرد.

2- کودتا را ارتش سامان داد اما نیروی ضد کودتا و ابزار مقابله و مقاومت دولت پلیس بود. این اتفاق بار دیگر نشان داد که همه دولت‌ها به حمایت و در کنترل داشتن پلیس نیاز دارند. در روز واقعه بدترین خطر و تهدید این است که پلیس هم در کنار ارتش قرار گیرد.

3- طی چند سال اخیر و خصوصا پس از شروع بحران در سوریه، قطر به مهم‌ترین متحد ترکیه در منطقه تبدیل شده است. به همین خاطر شبکه «الجزیره» با تمام قدرت علیه کودتا و به نفع اردوغان وارد عمل شد و کنترل تلویزیون دولتی توسط ارتش را جبران و عملا خنثی کرد.

4- هر چند آقای اردوغان می‌کوشد این کودتا را مانند سال 1980 و در تقابل نظامیان با دموکراسی ترسیم کند اما همین که اذعان می‌کند کودتا از پنسیلوانیا آب می‌خورد، اذعان به نقش فتح‌الله گولن است. تناقض قضیه در این است که گولن نه نظامی است نه سکولار. محمد فتح‌الله گولن در ترکیه مدرس علوم اخلاقی و الهیات بوده و حال در تبعیدی خودساخته در آمریکا زندگی می‌کند. او مدعی قرائتی از اسلام است که آن را «اسلام آناتولیایی» می‌نامند و مبتنی بر آموزه‌های یک عالم اسلامی است به نام «سعید نورسی». گولن معتقد به گفت‌وگو بین ادیان الهی است و برای فتح باب چنین گفت‌وگوهایی با واتیکان و رهبران یهود پیش‌گام شده است. شاگردان و پیروان او حجاب به سر دارند؛ هر چند به روسری بسنده می‌کنند و چهره‌ای محافظه‌کار به حساب می‌آید.

5- نفع ایران در چیست؟ نویسنده بر این باور است که شکست کودتا در عین تلنگر به اردوغان به نفع ایران است.

درست است که تهران و آنکارا بر سر دمشق اختلاف دارند اما در غیاب اردوغان یا نظامیان سکولار بر سر کار می‌آمدند که به خاطر روابط نزدیک‌تر با آمریکا و سعودی تهدیدی به حساب می‌آمدند یا گولن از پنسیلوانیا به آنکارا می‌آمد؛ هم او که مخالفت خود با شیعیان را پنهان نساخته است. حال آن که اردوغان اگر چه شیعه نیست و با علوی‌های سوریه مشکل دارد و خواهان سرنگونی اسد است و از حامیان اخوان‌المسلمین به شمار می‌آید اما مواضع ضد شیعی نمی‌گیرد. با این حال کم نیستند کسانی که بر این باورند او به خاطر نوع رفتار در قبال داعش به تلنگر یا گوش‌مالی نیاز داشت. ضمن این که هر چه منطقه با ثبات‌تر باشد، به نفع ایران است و آشوب و شورش در کشور همسایه به نفع ایران نیست. اردوغان بعد از کودتا البته ناگزیر از تغییر راهبرد در قبال سوریه و نزدیکی بیشتر به ایران خواهد بود و این نیز به نفع تهران است.

6- وقوع کودتا در ترکیه بار دیگر این فرضیه را تأیید می‌کند که اردوغان از بیم دخالت نظامیان می‌کوشیده آنان را سرگرم موضوعاتی مانند تنش با روسیه یا درگیری با کردها یا موضوع سوریه کند تا فیل‌شان یاد هندوستان نکند اما مگر سودای هندوستان از سر فیل می‌افتد؟

در همه حال باید از دموکراسی حمایت کرد. کودتای نظامیان آرمان‌های دموکراسی را بر باد می‌دهد. به همین خاطر است که رقیبان اردوغان و رسانه‌هایی که از جانب او تحدید یا تهدید می‌شدند، در این فقره به حمایت از او برخاستند و در واقع نه از او که از اصل دموکراسی حمایت کردند. از اردوغان نیز انتظار می‌رود در صورت شکست کامل به لوازم دموکراسی پای بندتر باشد نه آن که بگیر و ببند راه بیندازد.

36 سال پیش و هنگام کودتای نظامیان در 1980 رجب طیب اردوغان کارشناس سازمان حمل و نقل بود و رییس او سرهنگ بازنشسته ارتش که از اردوغان جوان خواست سبیل خود را بتراشد و زیر بار نرفت و احساس کرد هویت فردی و اجتماعی او و همفکران او را هم می‌خواهند نفی کنند و همین هم انگیزه‌ای شد تا اردوغان به حزب فضیلت بپیوندد و فعالیت اجتماعی خود را افزایش دهد و در 1994 شهردار استانبول هم شد. حالا و در سال 2016 اما او رییس‌جمهوری ترکیه است. کودتا هنوز به طور کامل تمام نشده است. کودتایی که «است» را به «بود» تبدیل می‌کرد.

خواندنی ها

ارسال نظر

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.

  • تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.

  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

  • انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.

  • جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.