تردد قانونی خودروهای سواری در خط ویژه

خطوط ویژه اتوبوسرانی باید خالی بمانند تا اتوبوس ها بتوانند پرسرعت و با شتاب کافی از آن رد شوند، اما در زمان اوج ترافیک همین خطوط می توانند برای مدتی کوتاه، خودروهای گرفتار در گره های ترافیکی را از خود عبور دهند و بخشی از معابر را خلوت کنند.

اندونزی - جاکارتا

سه در یک

سال۱۹۹۲ طرح خط پرسرنشین با نام خط «سه در یک» در جاکارتا اجرا شد. خودروهایی که ۳سرنشین یا بیشتر داشتند می توانستند بین ساعت های ۷ تا ۱۰ صبح وارد خطوط ویژه شوند. در سال۲۰۰۳ بعد از تغییراتی که در شبکه اتوبوسرانی انجام شد، ساعت ۴ تا ۷ عصر هم به این زمان اضافه شد. در سال۲۰۱۶ تعداد این خودروها آنقدر زیاد شده بود که مسیر حرکت اتوبوس ها را اشغال می کرد؛ به همین دلیل شهرداری سهمیه زوج و فرد تعیین کرد و بعد از آن خودروهای ۳سرنشین به شرط اینکه شماره پلاک آنها با روز هفته تطبیق داشته باشد، می توانند وارد خطوط شوند.

مسافرکرایه ای

اتفاق خاصی که در این شهر افتاد، اجاره مسافر برای خط ویژه بود. افراد بسیار فقیر در ابتدای خطوط می ایستادند و برای سوار شدن و پرکردن صندلی های سواری ها از رانندگانی که عجله داشتند، پول می گرفتند. تعداد این افراد که گاهی همراه با کودکانشان بودند، به تدریج زیاد و به صورت منبع درآمدی برای فقرا شد. هر راننده که یک مادر و کودکش را سوار می کرد، وارد خط ویژه می شد و آنها را در انتهای خط پیاده می کرد. این افراد که جوکی نامیده می شدند و ظاهری شبیه متکدیان داشتند در همان نقطه دوباره سوار خودروی دیگری می شدند و با چندبار رفت و برگشت می توانستند پولی به دست بیاورند. از نظر قانونی این کار ممنوع نبود، اما ماهیت و هدف طرح را به هم می زد. بعضی آمارها هم نشان می داد که این کار تأثیر طرح پرسرنشین بر ترافیک را از بین برده است؛ زیرا سفرهای واقعی شهری را کاهش نمی دهد.

چین - شنزن

۷صبح و ۷عصر

شهرداری شنزن در جنوب چین در سال۲۰۱۶ طرح خط پرسرنشین را شروع کرد که ابتدا فقط در یک خیابان اجرا شد. وسایل نقلیه ای که کمتر از ۹صندلی داشتند به شرط داشتن ۲سرنشین می توانستند از خط ویژه رد شوند. زمان حرکت از ساعت ۷:۳۰ تا ۹:۳۰ صبح و ۵:۳۰ تا ۷:۳۰ عصر در روزهای کاری بود. سن مسافر هم باید حداقل ۱۲سال باشد. قبل از این، رانندگان متخلف زیادی بودند که وارد خط ویژه می شدند، اما بعد از اجرای طرح تعداد آنها کمتر شد. احتمالا ایجاد سازوکار قانونی برای ورود به خط ویژه باعث شده که تخلف کاهش پیدا کند؛ زیرا در مقابل، تعداد خودروهای چند سرنشین در این مسیر بیشتر شده است.

سابقه تخلف

اگر خودروی تک سرنشین وارد خط ویژه شود، این کار علاوه بر جریمه در سابقه شخصی راننده ها هم ثبت می شود. سوابق تخلف رانندگی بعدا بر دریافت وام و حتی پیدا کردن شغل تأثیر می گذارد. جریمه ورود تک سرنشین ها در نوبت های بعدی تخلف، بیشتر می شود.

یک سال بعد از شنزن شهرداری شهر چنگدو هم طرح خطوط پرسرنشین را اجرا کرد و بعد از آن نوبت به شهرداری دالیان رسید که آن را در یکی از بزرگراه های اصلی شهر به اجرا دربیاورد. این بزرگراه ۲بخش قدیمی و جدید دالیان را به هم متصل می کند. طرح خطوط پرسرنشین در دیگر شهرهای چین نشان داد که اگر چنین طرحی به مرحله اجرا برسد و مدتی از آن بگذرد، حذف طرح و بازگشت به حالت ممنوعیت کامل ورود سواری ها، دشوار خواهد بود؛ بنابراین جزئیات طرح باید به دقت و بعد از سنجش همه عوامل تعیین شود.

اسپانیا - مادرید

خط ویژه تا مرکز شهر

خطوط پرسرنشین مادرید در سال۱۹۹۵ ایجاد شد و برنامه ریزی زمانی آن به شکلی بود که سواری هایی با بیشتر از ۲سرنشین وارد خط ویژه اتوبوس شوند و صبح ها به سمت مرکز شهر و بعدازظهرها به سمت حومه شهر حرکت کنند. طول خط ویژه زیاد است و به ۱۲کیلومتر می رسد، اما بخش انتهایی آن در مرکز شهر فقط مخصوص اتوبوس هاست و سواری های چند سرنشین هم اجازه ورود به آن را نداشتند. طرح موفق بود و بعد از آن در برخی بزرگراه های اطراف پایتخت هم اجرا شد. سال۲۰۱۶ مأموران پلیس به خودرویی شک کردند که در صندلی سمت شاگرد آن یک نفر با کاپشن و کلاه و عینک نشسته بود. از آنجا که فصل تابستان و هوا گرم بود، پلیس خودرو را متوقف کرد و متوجه شد که مسافر درواقع یک عروسک پلاستیکی با سری بزرگ و موهای بلند است.

مسافرهای قلابی

قبلا که پلیس ورودی خط ویژه را کنترل می کرد، احتمال تقلب کمتر بود، اما از وقتی که شناسایی خودروهای چند سرنشین به دوربین های کنترل سرعت سپرده شده، روش هایی برای فریب دوربین ها اختراع شده است؛ مثلا بعضی راننده ها در صندلی های خالی آدمک های بادی قرار می دهند یا کلاه گیسی را روی توپ می گذارند و به پشت سری صندلی شاگرد وصل می کنند و به جای بدن او پتو، کیف یا وسایل دیگر قرار می دهند. بعضی ها تصاویر یک مسافر که روی مقوا چاپ شده است را روی صندلی های دیگر می گذارند. یک روش دیگر هم استفاده از صندلی نوزاد است که درون آن عروسکی را قرار می دهند. این موارد درصورت کشف باعث جریمه خودرو می شود.