۴ معیار جانمایی مجتمع‌های گردشگری بین‌راهی

 
مدت زمان خستگی رانندگی
پژوهشگران در تحقیق مذکور به تفصیل معیارهاي چهار گانه موثر در شکل‌گیري یک استراحتگاه را برشمرده‌اند. یکی از این چهار معیار مدت زمان خستگی رانندگی و مبتنی بر نتایج تحقیقی است که پیش‌تر توسط موسسه حمل‌ونقل اوکلاهاما منتشر شده و 22 درصد از 2هزار و 128 تصادف رانندگی در خلال سال‌های 1952 تا 1964 را ناشی از به خواب رفتن راننده پشت فرمان وسیله نقلیه عنوان کرده است. 

از آنجا که رانندگان می‌توانند هر زمان که تصمیم گرفتند، از رانندگی دست کشیده و زمانی را به توقف و استراحت اختصاص دهند، با علم بر خطرات احتمالی پس از درك زمان خواب‌آلودگی، این امکان وجود دارد تا به صورت قابل توجهی از تعداد تصادفاتی که به این دلیل رخ می‌دهد، کاسته شود.

از این رو در پژوهش مذکور تاکید شده که از طریق تشویق یا الزام رانندگان به داشتن استراحت کافی قبل و هنگام رانندگی طولانی‌مدت، این حوادث قابل پیشگیری است.  همچنین از آنجا که کارشناسان موکدا توصیه کرده‌اند که از سفرهای طولانی بیش از یک‌ساعت در هنگام خستگی پرهیز شود و در کنار آن به‌گونه‌اي برنامه‌ریزي شود که در طول سفر به تعداد کافی توقف وجود داشته باشد، فراهم کردن امکاناتی که رانندگان را برای پایبندی به این اصول تشویق کند، بسیار الزامی به نظر می‌رسد. 

بر همین اساس این پژوهش یادآوری کرده توقف‌های 15‌دقیقه‌ای به ازای هر 2ساعت، یکی از نکاتی است که باید در جانمایی و تعیین موقعیت استراحتگاه‌ها نسبت به هم در نظر گرفته شود.
 
سرویس اتومبیل و وسیله نقلیه
این پژوهش با پرداختن به ضرورت ارائه خدمات و سرویس‌های لازم به وسایل نقلیه در جاده‌ها، دسترسی به این امکانات را یکی دیگر از ملزومات مسیرهای بین شهری دانسته و بر امکان ارائه این خدمات در استراحتگاه‌های بین راهی تاکید کرده است. براساس پژوهش قلیچ‌خانی و احمدی، در فواصل بین شهري امکانات کمی از لحاظ سرویس‌رسانی به خودروها موجود است. ازاین رو وجود یک مرکز خدمات‌رسانی در فضاي بین شهري امري ضروري به نظر می‌رسد.
 
عوامل معنوی کیفی
در مورد سوم اما، عوامل معنوي کیفی تاثیرگذار بر سفر مورد توجه پژوهشگران بوده است. در این باره این تحقیق تصریح کرده است که یکی از مهم‌ترین دلایلی که سفر زمینی به وسیله اتومبیل در دستور کار گردشگران قرار می‌گیرد، بحث کیفیت مسیر گردشگري و لذت بردن از سفر است؛ از این‌رو بسیار مهم است که مقصد یا مسیر گردشگري، استعدادهاي بالقوه طبیعی را در بطن خویش داشته باشد؛ الگویی که امروزه با مباحثی جدید همچون گردشگري جاده‌اي و حتی اکوتوریسم گره خورده است.

بر اساس این معیار، ساخت استراحتگاه‌های بین‌راهی، به بهترین شکل ممکن، امکان بهره‌مندی مسافران از جاذبه‌های گردشگری مسیر را فراهم می‌کند و از این رو، مکان ساخت این گونه از تاسیسات گردشگری باید در نتیجه مطالعات مسیر و ظرفیت‌های گردشگری آن انجام شود. از این طریق مفهوم سفر به معنای طی مسیر برای رسیدن به مقصدی مشخص اصلاح شده و لذت بردن از مسیر مورد نظر نیز به عنوان قسمتی از سفر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ عاملی که با کاستن از شتاب رانندگان در رسیدن به مقصد، به نوعی دیگر احتمال حوادث جاده‌ای را کاهش خواهد داد.
 
نقاط برجسته شهری
مورد چهارم و نهایی که در این پژوهش به آن پرداخته شده و بررسی آن در ساخت و ایجاد استراحتگاه‌های بین شهری مورد تاکید قرار گرفته، نقاط برجسته و عوارض شهری است. پژوهشگران در این خصوص معتقدند وجود شهرها به لحاظ امنیت و آبادانی یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده ایستگاه‌هاي گردشگري در جهان است و از سوی دیگر، هر عارضه شهري حول یک موقعیت بالقوه طبیعی رشد یافته.

در برخی از شهرها، دریا عامل طبیعی شکل‌گیری هسته اصلی شهرها بوده و به همین ترتیب در برخی نقاط جنگل یا کوه اساس رشد و توسعه مظاهر تمدنی و تجمع جمعیت ذکر شده است. بنابراین توجه به این مساله در جانمایی استراحتگاه‌های بین راهی بسیار حائز اهمیت است.

به باور نویسندگان این پژوهش، صرف هزینه‌هاي هنگفت در مناطقی که از لحاظ امنیت و رونق جایگاه مناسبی ندارند کار معقول و درخوري نیست. از همین‌رو، وجود نقاط برجسته شهري که خود دربردارنده نقاط بالقوه گردشگري‌اند، از مهم‌ترین عوامل تعیین اولویت مکانی در ساخت استراحتگاه‌های بین‌راهی به شمار می‌روند.

در قسمت دیگری از این تحقیق سطح‌بندي استراحتگاه‌هاي گردشگري مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس، کلیه بخش‌هاي اصلی واقع در یک استراحتگاه گردشگري به چهار قسمت اصلی بهداشتی، رفاهی (شامل اقامتی و فرهنگی)، سرگرمی و تفریحی و خدماتی (شامل خدمات تجاري و امنیتی) تقسیم می‌شود که با توجه به موقعیت مقاصد و مسیرها می‌توان این سطوح را اولویت‌بندی کرد.

عدم دسترسی گردشگران به امکانات مناسب در مسیرهای بین شهری از جمله نبود سرویس‌های بهداشتی مناسب، رستوران‌های با کیفیت و نیز مکان‌هایی برای ارائه خدمات فنی مناسب به اتومبیل‌ها، به عنوان یکی از نقاط ضعف نظام گردشگری کشور همواره از سوی کارشناسان این صنعت مورد اشاره قرار گرفته و بر رفع آن تاکید شده است؛ اما در عمل و تا به امروز تحول چشمگیری در این حوزه ایجاد نشده و مسوولان گردشگری کشور، فرابخشی بودن این حوزه را دلیلی بر عدم پیشبرد طرح‌های ساماندهی مسیرهای بین راهی عنوان کرده‌اند.

  در واقع به نظر می‌رسد بحث امکانات و خدمات بین راهی همچون بسیاری دیگر از حوزه‌های گردشگری کشور، به‌دلیل نبود نظام یکپارچه‌ای که همه دستگا‌ه‌ها را نسبت به حل مسائل موجود در این حوزه مسوول به پاسخگویی کند، به سرانجام نرسیده است.