راههای جاویدان رومی
تین‌نیوز| مردم روم در دامن امپراتوری خود از فرط تنبلی بی‌حس شده بودند و با حرص و ولع بسیار ثروت‌های سرشاری را که به‌وسیله کاروان‌های متوالی از ممالک دوردست حمل و به‌پای ایشان ریخته می‌شد، استفاده می‌کردند و کاری جز بهره‌برداری از لذات زندگی نداشتند و عمری را با آسایش می‌گذراندند. بقای امپراتوری فقط از برکت وجود ارتش بود که در سایه حمایت آن ماجراجویان حریص دست بر ثروت ممالک مغلوب می‌گذاشتند و آن را به کشور خود منتقل می‌ساختند.
حمل‌ونقل اشخاص و مال‌التجاره امری حیاتی بود. راههای ارتباطی که شریان‌های واقعی مملکت بودند دائما تکمیل و اصلاح می‌شدند و توجه و محافظت آنها با نهایت دقت ممکن انجام می‌شد و به این طریق قسمت بزرگی از شبکه عالی راههای رومی به‌وجود آمد که تا دوران ما باقی مانده است.
رومیان که پی در پی از فتحی به فتح دیگر نائل می‌آمدند، عادت کرده بودند که همواره پایتخت خود را به‌وسیله جاده‌ای به ممالک دست نشانده متصل سازند. اولین راه بزرگ سنگفرش شده از این قبیل در سال 311 قبل از میلاد به‌وسیله آپیوس کلودیوس مابین روم و کاپو درست شد و این همان جاده مشهوری است که به راه آپین معروف است و هنوز قسمتی از آن در حومه شهر روم وجود دارد و در نزدیکی آنچیا بر پلی به طول 220 متر قرار گرفته است.
سپس کنسول فلامینیوس راه مابین روم و ریمینی را مفروش کرد و به این منظور تونلی به طول 300 متر حفر کرد و این همان است که امروزه به راه فلامینین معروف است. خلاصه در طول ممالک دست نشانده آن در اطراف جهان 29 راه بزرگ ساخته شد که همگی از شهر جاویدان روم سرچشمه می‌گرفتند و به شهرهای بزرگ ایتالیا و مملکت گل(فرانسه امروزی)،انگلستان، اسپانیا، آلمان، آسیای صغیر، عربستان و آفریقای شمالی ختم می‌شدند و به این ترتیب 90هزار کیلومتر راه ساخته شد. برای ساختن این راه‌ها ابتدا آن‌قدر زمین را می‌کندند تا به زمین سخت برسند و سپس در این زمین سخت طبقه‌ای را برمی‌داشتند و به‌جای آن شن می‌ریختند.
آنگاه فرشی از خاک رس یا ساروج با دقت می‌ساختند و برپایه مزبور قرار می‌دادند و قبل از پوشش سطحی، طبقه دیگری نیز روی طبقه بتونی درست می‌کردند. پوشش سطحی عموما از سنگ یا قطعات مکعب شکلی بود که از سیمان می‌ساخته‌اند و روی هم ضخامت این پوشش‌ها نزدیک به یک متر بوده است. جاده‌ها حتی‌المقدور به خط مستقیم ساخته می‌شد و به این منظور از حفر تونل‌ها و احداث پل‌ها و حتی در صورت لزوم از خشک کردن باتلاق‌ها خودداری نمی‌کردند.
برای اندازه‌گیری فواصل و علامت‌گذاری راه‌ها واحدی به‌نام «میل» یا هزاره به‌کار می‌بردند که معادل هزار قدم بوده است. حکومت روم در این شبکه راه تشکیلات مرتبی برای حمل‌ونقل بار و مسافر ایجاد کرده بود که از هر حیث با آنچه در ابتدای قرن گذشته در اروپا معمول بود، برابری می‌کرد. هرکس که گذرنامه‌ای در دست داشت می‌توانست در کالسکه‌های پستی بنشیند و عینا مانند سرویس‌های دلیجان اروپایی در قرن نوزدهم این کالسکه‌ها منزل به منزل پستچی و اسب‌های خود را عوض می‌کردند اما دولت در اعطای گذرنامه نهایت امساک و خست را به خرج می‌داد.
از بارهای مسافران آنچه حجم بزرگی داشت بر گاری‌های مخصوص حمل می‌شد و هیات مخصوصی از ماموران دولتی موظف بودند که تمام دستگاه مزبور را بازرسی کنند و حسن عمل آن را تحت نظر گیرند. اینان به ایستگاه‌ها سرکشی می‌کردند، ورود و خروج بسته‌های پستی را ثبت می‌کردند، در مواقع تجهیز عمومی مواظب بودند که دستورات دولت درباره ضبط و مصادره اشیا و لوازم کاملا اجرا شود و از همه مهم‌تر اینکه وظیفه داشتند که بر روحیه مردم نیز نظارت کنند. بنابراین دستگاه پست به‌منظور حمل و توزیع کاغذهای خصوصی مردم وجود نداشته است و در مواردی‌که کسی کار یا پیغام معجلی داشت، بهترین کار این بود که اسبی با زین و لوازم اجاره کند و خود ماموریت لازم را به انجام رساند.
پی‌یر روسو، تاریخ صنایع و اختراعات، ترجمه حسن صفاری، امیرکبیر، 1390: صص98-100.