|
کد خبر
۱۱۳۷۲۰
کپی شد
«یلدا»، به مثابه جاذبه‌ای برای گردشگران فرهنگی
تین‌نیوز| دکتر حسن تقی‌زاده‌انصاری*: امروزه دیگر همچون گذشته، گردشگران صرفا برای تفریح و کسب لذت و دیدار صرف از ظاهر یک اثر سفر نمی‌کنند؛ بلکه در تار و پود هر سفری، جوهری از حس نوع‌دوستی و دیگردوستی و علاقه و تمایلی به کسب شناخت از دیگر فرهنگ‌ها وجود دارد. فرهنگ را از منظر گردشگری می‌توان به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم کرد که هر کدام از این بخش‌ها دارای چشم‌انداز متفاوتی است.
اما آنچه در گردشگري فرهنگی بيشتر مدنظر است، پردازش جلوه‌هاي مختلف فرهنگ‌هاي سنتي است. در جهان سنتي، فرهنگ در قالب‌هاي انديشگي و رفتار‌هايي شكل می‌گيرد كه در هر جامعه‌ای بنياد زندگي جمعي را تشكيل می‌دهند و از نسلي به نسل ديگر انتقال می‌يابد. هنجارهاي فرهنگ سنتي برگرفته از ميراثي است كه به نسل امروزي رسيده است.
اين فرهنگ سنتي با توجه به تقاضاي موجود در بازار گردشگري در عصر حاضر می‌تواند جاذب گردشگراني باشد كه خواهان يافتن مكان‌هايي با فرهنگ سنتي هستند تا اصالت واقعي را در آن تجربه كنند. از اين‌رو است كه در چارچوب گردشگري، تقاضاهاي گوناگون فرهنگي در روندي از شناخت ديگر فرهنگ‌ها ضمن بازديد از مناطق مختلف شكل ميگيرد.
اين نشان‌دهنده آن است كه بخشي از جريان گردشگري در چارچوب توریسم فرهنگي، تضاد فرهنگي را پشت‌سر گذاشته و بيشتر با قبول فرهنگ ميزبان، يعني مناطقي كه از آن بازديد به‌عمل می‌آید، بيشتر به‌دنبال شناخت فرهنگ بومی است. اين روند را بايد حاصل تعامل فرهنگي ناشي از انديشه‌هاي پسامدرن دانست كه در جریان شناخت و تعامل فرهنگي از راه گردشگري شكل می‌گيرد.
جشن‌هایی برای جذب توریست
طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، بیش از 40 درصد گردشگری بین‌المللی با انگیزه فرهنگی شکل می‌گیرد و به‌طور چشمگیری این فرآیند در حال افزایش است. رشد روزافزون این نوع از گردشگری، توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران را در جهان به خود معطوف کرده است و بسیاری از کشور‌ها با خلق جشن‌ها و فستیوال‌های مختلف که ریشه و پایه عمیق فرهنگی ندارد، سعی می‌کنند در این بازار رقابت گوی سبقت را از آن خود کنند.
جشن «گل بازی» در کره‌جنوبی، کارناوال «بازل» در سوئیس، جشن «ساخت برج‌های انسانی» در اسپانیا، «جنگ پرتقال» در ایتالیا، فستیوال «گلوله برف» در اتریش، جشن «فانوس» در تایلند، جشنواره «پرتاب انگور» در استرالیا، جشنواره «ارتفاع» در ایتالیا، جشنواره «سازه‌های برفی» در ساپورو ژاپن، جشنواره موسیقی «زیر آب» در آمریکا و... نمونه‌ای از جشن‌ها و فستیوال‌هایی هستند که در نقاط مختلف جهان به نام توریسم فرهنگی و توریسم رویداد برگزار می‌شود و سالانه تعداد بی‌شماری از مردم نقاط مختلف جهان را با کسب درآمد به این کشور‌ها می‌کشاند. در بسیاری از این موارد پدیده‌ای ناشناخته دستمایه برگزاری یک فستیوال یا جشن شده است؛ امری که سالانه میلیاردها دلار را به درآمد ملی این کشور‌ها اضافه می‌کند.
وضعیت ایران
اما کشور ما ایران که سابقه تاریخی و فرهنگی آن بر همه روشن است، با دارابودن رسوم و آیین‌های خاص که همگی آنها برگرفته از فرهنگ غنی، طبیعت، دانش، نوع‌دوستی و... است سهم ناچیزی از این عرصه را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس، متاسفانه بسیاری از آداب، رسوم و هنرهای بومی ما به فراموشی سپرده شده‌اند و امروزه جشن‌هایی که با شرایط زندگی کشور ما و فرهنگ ما همخوانی ندارد، جایگزین شده و در بین نسل امروزی رواج یافته است. از سوی دیگر، به دلیل بافت جامعه ایران و خانواده دوستی ما و پیشینیان ما، بسیاری از این رویدادها، جشن‌ها، مراسم و آیین‌ها در جهت همبستگی، تکریم، نشاط و تهییج خانواده بوده است.
«شب یلدا» نیز همچون سایر مراسم‌های آیینی ایرانیان، سنتی زیبا و ابداعی بی‌نظیر و نمادی دیگر از پیوند ایرانی با مظاهر قدرت پروردگار در طبیعت و فرصتی برای گردهم‌آیی، باهم بودن و تحکیم روابط خانوادگی، دوستی و شهروندی است. با وجود ريشه چند هزار ساله اين آيين در فرهنگ ملی ايرانيان، اتفاق‌نظری مبنی بر سبب پيدايش و گرامی‌‌داشت آن وجود ندارد. روايات مختلفی در باب نام‌گذاری و چگونگی پيدايش اين آيين‌ها آمده است.
برخی معتقدند که مردم باستان، اين شب را شب تولد خورشيد می‌پنداشتند و گروهی بر اين باورند که ظهور يا تولد مهر یا ميترا در اين شب صورت پذيرفته است. بعضی ديگر اين شب را مصادف با ميلاد عيسی مسيح(ع) می‌دانند؛ درحالی‌که برخی می‌گويند پس از گرويدن پيروان آيين مهر به مسيحيت، اين شب که جزو مهم‌ترين اعياد آيين مهر است، روز ميلاد مسيح ناميده شد.
این مراسم با توجه به گستره فرهنگی ایران زمین، در هر استان رسوم و آیینی خاص و متفاوت دارد که هرکدام به‌عنوان یک جاذبه متنوع می‌تواند برنامه سفر جهانگردان زیادی را به کشورمان شکل دهد. در واقع شب یلدا می‌تواند بهانه‌ای برای گردشگری و شناخت آیین‌های خاص این مراسم در مناطق و نواحی مختلف ایران زمین باشد.
اگرچه در سال اخیر به ثبت آثار ملموس و ناملموس‌مان در حافظه جهانی همت گمارده شده است اما با این همه، ثبت جهانی و ملی میراث ملموس و ناملموس کشور زمانی سودمند خواهد بود که افزون بر حفظ و پاسداری، برای بهره‌برداری‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از آنها در راستای توسعه صنعت گردشگری زمینه‌سازی شود. انتظار می‌رود فعالان دولتی و خصوصی گردشگری برای توجه هرچه بیشتر به این رویداد در تقویم گردشگری و برگزاری تورها، برنامه‌ریزی‌های کاربردی صورت گیرد.
*مدیرعامل یکی از هلدینگ‌های معتبر گردشگری کشور