نقش رسانه‌های نوین در توسعه استراتژی‌های گردشگری
تین‌نیوز| دكترحمید ضرغام بروجنی*: امروزه ارتباطات در شكل دادن به زندگی و خواسته‌‌های افراد نقش اساسی بازی می‌كند. طراحی، تدوین و اجرای برنامه‌های منسجم اطلاع‌رسانی همگانی از سوی رسانه‌ها، مشاركت عموم مردم و افزایش درك و برداشت آنها از گردشگری را به دنبال دارد. گردشگری و نگرش علمی و همه‌جانبه به آن در ایران، از اولویت‌هایی است كه توسعه پایدار را به همراه خواهد داشت.
جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی خاص كشورمان این استعداد را دارد تا با رویكردی جامع‌تر و همه‌جانبه‌تر به آن نگریست و از تمامی امكانات و توانمندی‌های موجود در این راستا بهره برد؛ یكی از این فرصت‌ها قوانین و مقرراتی است كه در این راستا تنظیم شده است. بخشی از این مقررات به‌صورت كلان بوده و بخشی دیگر به‌طور خاص به توسعه گردشگری از طریق رسانه‌ها تاكید دارد. همچنین با توجه به اینکه در اهداف كمی سند چشم‌انداز 20 ساله گردشگری، جذب 20 میلیون نفر گردشگر، به‌صورت كلی عنوان شده، و دسترسی به آن نیازمند پرداختن به راهبردهای اجرایی و تدوین برنامه‌ها و
استراتژی‌هایی است كه هدف فوق را محقق سازد.
در همین رابطه، راهبردها و استراتژی‌های رسانه‌ای نیز باید معین و مشخص شوند، بنابراین ارائه چنین الگوها و تحقیقاتی از جانب سیستم علمی كشور مورد انتظار بوده و دسترسی به اهداف را عملی‌تر می‌سازد. ضمن اینكه به لحاظ جدید بودن، زمینه‌هایی را برای تحقیقات بیشتر، عمیق‌تر و گسترده‌تر فراهم می‌سازد.
نتیجه یک تحقیق
مطابق نظریه رسانه‌های قدرتمند، رسانه‌ها باید از مرزهای سازمانی عبور كرده و با حرفه‌ای‌گری و تخصص مدیران و كاركنان، سازمان‌های گردشگری را از فواید حضور گردشگر در جامعه آگاه سازند و شیوه‌های برخورد با آنان را بیاموزند؛ چراکه رسانه‌ها در تمامی مراحل از زمان شروع سفر و بعد از آن همراه گردشگر بوده و جامعه میزبان نیز تحت‌تاثیر رسانه‌ها پذیرای ایده‌آل گردشگران است. در این میان، فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان نیرویی بسیار قوی عمل می‌كند و به صنعت گردشگری شكلی جدید می‌دهد و می‌تواند شركت‌ها را در صحنه رقابت نگه دارد. طبق نتایج یک تحقیق داخلی، رسانه‌های نوین بر توسعه استراتژی‌های گردشگری اثر مثبت داشته و براساس اینكه رسانه‌های نوین كاركردهای خود را به درستی ایفا کنند می‌توانند از نقش واسط بودن گامی فراتر نهاده و در تمامی فرآیندهای توسعه استراتژی‌های گردشگری نقش داشته باشند.
در این صورت، رسانه‌ها تنها به‌عنوان ابزار به كار نمی‌روند، بلكه به لحاظ اهمیت جزو یكی از اركان مهم توسعه استراتژی‌های گردشگری به‌حساب می‌آیند. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد از میان كاركردهای رسانه‌ها، كاركرد بسیج‌كنندگی و پس از آن كاركرد همبستگی رسانه‌های نوین بیشترین تاثیر را از بین كاركردهای رسانه‌های نوین در توسعه استراتژی‌های گردشگری مبتنی بر فناوری اطلاعات داشته است.
از سوی دیگر، نتایج تخمین استاندارد توسعه استراتژی‌های گردشگری مبتنی بر فناوری اطلاعات نشان می‌دهد استراتژی توسعه محصولات و خدمات گردشگری و عناصر هماهنگی بین صنعتی در سطوح مختلف گردشگری، كانال‌های توزیع جهانی خدمات گردشگری، برون‌سپاری فعالیت‌های خدمات گردشگری، همكاری‌های استراتژیك منطقه‌ای برای استفاده مشترك از منابع موجود و نیز استراتژی توسعه زیرساخت‌های عمومی فناوری اطلاعات، عناصر، قوانین گردشگری در حوزه الكترونیكی، امنیت الكترونیكی كاربران گردشگری، تبادلات مالی الكترونیكی در بخش گردشگری و نام‌های تجاری در بخش گردشگری بیشتر تحت‌تاثیر رسانه‌های نوین قرار دارند اما استراتژی توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و اطلاع‌رسانی نیز نشان می‌دهد رسانه‌های نوین در بخش‌های نظارت بر عملكرد برنامه‌های گردشگری، هماهنگی طرح های گردشگری، جمع‌آوری و طبقه‌بندی آمار گردشگری، تورهای مجازی مقاصد گردشگری و اشتراك‌گذاری تجربیات سفر در فضای مجازی دارای نقش موثرتری هستند.
در همین حال نتایج كاركردهای رسانه‌های نوین نشانگر آن است كه این رسانه‌ها در بخش گردشگری نتوانسته‌اند كاركردهای خود را به خوبی ایفا کنند و در این بین، كاركرد اطلاع‌رسانی رسانه‌های نوین كه شامل اطلاع‌رسانی منسجم، تخصصی بودن، نوآورانه بودن، تعامل و اعتماد است در پایین‌ترین حالت قرار داشته و بسیار ضعیف عمل كرده است. اما از سوی دیگر، مثبت بودن كاركرد فراهم‌كنندگی تفریح و سرگرمی رسانه‌ها شامل ایجاد شوق و علاقه به تفریح و سرگرمی، كاهش‌دهنده تنش‌های اجتماعی، افزایش بهره‌مندی از جاذبه‌های گردشگری و غنی‌سازی اوقات فراغت نشانگر آن است كه رسانه‌های نوین توانسته‌اند شوق و علاقه به تفریح و سرگرمی ایجاد کنند و باعث افزایش بهره‌مندی از جاذبه‌های گردشگری شوند.
*دكتر اصغر حیدری