آزادسازی قیمت بلیط هواپیما اجحاف در حق مردم است

تین نیوز | آزادسازی نرخ بلیط هواپیماها محور آخرین جلسه کمیسیون عمران با رئیس سازمان هواپیمایی کشوری بود. جایی که عابدزاده برای نمایندگان توضیح داد چرا مقامات دولتی در فکر افزایش بلیط سفرهای هوایی هستند. توضیحاتی که حامدقادرمرزی، عضو کمیسیون عمران مجلس در گفت‌و‌گو با «حمل‌و‌نقل» آن را ناکافی دانسته و هنوز بر غیر اصولی بودن این تصمیم تاکید دارد. 
  
کمیسیون عمران در یکی از آخرین جلسات خود میزبان رئیس سازمان هواپیمایی کشور بود تا موضوع آزادسازی نرخ بلیط هواپیما در آن بررسی شود. نتیجه مشخص این جلسه چه شد؟ 
اینکه بگوییم در این جلسه تصمیم مشخصی گرفته شد که به عنوان مبنای اجرای این کار مطرح باشد، اینگونه نیست. ضمن اینکه دولت هم الزاما اینگونه نیست که بخواهد برای این کار از مجلس مجوز خاصی دریافت کند. جلسه‌ای که با حضور آقای عابدزاده برگزار شد بیشتر معطوف دریافت گزارش از سوی ایشان برای وضعیت حمل و نقل هوایی شد و اینکه چرا در این شرایط این حوزه نیازمند آزادسازی نرخ بلیط شده است.
اینکه در نهایت چه اتفاقی بیفتد و چه تصمیماتی اتخاذ شود، هنوز مورد بحث است. کما اینکه مثلا خود دولتی‌ها هم هنوز به تصمیم مشخص نرسیده‌اند و بحث‌ها تنها بر سر یک کلیت با عنوان «آزاد سازی نرخ بلیط» متمرکز شده است. به عبارتی ما بیشتر شنونده گزارش رئیس سازمان هواپیمایی کشور از وضعیتی بودیم که دولت را مجبور کرده تا درباره نرخ بلیط هواپیما چنین تصمیمی را در دستور کار خود قرار دهد. 

برای همین موضوع تا کجا پیش رفته‌اید؟
به هر حال در این جلسه مقرر شد آزادسازی نرخ بلیط هواپیما مشروط بر رشد قدرت انتخاب مسافر با افزایش رقابت بین شرکت‌های هواپیمایی صورت بگیرد. البته همین دو شرط هم شروطی هستند که زمینه‌سازی برای تحقق آنها قدری پیچید‌گی‌های خود را دارد. کما اینکه مسئولان سازمان هواپیمایی استدلال می‌کنند که در شرایط کنونی و با توجه به اینکه تازه کشور از حالت تحریم خارج می‌شود،‌برآورده کردن برخی نیازها در کوتاه مدت و به صورت فوری امکان‌پذیر نیست و نیاز به زمان دارد. 

چقدر این دست استدلال‌ها را منطقی می‌دانید و فکر می‌کنید تا چه اندازه می‌توانند مبنای تصمیم‌گیری باشند؟
ببینید به هر حال موضوعات فنی و فشار تحریم‌ها بر صنعت حمل و نقل هوایی کشور یک موضوع انکار ناپذیر است. درست است که تحریم‌ها مربوط به امروز و دیروز نیست و 36 سال است که ادامه دارند اما باید توجه داشت که الان ناوگان هوایی کشور وارد سن بازنشستگی شده است. یعنی در وضعیتی قرار گرفته که کم کم هواپیماها و تهجیزات ما به سمت خارج شدن از رده پیش می‌روند. آن هم در شرایطی که جایگزین مشخصی ندارند.

این مشکلی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. از آن طرف هم البته  چند مساله وجود دارد. یکی اینکه با وضعیت متوسط درآمدهای جامعه ایران،‌قیمت بلیط‌های هواپیما طوری شده که درصد بسیار پایینی توان استفاده از این شیوه حمل و نقل را دارند. به عبارتی همین الان درصد زیادی از مسافران هوایی و مشتریان ایرلاین‌های ما مجموعه‌های دولتی هستند که بلیط را برای ماموریت کارمندان و مدیران خود تهیه می‌کنند. ضمن اینکه بین خدمات و قیمت بلیط هم تناسبی وجود ندارد. بعد از افزایش قیمت بلیط‌های هواپیما به بهانه شناور سازی هیچ کدام از گره‌های صنعت هوایی کشور باز نشد و مشکلات همچنان بر سر جای خود باقی ماند. نه از کاهش حجم بدهی‌های شرکت‌های هواپیمایی خبری شد و نه از کاهش تاخیرها و نه از کیفیت پذیرایی.

خدمات فردوگاهی هم افزایش پیدا نکرد، خبری از ساماندهی بلیط‌های چارتری نیز مطرح نشد و حقوق مسافر هم که قرار بود که  طبق آئین نامه‌ای مرتفع نشد و حقوق مسافران روی زمین ماند. من در کل اعتقاد دارم که خیلی از مشکلات صنعت هوایی دردی نیست که با افزایش قیمت‌ها شفا پیدا کند. افزایش قیمت بلیط ها با بهتر شدن کیفیت خدمات پروازی مرتبط نیست، چرا که هرچقدر قیمت‌ها افزایش پیدا کند، مبلغ وصول شده صرف بدهی‌های شرکت‌های هواپیمایی می‌باشد.

به هر حال صنعت هوایی کشور هم مشکلات مالی خود را دارد. یعنی باید برای ادامه حیات و روی پا ماندن بتواند دخل و خرج خود را با هم تنظیم کند. اتفاقی که اگر نیفتد باز هم نتیجه آن در کاهش سطح خدمات برای مسافران و افت کیفی پروازهاهی شرکت‌های داخلی خود را نشان می‌دهد. مسئولان دولتی هم به همین بهانه دنبال آزادسازی نرخ بلیط‌ها هستند. مجلس که الان منتقد این روش است، آیا روش جایگزینی هم پیشنهاد داده که بتواند برای ایرلاین‌ها و صنعت هوایی کشور این درآمدها و کمبود منابع را جبران کند؟ 

طی ۲ سال گذشته نرخ بلیط هواپیما افزایش ۷۰ درصدی داشته است و برای ایجاد درآمد و توسعه صنعت هوایی کشور باید به راهکارهای دیگر به خصوص شناخت ظرفیت‌ها و پتانسیل ‌ای موجود در کشور روی آورده شود. چون با این درصدهایی که برای افزایش قیمت بلیط وجود دارد دیگر مشتری چندانی برای ایرلاین‌ها باقی نمی‌ماند. الان قیمت بلیط رفت و برگشت برخی مسیرها به اندازه بیش از نیمی از حقوق یک کارمند اداری در یک ماه است. به عبارتی شما دارید قیمت را بالا می‌برید و از آن طرف از تعداد مشتری کاسته می‌شود. خب این در نهایت آورده و سود خاصی برای شرکت‌ها ندارد. برای پیشنهادهای جایگزین هم نیاز نیست الزاما مجلس وارد شود. چون این مسیرها به روشنی مشخص هستند. 

مثلا چه روش‌هایی برای درآمدزایی وجود دارند؟
خیلی روش‌ها هست که خود مدیران هواپیمایی حتی اشراف بیشتری به آن دارند. مثلا روزانه ۴۵۰ پرواز عبوری از کشور مبلغی معادل ۱۱۰ میلیارد تومان را بطور متوسط در سال نصیب کشور می‌کند که افزایش ۱۰ برابری این پروازها می‌تواند به ساماندهی شبکه پروازی کشور کمک قابل توجهی باشد. در حالی که ظرفیت این افزایش هم وجود دارد. ایران تنها کشور منطقه است که ۱۵همسایه دارد. با توجه به این‌که افزایش پروازهای عبوری کاهش طول پرواز را برای این کشورها در پی دارد آنان از این موضوع استقبال می‌کنند مضاف بر این‌که افزایش پرواز امنیت در منطقه و کشورمان را نیز بالا می‌برد.

بنابراین با افزایش دالان‌های هوایی هم امنیت و هم درآمد برای کشور کسب می‌شود. ما با همین راهکارها می‌توانیم خدمات فرودگاهی به ایرلاین‌ها را رایگان کنیم، پروازها را افزایش دهیم و در عوض قیمت‌ها را نیز متعادل کنیم تا مردم بابت افزایش قیمت متضرر نشوند چون افزایش قیمت فقط صرف هزینه‌های جاری می‌شود و تأثیری در بالا بردن کیفیت ندارد. در باره همین موردی که اشاره کردم، بعید می‌دانم که مسئولان ذی ربط بی‌اطلاع باشند. اما این موضوع نیازمند یک سری رایزنی‌های خارجی و داشتن یک دیپلماسی اقتصادی مشخص است. 

یک موردی که درباره آزادسازی قیمت بلیط هواپیما مورد استناد قرار می‌گیرد، این است که مسافران این حوزه بیشتر دهک‌های بالای جامعه و البته مشتریان دولتی هستند و بنابراین افزایش قیمت بلیط تاثیری بر کل مردم ندارد. شما این استدلال را می‌پذیرید؟
قطعا نه. اولا اینکه همه مردم ما حق دارند بتوانند از خدمات حمل و نقل آسان و سریع برخوردار شوند و آزاد سازی قیمت‌ها با این بهانه اجحاف در حق مردم است. دوما اینکه الان قیمت بلیط‌ها در تناسب با درآمدهای جامعه طوری است که حتی دیگر قشر متوسط و کارمند ما هم نمی‌تواند به راحتی از خدمات سفرهای هوایی استفاده کند و این حتی با شرایط دیگر کشورهای منطقه هم انطباقی ندارد. سوما هم اینکه به هر حال افزایش قیمت بلیط یعنی افزایش هزینه حمل و نقل. این افزایش نهایتا تاثیر خود را بر قیمت خیلی از کالاها و خدمات هم نشان می‌دهد و نیاز نیست صرفا کسی مشتری سفرهای هوایی باشد تا افزایش قیمت بلیط را احساس کند.