مزیت‌های طرح جامع حمل‌ونقل
وبلاگ تین نیوز | طرح جامع حمل‌ونقل که در بیش از یک دهه گذشته، در قفسه‌های وزارت راه و شهرسازی خاک می‌خورد، در دولت یازدهم بار دیگر پیش‌روی کارشناسان گشوده شده و وزیر راه و شهرسازی دولت تدبیر و امید، قول احیا و اجرای آن را داده است.
«طرح جامع حمل‌ونقل کشور» از طرح‌های زیربنایی این حوزه است که مطالعه و نگارش آن چندین سال پیش آغاز و پس از چند سال، روند تدوین آن متوقف شد. تهیه و تدوین این طرح، از اواخر دولت هشتم آغاز شد و در دولت نهم نیز ادامه یافت اما در فاز چهارم متوقف و کنار گذاشته شد. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم، از بدو کار، قول احیای طرح جامع حمل‌ونقل را داد و درباره از سرگیری روند مطالعات و تدوین این طرح سخن گفت؛ اکنون کمیته‌ای برای به سرانجام رساندن مطالعات و اجرای این طرح در وزارت راه و شهرسازی در حال فعالیت است.
نیمه کاره ماندن طرح جامع حمل‌ونقل در حالی است که این طرح، از جمله مسائل مورد تاکید در برنامه پنجم توسعه است؛ در ماده ۱۶۳ این قانون آمده است: «طرح جامع حمل‌ونقل کشور با هدف پاسخگویی به تقاضاهای بالفعل و بالقوه و دستیابی به جایگاه مناسب در حوزه‌های ایمنی، انرژی، اقتصاد، حمل‌ونقل و محیط‌زیست تا پایان سال سوم برنامه به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. از زمان تصویب طرح جامع، شروع تمامی طرح‌های جدید توسعه و ساخت زیربناهای حمل‌ونقل، فقط براساس این طرح و در قالب بودجه سالانه قابل اجراست.»
توقف طرح در دولت نهم
آن‌طور که محمد رحمتی، وزیر راه اسبق (اواخر دولت هشتم و اوایل دولت نهم) پیش‌تر به یکی از رسانه‌ها گفته بود، تهیه و تدوین این طرح از اواخر دولت هشتم (سال ۸۲)، آغاز شد و در دولت نهم نیز ادامه داشت. طرح جامع حمل‌ونقل شامل ۶ فاز است که ۵ فاز آن تهیه شده و یک فاز باقی مانده است که اعتبار مورد نیاز آن باید تامین شود. به گفته او، طرح جامع حمل‌ونقل، برنامه‌ای بسیار مهم برای این حوزه است که تعداد بسیار زیادی از اندیشمندان و خبرگان این صنعت در تدوین آن نقش داشته‌اند. افق این برنامه، بهینه‌سازی ظرفیت‌های حمل‌ونقل کشور و
ایجاد توازن بین انواع حمل‌ونقل است. این برنامه تلاش دارد همه نقاط کشور را متناسب با نیازهایش در نظر بگیرد تا توازن منطقه‌ای و توازن ملی با وسایل مختلف حمل‌ونقل ایجاد شود که در این صورت، اولویت‌های اجرای پروژه‌ها مشخص شده و از بی‌برنامگی در تدوین و اجرای پروژه‌ها جلوگیری می‌شود.
مزیت‌های طرح جامع
مجید بابایی، کارشناس صنعت حمل‌ونقل، در بیان مزایای اجرای طرح جامع حمل‌ونقل گفت: وجود یکپارچگی و پرهیز از موازی‌کاری زیربخش‌های مختلف حمل‌ونقل، از مهم‌ترین اهداف طرح جامع حمل‌ونقل است، در نبود چنین طرحی ممکن است سرمایه‌گذاری‌ها در یک حوزه به‌طور موازی باشد و فعالیت‌ها به جای انسجام داشتن، به صورت جزیره‌ای انجام شود که این امر از کارآیی پروژه‌ها می‌کاهد و باعث هدر رفت سرمایه‌ها می‌شود.
بابایی اضافه کرد: از سوی دیگر در نبود طرح جامع حمل‌ونقل، در توسعه زیربخش‌های حمل‌ونقل، سلیقه‌های مختلف حاکم می‌شود و ممکن است اولویت‌های منطقه‌ای جای اولویت‌های ملی را در اجرای پروژه‌ها بگیرد. به گفته او، با نهایی شدن طرح، الگو و دستورکاری مشخص برای وزیران و دولت‌های بعدی برای مدت ۱۰ تا ۱۵ سال وجود دارد و اولویت طرح‌ها و برنامه‌ها مشخص است.
این کارشناس حمل‌ونقل یادآور شد: در طرح جامع، صنعت حمل‌ونقل کل کشور بررسی می‌شود و اولویت‌بندی طرح‌ها، زمینه اجرای آنها را براساس منافع ملی مهیا می‌کند، چراکه این طرح باید در مجلس شورای اسلامی مصوب و تبدیل به قانون شود و دولت، وزیران و همه زیربخش‌ها مکلف به رعایت آن هستند.
وی ادامه داد: درحال‌حاضر همه حوزه‌های حمل‌ونقل به این الگو نیاز دارند تا از انجام فعالیت‌های غیراقتصادی جلوگیری شود، به خاطر نبود این طرح در چند سال گذشته پروژه‌های زیادی در حوزه راه و شهرسازی تعریف شدند که نیمه‌تمام مانده‌اند و پروژه‌های زیادی نیز هستند که اگرچه راه‌اندازی شدند اما بهره‌برداری مطلوبی از آنها نشده زیرا از ابتدا به درستی تعریف نشده بودند.
به گفته دبیر سابق انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی، آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم، در یک سال گذشته، کمیته‌ای متشکل از کارشناسان برای بازنگری این طرح (تا مرحله‌ای که پیشرفت کرده) داشته تا داده‌های طرح به‌روز و در نهایت نسخه نهایی استخراج شود. این گروه جمع‌بندی و ارائه گزارش مقدماتی از این طرح را انجام خواهد داد.
طرح در حال به روز شدن است
مهرداد نجفی، کارشناس ارشد طرح جامع حمل‌ونقل کشور درباره عملکرد این کمیته و آخرین وضعیت طرح جامع حمل‌ونقل در وزارت راه و شهرسازی گفت: معاونت امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، معاونت شهرسازی این وزارت، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و شرکت عمران بهسازی، در این کمیته نماینده دارند و جلسات طرح جامع به طور مرتب و هفتگی برگزار می‌شود تا طرح به‌روزرسانی شود. این مسئله به ویژه از سوی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی به عنوان مجری طرح، در حال پیگیری است.
عضو کمیته فنی شورای‌عالی ترافیک توضیح داد که طرح جامع حمل‌ونقل در دولت‌های گذشته در انتهای فاز چهارم متوقف شد و اکنون باید مطالعات قبلی، جمع‌بندی و به‌روزرسانی شود. از سوی دیگر، نیاز است که داده‌های قبلی به روز شود تا مجری طرح بتواند برنامه‌ریزی مناسب را انجام دهد. به گفته نجفی، هنوز نمی‌توان زمان نهایی آماده شدن نسخه به‌روز شده و کامل طرح جامع را بیان کرد اما شاید دست کم حدود یک‌سال دیگر زمان نیاز داشته باشد تا تصویب
شود.
کارشناس ارشد طرح جامع حمل‌ونقل کشور گفت: در حوزه حمل‌ونقل باید یک سند بالادستی وجود داشته باشد تا به آن استناد شده و اولویت‌های حمل‌ونقلی از آن استخراج شود. طرح جامع حمل‌ونقل نیز برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل به‌طور همسان و هماهنگی کلان بین بخش‌های مختلف حمل‌ونقل تهیه شده است.
براساس این گزارش، اگرچه در برنامه پنجم توسعه بر اجرایی شدن طرح جامع حمل‌ونقل تا انتهای سال دوم و سوم تاکید شده اما با اینکه در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه هستیم، این طرح هنوز به اجرا در نیامده است. با وجود این دولت یازدهم عزم خود را برای احیا و اجرای این طرح جزم کرده است. کارشناسان معتقدند وجود طرح جامع، از موازی‌کاری و هدر رفت سرمایه‌های موجود در حوزه حمل‌ونقل که اندک نیز هستند، می‌کاهد.
