همزیستی مسالمت آمیز ریل و شهر

طبق تجربه شهرهای بزرگ، ایستگاه راه آهن البته ایستگاه های بزرگ در مركز شهر واقع شده اند بطوریكه ایستگاه راه آهن نیویورك كه قدمتی بسیار طولانی داشته در طول تمام این سالها به عنوان یك مركز تجاری، فرهنگی و ترانزیتی شناخته شده است.

همچنین شهر پاریس نیز نه تنها ایستگاه راه آهن را از مركز به حومه انتقال نداده بلكه برای خود ایستگاه های متفاوت تعبیه كرده است.

در كنار این شهرها ، شهر لندن نیز یكی از قدیمی‌ترین و بزرگترین ایستگاه‌های راه‌آهن جهان را به خود اختصاص داده و مهمتر از همه برلین به عنوان پایتخت كشور آلمان نیز شبیه به لندن، ایستگاه راه آهن آن در همسایگی دانشگاه بزرگ و یكی از بزرگترین هتل‌های شهر برلین قرار گرفته است.

تجاربی شبیه به این در كشورهای شرقی نیز دیده می‌شود بطوریكه شهر مسكو در روسیه كه یكی از تاریخی‌ترین ایستگاه‌های قطار جهان را دارد راه‌آهن خود را به یكی از مركزی‌ترین خیابان‌ها رسانده و مهمتر از همه در كشور ژاپن نیز به عنوان یكی از پیشروترین كشورهای آسیایی در استفاده از راه‌آهن اكثر، قریب به اتفاق ایستگاه‌ها در نقاط مركزی شهرهای بزرگ واقع شده است.

هر چند نمی‌توان صرف تجربه كشورهای خارجی را به عنوان یك الگوی موفق در این بین به حساب آورد اما استفاده از تجارب كشورهایی كه به نسبت ایران از سابقه طولانی‌تری در مدیریت حمل و نقل در شهرهای بزرگ برخوردارند قطعا امتیازی مهم برای ایران خواهد بود.

بنابر آنچه كه در مطالب فوق آمد، در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، تصمیم گیران شهری برای تسهیل تردد مردم از ایستگاه راه آهن به نقاط مختلف شهری، قطار شهری (مترو) و سایر وسایل نقلیه عمومی را به طرق مختلف به ایستگاه های راه آهن متصل می كنند تا مردم بتوانند پس از پیاده شدن از قطار بدون صرف هزینه زیادی به سهولت به منازل و محل كار خود مراجعه كنند.

امروز جایگاه ایستگاه راه آهن تهران در تردد مسافران و نیز مناطق همجوار از طریق خطوط ریلی به نحوی است كه اكنون یكی از سامانه اتوبوس های تندرو شهری، یك خط مترو به همراه یك پایانه اتوبوسرانی و تاكسیرانی در محدوده آن قرار گرفته است.

چندی پیش دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در مصاحبه ای كه با یكی از رسانه ها داشته ضمن ابراز مخالفت با خروج ایستگاه راه آهن از تهران گفت: با توجه به اینكه شركت راه آهن در زمینه حمل و نقل حومه كلانشهرها ورود كرده است، نه تنها نباید ایستگاه راه آهن از شهر خارج شود، بلكه باید اتصالش را به مركز شهر تقویت كرد.

پیروز حناچی افزود: موضوعی كه در دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری و وزارت راه
و شهرسازی پیگیری می شود و پیش از این نیز در مطالعات مجموعه شهری تهران به آن اشاره شده است؛ برخورداری كلانشهرها از یك سیستم یكپارچه حمل و نقل در حوزه نفوذ آنهاست به این معنا كه حمل و نقل درون، حومه و برون كلانشهرها با هماهنگی نسبت به یكدیگر عمل كنند.

به اعتقاد بسیاری از اقتصاددانان و مطالعات انجام شده در سطح كلان اقتصادی برخی كشورها نشان می دهد كه سرمایه گذاری در حمل و نقل ریلی موجب افزایش رشد اقتصادی این كشورها شده و با افزودن بر بازدهی اجتماعی در سرمایه گذاری های خصوصی موجبات سرمایه گذاری درزیرساخت های حمل و نقل می شود.

پیش از این نیز مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران گفته بود كه با توجه به تجربه موفق كشورهای توسعه یافته در استفاده از راه آهن در مراكز شهری در توسعه شهرهای بزرگ، ایده انتقال ایستگاه راه آهن تهران به خارج از شهر طرح غیرمنطقی و غیركارشناسی است.

پورسیدآقایی در این باره تاكید كرده كه اگر نگاهی به تجربه دیگر كشورها داشته باشیم، می بینیم كه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت جهان نه تنها راه آهن به خارج از شهر منتقل نشده بلكه در ساختارهای جدید این شهرها ایستگاه های راه آهن در مراكز اصلی و پرجمعیت شهر ساخته شده اند.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینكه دسترسی آسان و در زمان كوتاه به ایستگاه های قطار یكی از اصلی ترین دغدغه های راه آهن به حساب می آید، گفت: ما باید كاری كنیم كه مسافران در كوتاه ترین زمان ممكن و با صرف كوتاه ترین مسیر به ایستگاه راه آهن برسند تا از آنجا بتوانند به مقاصد مورد نظر خود سفر كنند.

بدون شك دست اندركاران ریلی در اكثر نقاط دنیا سال ها پیش به این نتیجه رسیده اند كه ایستگاه های راه آهن نباید در حاشیه شهرها قرار گیرند، زیرا ایستگاه های راه آهن محل رفت و آمد مردم است و باید با تغییر كاربری های مناسب به خصوص با رویكردهای فرهنگی به عنوان یك فضای شهری مورد توجه قرار گیرند.

در همین راستا ایستگاه های راه آهن و توسعه خطوط ریلی نیازمند نگاهی جامع است چرا كه دور شدن ایستگاه های راه آهن در حاشیه شهرها به منزله سخت شدن سفر با قطار برای مردم است، ضمن اینكه این مساله باعث به وجود آمدن مشكلات زیادی برای مردم
خواهد شد.

علی اكبری عضو كمیسیون كشاورزی و منابع طبیعی نیز در این باره اظهار كرد: موضوع آلودگی محیط زیست یكی از مسائلی است كه مسئولان حمل و نقلی بایستی به آن توجه ویژه داشته باشند.

وی افزود: با توجه به سرمایه های بسیاری كه صرف احداث ایستگاه های راه آهن می شود بهتر است مردم با سهولت بتوانند به محض پیاده شدن از قطار به دیگر وسایل حمل و نقلی نیز دسترسی داشته باشند.

نماینده مردم شیراز خاطر نشان كرد: یكپارچگی وسایل حمل و نقلی با یكدیگر باید در دستور كار دست اندركاران حمل و نقلی به خصوص حوزه ریلی قرار گیرد.

در مجموع متخصصان حمل و نقل بر این باورند كه بین كارآیی در بخش حمل و نقل و كارآیی عمومی اقتصاد و رشد اقتصادی، رابطه مستقیمی وجود دارد و حمل و نقل را واسطه میان فعالیت های كشاورزی، صنعتی، بازرگانی و خدماتی در سطح ملی و بین المللی می دانند و در این بین برای نقل و انتقال كالا و مسافر به حمل و نقل ریلی توجه ویژه ای دارند.