بندر چابهار؛ نمونه شراکت راهبردی ایران و هند در همکاری و اتصال منطقه ای

به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، تارنمای خبری هفته نامه ایندیا تودی در گزارشی به همراه مصاحبه نوشت: روابط هند و ایران قرن ها سابقه دارد و همواره با تبادلات فرهنگی و تجاری همراه بوده است. در دوران مدرن، این ارتباط به یک شراکت راهبردی تبدیل شده که بر همکاری های انرژی و اتصال منطقه ای متمرکز است. پروژه بندر چابهار نمونه ای قابل توجه از این همکاری است که به عنوان دروازه ای مهم برای ورود به آسیای مرکزی عمل می کند. این بندر نه تنها موقعیت اقتصادی هند را تقویت می کند، بلکه بر تعهد دو کشور به ثبات منطقه ای تأکید دارد.

این گزارش حاکیست: با این حال، این شراکت امیدبخش با موانع بزرگی روبرو است. تحریم های آمریکا علیه ایران، فرصت های تجاری و سرمایه گذاری را محدود و هند را وادار به احتیاط کرده است. تلاش هند برای برقراری تعادل میان روابط با ایالات متحده و ایران، موقعیتی حساس برای دهلی نو ایجاد کرده است. این مسائل، پیچیدگی های حفظ روابط دوجانبه در میان منافع بین المللی متضاد را نمایان می کند.

سید محمدصادق امامیان فارغ التحصیل دکترای سیاست گذاری عمومی و حکمرانی از دانشگاه ادینبرگ بریتانیا و هم بنیان گذار اندیشکده حکمرانی شریف به سوالات این تارنما در مورد دلایل پنهان پشت تردید هند در همکاری کامل با بندر چابهار و پیچیدگی های روابط هند و ایران پاسخ داده است. وی در مورد وضعیت روابط دو کشور ایران و هند، گفت: روابط ایران و هند از دوران استقلال هند راهبردی بوده است. اما تحریم های آمریکا و مسائل بوروکراتیک در ایران مانع توسعه این روابط شده است. ایران و هند به گسترش همکاری های خود، به ویژه در پروژه بندر چابهار، تمایل دارند اما همچنان بر سر این راه موانعی وجود دارد.

امامیان در توضیح این موانع و عوامل بروز آنها به عوامل متعددی «از جمله تحریم ها و درگیری اوکراین و روسیه» اشاره کرد و افزود: هند همیشه به راهگذر دریای شمال به عنوان مسیری به آسیای مرکزی و روسیه و به چابهار در زمینه دسترسی به افغانستان فکر می کند. خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در چند سال پیش نیز بر برنامه های هند تأثیر گذاشته است. معافیت هایی که آمریکا به معنای واقعی برای چابهار در نظر گرفته بود نیز عامل مهمی بوده است.

وی به وجود دو نگاه متفاوت به مشارکت هند در بندر چابهار در «جامعه متنوع ایران» اشاره کرد: دیدگاه های مختلفی در ایران وجود دارد؛ برخی گروه ها به شدت از مشارکت هند در چابهار حمایت می کنند و آن را پروژه ای مهم، استراتژیک و نمادین می دانند که نیاز به موفقیت دارد. آن ها فکر می کنند چابهار تنها راه منحصر به فرد هند برای دسترسی به آسیای مرکزی است و هیچ راهگذر دیگری وجود ندارد که این دسترسی را برای هند فراهم کند.

«اما برخی دیگر موضعی انتقادی دارند، نه تنها انتقادات فنی در مورد کندی و تاخیر در پروژه، بلکه انتقادات استراتژیک. سوالاتی در مورد اینکه آیا هند به راهگذر هند- خاورمیانه-اروپا (IMEC) به عنوان یک کریدور جایگزین برای رسیدن به مناطق شمالی فکر می کند یا نه، یا اینکه آیا هند تحت فشار رژیم اسرائیل و لابی های آمریکایی بر سر چابهار و کریدور شمال جنوب، راهگذر هند- خاورمیانه-اروپا را از نظر سیاسی در اولویت قرار داده است یا خیر.»

امامیان افزود: سیاست گذاران هندی به صراحت اعلام کرده اند این دو پروژه را با برنامه ریزی، منطق و تحلیل های اقتصادی متفاوت در پیش گرفته شده اند. برخی در ایران معتقدند هند پروژه چابهار را فقط برای مقابله با چین دنبال می کند اما این نگاه بسیار بدبینانه است.

این تحلیلگر با اشاره به «رقابت اقتصادی و سیاسی بزرگ میان هند و چین»، گفت: ایران مایل است با هر دو کشور همکاری کند و دیپلماسی و گفت وگو میان این کشورها را ضروری می داند.

وی در پاسخ به سوالی در مورد آینده روابط تهران دهلی نو، گفت: این روابط از نظر راهبردی و تمدنی عمیق است و نمی توان تصور قطع ارتباط میان ایران و هند را داشت. ما در دنیای بسیار متنوعی زندگی می کنیم. جوامع متنوع و پیچیده هستند و در یک دوره زمانی بسیار مهم قرار داریم.

امامیان تاکید کرد: موارد زیادی وجود دارد که هر دو کشور ممکن است در مورد آنها اشتراک یا اختلاف نظر داشته باشند اما ما باید تفاوت ها و دیدگاه های مختلف را تحمل کنیم زیرا می دانیم روابط ایران و هند بسیار راهبردی است. بنابراین هیچ کس نمی تواند به این فکر کند که ایران و هند از یکدیگر جدا شوند یا تا حدی دشمن یا حتی رقیب ژئوپلیتیکی باشند. تا آنجا که من از سیاست گذاران ایران و هند شنیده ام، وضعیت سیاسی کنونی رو به بهبود است و هر دو کشور بسیار مشتاق بهتر شدن روابط هستند.

ایندیا تودی در پایان گزارش خود نتیجه گیری کرد: با وجود چالش ها و تحریم ها، روابط ایران و هند همچنان استراتژیک و رو به توسعه باقی مانده است. بندر چابهار به عنوان نمادی از این همکاری، نیازمند تلاش های بیشتری از سوی هر دو کشور برای غلبه بر موانع و تحقق ظرفیت هاست.