شهر فضایی نئوم؛ شگفتی عربستان برای دنیا

۱۰ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی بود که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، برنامه ساخت شهری عمودی با آلودگی صفر کربنی، به نام «لاین» را در شمال غربی این کشور در قلب پروژه شهری نیوم عربستان اعلام کرد؛ شهری که درست مانند اسمش، به صورت خطی باریک اما مرتفع، در منطقه کویری- کوهستانی نیوم عربستان سر برافراشته است.

حالا اما با گذشت ۶ ماه از اعلام این پروژه، جزییات بیشتری از شهر هوشمند و منحصربه فرد لاین در رسانه ها شنیده می شود؛ شهری بدون کربن که خانه ها، ادارات، پارک های عمومی و مدارس آن به صورت عمودی در ساختمانی با نمای آینه ای جای گرفته اند. 

این شهر اولین پروژه بزرگ ساخت و ساز در منطقه تجاری نیوم عربستان است که با هدف تعریفی دوباره از شهر های آینده و مقابله با چالش های زیست محیطی جهان، با بودجه ۳۱۹ میلیارد دلاری در نیوم عربستان ساخته می شود.

در این مطلب، به سراغ پروژه عظیم نیوم عربستان رفته ایم و درباره شهر لاین نوشته ایم. 

پروژه نئوم عربستان

به زبان ساده، نیوم عربستان، پروژه ای بزرگ شهری و مقصد آینده کسانی است که رویاهای بزرگ دارند و به دنبال مکانی جدید برای زندگی پایدار و هوشمند هستند. 

نیوم تنها یک مکان نیست، بلکه یک طرز فکر و محیطی است که با حذف زیرساخت های منسوخ اقتصادی و زیست محیطی، راهی جدید برای توسعه آینده جوامع بشری معرفی می کند. 

این پروژه در سال ۲۰۱۷ میلادی به عنوان بخشی از برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی و با هدف ایجاد منبع اقتصادی جدید و کاهش وابستگی این کشور به صادرات نفت  توسط ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، اعلام شد.

جالب اینجاست که نام «NEOM» هم هم راستا با اهداف این پروژه انتخاب شده است؛ سه حرف اول آن «NEO» از یونان باستان به معنای «جدید» و حرف آخر آن از کلمه عربی «مستقبل» به معنی «آینده» و نام ولیعهد عربستان، «محمد»، گرفته شده؛ «آینده جدید» اسمی برازنده برای این پروژه بلند پروازنه. 

سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درباره این پروژه می گوید: «همانطور که از نامش پیداست، نیوم عربستان سرزمینی برای آینده (Land Of Future) است که در آن بهترین ایده ها، نویدبخش ترین استارتاپ ها، صنایع آینده و بهترین استعدادها برای ارایه راه حل و مقابله با چالش های پیش روی بشریت گرد هم می آیند.»

نیوم عربستان با حذف آلاینده های کربنی، شهری پاک با ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر در همه بخش ها است. سرمایه ۵۰۰ میلیارد دلاری این پروژه از یک شرکت سهامی به همین نام «NEOM» تامین می شود. این شرکت در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۹ میلادی تاسیس شد و به طور کامل به صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان تعلق دارد. 

شهر نیوم عربستان در کجا قرار دارد؟

شهر نیوم عربستان با مساحت تقریبی ۲۶ هزار کیلومتر مربع در امتداد دریای سرخ و خلیج عقبه، در تقاطع آسیا، اروپا و آفریقا و در امتداد یکی از شلوغ ترین شریان های اقتصادی جهان قرار دارد؛ جایی که بیش از ۷۰ درصد از جمعیت جهان می توانند تنها با یک پرواز تقریباً ۸ ساعته خود را به آنجا برسانند.

آنطور که ولیعهد عربستان می گوید این منطقه شهری تا سال ۲۰۲۶ میلادی، حدود ۴۵۰ هزار نفر، تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱.۵ تا ۲ میلیون نفر و تا سال ۲۰۴۵ میلادی ۹ میلیون نفر را در خود جای خواهد داد. طبق برنامه ریزی های انجام شده، این پروژه بین سال های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ میلادی تکمیل خواهد شد.

ویژگی های شهر نیوم عربستان

NEOM یک آزمایشگاه زنده شامل شهر ها، بنادر، مناطق تجاری، مراکز تحقیقاتی، مکان های ورزشی و تفریحی و مقاصد گردشگری است که با کارآفرینی و نوآوری، مسیری منحصر به فرد از  آینده جدید را برای مان ترسیم می کند.

این منطقه که از سه بخش اصلی به نام های، «TROJENA»، «OXEGAN» و «LINE» تشکیل شده، با گردهمایی خلاقانه ترین ذهن ها، معماران و مهندسان، تعریفی جدید از ساختمان سازی و شهر نشینی را ارایه داده است. 

آنچه که اهمیت دارد، استفاده از انرژی پاک و تجدید پذیر بدون هیچ گونه آلودگی کربنی در جای جای این پروژه است. 

در ادامه با ویژگی های این پروژه بیشتر آشنا خواهیم شد:

۱۰۰ درصد انرژی تجدید پذیر و هیدروژن سبز

«مقصدی پیشرو در تولید هیدروژن سبز در جهان» شعاری است که نیوم عربستان را با آن معرفی می کنند.

نیوم عربستان یکی از معدود مکان ها در جهان است که می تواند هیدروژن سبز را در مقیاس زیاد و به صورت رقابتی تولید کند. این هدف با کمک شرکت «ENOWA»، ارایه دهنده سوخت های پایدار مانند هیدروژن سبز به سراسر جهانیان، به حقیقت می پیوندد. 

کارخانه هیدروژن سبز که در سال ۲۰۲۵ میلادی در نیوم راه اندازی می شود، این شهر را به مرکزی برای تولید و نوآوری هیدروژن سبز تبدیل خواهد کرد. همچنین، از محصولات زاید فرایندهای تولید انرژی، آب و هیدروژن در این منطقه، برای تولید محصولات مفید و رونق اقتصاد پایدار استفاده خواهد شد. 

نیرو گاه منطقه ای در تولید آب

نیوم عربستان یک نیروگاه منطقه ای در تولید و ذخیره آب است که از روش های نوینی برای نمک زدایی آن استفاده خواهد کرد. 

خروجی فرآیند نمک زدایی، معمولاً مواد زاید است؛ اما شرکت Enowa به عنوان یکی از شرکای اصلی این پروژه، قصد دارد مقدار قابل توجهی از این مواد زاید را به مواد صنعتی با ارزش مانند نمک صنعتی، منیزیم و پتاسیم تبدیل کند.

علاوه بر این، شبکه توزیع آب NEOM به طور کامل به یک زیرساخت اینترنتی پیشرفته آب متصل است و با حذف فاضلاب، آب آشامیدنی با کیفیت و آب بازیافتی را در سراسر شبکه توزیع می کند. آبیاری هوشمند، تشخیص نشت و نظارت بر کیفیت آب، از دیگر ویژگی های این سیستم هوشمند است. 

مقصد گردشگری TROJENA

TROJE NA مقصدی منحصربه فرد برای ماجراجویانی است که به دنبال زندگی لوکس، ماجراجویی، سرگرمی فرار از روزمره گی ها هستند. در واقع می توان گفت که تروجنا، یک مقصد گردشگری کوهستانی است که بر اساس اصول اکوتوریسم و با هدف حفظ طبیعت و افزایش کیفیت زندگی ساخته شده. این مقصد کوهستانی با مساحت ۶۰ کیلومتر مربع در ۵۰ کیلومتری خلیج عقبه واقع شده و با زمستان های سرد زیر صفر درجه و متوسط دمای سالانه ۱۰ درجه خنک تر نسبت به سایر مناطق، مکانی جادویی برای سفر، زندگی و کار است.

این مقصد با مجموعه ای از فعالیت های ورزشی از اسکی در فضای باز گرفته تا ورزش های آبی در دریاچه آب شیرین دست ساز و دوچرخه سواری و هایکینگ در کوهستان ها، در سال ۲۰۲۶ میلادی به پایان خواهد رسید.  

در کنار فعالیت های ورزشی و ماجراجویانه ، آپارتمان ها و خانه های لوکس، TROJENA با هتل های کلاس جهانی، مراکز سلامتی و رستوران ها، گزینه های زیادی برای استراحت، سرگرمی و خرید به ساکنین و بازدید کنند ارایه می دهد. 

OXEGAN، نسل جدید بندرگاه ها و مناطق صنعتی

منطقه OXEGAN، بزرگترین مجتمع صنعتی شناور در جهان خواهد بود که مردم، صنایع و فناوری همگی در هماهنگی با طبیعت قرار دارند.

منطقه OXEGAN با کارخانه جات پیشرفته جایی است که مخترعان و کارآفرینان می توانند ایده های خود را در آزمایشگاه ها به واقعیت تبدیل و به بازار جهانی عرضه کنند. علاوه این OXEGAN، شهری پر رونق برای زندگی و کار ساکنین آن خواهد بود. 

اگر به دنبال جایی برای زندگی پایدار یا مکانی برای راه اندازی شرکت ها و کارخانه جات خود هستید، OXEGAN می تواند مقصد آینده شما باشد. 

هدف از ساخت شهر هوشمند نیوم عربستان

در روزهایی که همه جوامع و انسان ها بدون هیچ اقدام عملی، تنها از کاهش آلودگی های محیط زیستی صحبت می کنند، عربستان با پروژه ۱۰۰ درصد انرژی تجدید پذیر نیوم دست به کار شده است. عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت خام جهان است که قصد دارد تا سال ۲۰۶۰، میزان انتشار گازهای گلخانه ای را به «صفر» برساند. 

پاسخ مناسب به رشد جمعیت عربستان و توانایی رقابت آن در سطح جهانی، از اهداف مهم ساخت و توسعه این شهر هوشمند است. 

از دیگر اهداف مهم نیوم عربستان می توان به: 

- رشد و تنوع بخشی به اقتصاد عربستان و قرار دادن این کشور در لیست جوامع پیشرو در توسعه جهانی،

- جذب سرمایه گذاران خارجی و ایجاد هزاران شغل جدید،

- تبدیل شدن به خانه، محل کار و آینده جدید افراد در سراسر جهان،

- معرفی مدلی جدید برای محیط های شهری پایدار و تعیین استانداردهای جدید برای سلامت جامعه، حفاظت از محیط زیست و استفاده موثر از فناوری،

- و ایجاد جوامع با کاربری های مختلف از مراکز تحقیقاتی و مکان های ورزشی گرفته تا مکان های تفریحی و مقاصد توریستی که همگی در مقیاس انسانی با اولویت قراردادن سلامت و رفاه انسان ها طراحی شده اند،

اشاره کرد. 

ربات های شهر نیوم

در پروژه شهری نیوم عربستان ربات ها جزیی از زندگی روزمره انسان ها می شوند. فرقی نمی کند به یک پرستار بچه نیاز داشته باشید یا آشپز و پیک برای رستوران، ربات های نیوم همه کار های شما را انجام خواهند داد. این ربات ها با صرفه جویی در زمان و انرژی به ساکنین این شهر هوشمند اجازه می دهند تا زمان بیشتر را به استراحت و خلاقیت اختصاص دهند.

از نظافتچی و سرایدار گرفته تا منشی، پرستار بچه، راننده تاکسی، سرباز، امداد گر، گارسون ، پیک ، کارگر، مقامات انتظامی، و... تنها برخی از شغل هایی است که بر عهده ربات های این شهر خواهد بود. در آینده انتطار می رود شغل های حرفه ای تر و حساس تری مانند معلمی و پزشکی هم بر عهده ربات ها گذاشته شود. علاوه بر این، ربات ها نقش بسیار مهمی در رویداد های تجاری و فرهنگی دارند و شرکت کنندگان را سرگرم خواهند کرد.

تصاویری از شهر نیوم

رسیدن به درک درستی از آنچه در پروژه نیوم عربستان در حال وقوع است، جز با دیدن تصاویری از آن، رخ نخواهد داد. در ادامه تنها چند عکس از شهر نیوم عربستان با هم می بینیم:

​

شهر لاین عربستان چیست؟

یکی دیگر از بخش های منطقه نیوم عربستان که اخیراً سروصدای زیادی راه انداخته، شهر «لاین» است. شهر لاین اینطور توصیف می شود:

-شهری به شکل یک آسمان خراش آینه ای؛

- بهترین منطقه برای زندگی در سراسر جهان؛

-شهری بدون جاده، بدون ماشین یا گاز های گلخانه ای؛

-نقطه عطف چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان و قطب اقتصادی جدید این کشور؛

-و …

ولیعهد عربستان، لاین را باغ-شهری عمودی و هوشمند معرفی می کند که شهر های سنتی و افقی امروز را به چالش می کشد و آینده جوامع شهری را در محیطی عاری از جاده ها، خودرو ها و آلاینده ها به نمایش می گذارد. شهر لاین، انقلابی در زمینه شهر سازی است که با اولویت قراردادن سلامت و رفاه انسان ها و حفظ طبیعت اطراف، تجربه ای بی سابقه از زندگی شهری را ارایه می دهد. 

این شهر باریک اما مرتفع، شامل دو ساختمان موازی با نمای آینه ای است که با عبور از دل بیابان ها و کوهستان های سرخ رنگ نیوم، با چشم اندازی زیبا به سمت ساحل عقبه کشیده شده است. 

لاین با ۲۰۰ متر عرض، ۵۰۰ متر ارتفاع و ۱۷۰ کیلومتر طول، بلند تر از ساختمان «Empire State» در نیویورک است. این شهر طولی که در ارتفاع توسعه پیدا می کند، بر روی زمینی به وسعت ۳۴ متر مربع ساخته خواهد شد و ۹ میلیون نفر را در خود جای می دهد. 

لاین مانند سایر بخش های نیوم عربستان، به طور ۱۰۰ درصد از گاز های گلخانه ای استفاده و ۹۵ درصد از زمین را به صورت طبیعی حفظ می کند. 

طرح اولیه شهر لاین عربستان توسط گروه معماری «Morphosis» مستقر در ایالات متحده آمریکا ارایه شده؛ گروهی که توسط تام ماین (Thom Mayne)، برنده جایزه معماری پریتزکر، تاسیس شده است. اهداف این پروژه کاهش رد پای زیرساخت های مخرب، نوآوری و خلاقیت در زندگی شهری است.

معماری سه بعدی در قلب بنا، مسیرهای معلق، باغ ها، استادیوم ورزشی، اسکله برای قایق های تفریحی، شرایطی عالی برای مهار و کنترل انرژی باد و خورشید، کشاورزی عمودی و یکپارچه، آب وهوایی ایده آل و طبیعت بکر،  تنها برخی از ویژگی های این شهر عمودی است. 

ساکنین این شهر می توانند تنها با ۵ دقیقه پیاده روی به امکاناتی مختلف دست پیدا کنند، علاوه بر این ۲۰ دقیقه کافی است تا با قطار های سریع السیر از ابتدا تا انتهای شهر بروید. 

فاز اول این پروژه، حدود ۳۱۹ میلیارد دلار (۱.۲ تریلیون ریال عربستان) هزینه دارد و طبق گزارش وال استریت ژورنال، پیش بینی می شود به صورت مرحله به مرحله و در طول ۵۰ سال تکمیل خواهد شد.

ویژگی های شهر لاین در نیوم عربستان

دسترسی بی سابقه به طبیعت

در این شهر به هر طرف که نگاه کنید، با فضاهای باز معلق و پوشیده از فضای سبز و درختان بزرگ روبه رو می شوید. تنها ۲ دقیقه پیاده روی کافی است تا خود را به این فضاهای معلق در شهر برسانید و از چشم انداز طبیعی اطراف، کوه ها و آسمان لذت ببرید.

هوایی پاک برای همه

این شهر با حذف زیرساخت های آلوده کننده، ماشین ها، جاده ها و استفاده ۱۰۰ درصدی از انرژی تجدید پذیر در همه ابعاد، آلودگی کربنی خود را به صفر رسانده است. ترکیب طبیعت با فضاهای باز در سراسر این شهر، نقش مهمی در تصفیه هوای آن دارد.

زمان بیشتر برای بودن در کنار عزیزان

اگر در شهر های بزرگ و شلوغ زندگی می کنید، حتماً تجربه ساعت ها معطلی در ترافیک را دارید یا بار ها شده برای یک خرید ساده از فروشگاه، ساعت های زیادی را در راه باشید؛ چیزی که شما را از کنار خانواده و دوستان خود دور می کند. در شهر لاین اما، همه چیز در سریع ترین زمان ممکن اتفاق می افتد.

شبکه حمل ونقل عمومی و کارآمد و نزدیکی ساکنان به امکانات مختلف تنها با ۵ دقیقه پیاده روی، به افراد اجازه می دهد تا زمان بیشتری را در کنار کسانی که دوستشان دارند، سپری کنند. خدمات خودکار این شهر، توسط ربات های هوش مصنوعی ارایه می شود.

آب وهوایی عالی در تمام طول سال

محیط داخلی این شهر با هدف ایجاد یک خرد اقلیم با آب وهوایی عالی، نور بهینه خورشید، سایه و تهویه مداوم طراحی شده است. علاوه بر این، فضاهای باز سبز در سرتاسر شهر، باعث آسایش و آرامش روحی و روانی برای همه ساکنین خواهد شد. 

کیفیت زندگی در کلاس جهانی

با زندگی در شهری بهتر و درخشان تر، تجربه روابط اجتماعی و اقتصادی بی نظیر، بدون آلودگی و همراه با مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه در سطح جهانی، عمری طولانی تر خواهید داشت.

در این شهر اگرچه از تکنولوژی های نوین استفاده شده، اما همیشه سلامت و رفاه انسان ها در اولویت قرار دارد. در این شهر تجربیات غنی تر و فرصت های تجاری بی شماری در انتظار انسان ها است و به گفته سازندگان آن، حدود ۳۸۰ هزار شغل تا سال ۲۰۳۰ میلادی در آن ایجاد خواهد شد.

تاریخچه شهر های عمودی

​

اما حالا که درباره شهر عمودی لاین گفتیم، شاید بد نباشد که کمی هم درباره تاریخچه چنین شهرهایی بدانیم. توسعه عمودی شهر ها و ایجاد امکانات و تسهیلات شهری در ارتفاع، سال ها است که دغدغه معماران و شهر سازان بزرگ بوده و هست. از نمایشگاه معمار و شهر ساز فرانسوی به نام «تونی گارنیه» در سال ۱۹۰۴ میلادی گرفته تا طرح های «شهر معاصر» (۱۹۲۲) و «شهر درخشان» (۱۹۴۳) لوکوربوزیه، معماران و شهرسازان زیادی تلاش کرده اند تا تمرکز جهان را از شهر های افقی به سمت باغ شهر های عمودی، ساختمان های بلند مرتبه و حمل ونقل عمومی در ارتفاع ببرند.

امروزه با افزایش جمعیت جهان، کاهش منابع زمینی برای زیر ساخت ها و آسیب های زیست محیطی که شهر ها به محیط اطراف وارد کرده اند، باغ شهر های عمودی به راهی نجات بخش برای آینده نسل بشریت و نجات کره زمین تبدیل شده و کشور های زیادی همچون چین با پروژه «مزرعه چشم انداز» و باغ شهر «لیژو» و ویتنام با ساختمان «باک نین»، به سمت ساخت شهر های عمودی و سبز حرکت کرده اند.

این پروژه ها در عین محافظت از محیط زیست، کیفیت زندگی بشر را در آینده دست خوش تغییرات بزرگی خواهند کرد و با نوآوری و خلاقیت خود به مقاصد گردشگری مهم و پناهگاهی امن برای نسل های آینده تبدیل خواهند شد.