نکاتی درباره وایر شمع خودرو و کاربرد آن

وایر شمع خودرو

وایر شمع خودرو قطعه ای از سیستم جرقه زنی است که ولتاژ بالا را از باتری، کوئل و دلکو به شمع منتقل می کند. وایر در زبان انگلیسی به معنای سیم است و در فارسی می توان آن را کابل احتراق نامید. این قطعه در خودرو هم نقشی مشابه با سیم های انتقال برق دارد و با روکشی از عایق محافظت می شود.

وظیفه وایر شمع ماشین

وایر شمع خودرو نقش مهمی در عملکرد صحیح موتور دارد. این قطعه برقی را که برای ایجاد جرقه در شمع و احتراق مخلوط هوا و سوخت مورد نیاز است، منتقل می کند. اگر وایر فرسوده یا آسیب دیده باشد، ممکن است شمع جرقه های ضعیفی ایجاد کند. این امر به نوبه خود می تواند به افزایش مصرف سوخت، تولید آلایندگی و دود بیشتر، افت توان موتور و کاهش شتاب خودرو منجر شود. چنانچه هنگام خرید خودرو دست دوم به این مشکلات برخورد کردید، به احتمال زیاد یکی از وایرها مشکل دارد.

عملکرد وایر شمع خودرو

هنگامی که موتور روشن می شود، کوئل ولتاژ بالایی تولید می کند. این ولتاژ از طریق وایر خودرو به شمع منتقل می شود. شمع از این ولتاژ برای جرقه زنی استفاده می کند.

ساختار و جنس وایر شمع

وایر شمع خودرو با توجه به کاربردی که دارد، باید رسانا باشد. این رسانا اکثر مواقع یک سیم یا مفتول است و توسط عایق محافظت می شود. این عایق متشکل از چند لایه با جنس های متفاوت است. استفاده از لایه های متفاوت، مقاومت عایق را در برابر حرارت موتور افزایش می دهد. چنانچه به هر دلیلی عایق دچار شکاف یا پارگی شود، مشکل برق دزدی ایجاد خواهد شد.

وایر خودرو باید بین کوئل یا دلکو و شمع ارتباط برقرار کند. برای برقراری ارتباط، وایر در دو طرف خود رابط های مخصوصی دارد. این رابط ها باید در برابر رطوبت و گرد و غبار محافظت شود، به همین خاطر درپوش های مخصوصی روی آنها وجود دارد. نفوذ رطوبت یا گرد و غبار به هر یک از رابط ها می تواند عملکرد نادرست وایر شمع ماشین و بد کار کردن موتور را به دنبال داشته باشد.

اجزای کابل میانی وایر شمع

کابل میانی وایر دارای ساختار معینی است. اما از آنجایی که وایر شمع خودرو انواع گوناگونی دارد، ممکن است مواد به کاررفته از نوعی به نوع دیگر متفاوت باشد. در هر حال اجزای تشکیل دهنده کابل میانی عبارتند از:

کاهنده پارازیت

کاهنده پارازیت داخلی ترین لایه کابل میانی وایر خودرو است. همان طور که می توان حدس زد، این لایه وظیفه دارد از ایجاد پارازیت، نویز یا هر عامل مزاحم دیگر پیشگیری کند. این لایه بیشتر در وایرهای جدید استفاده می شود.

رسانا

این لایه کاهنده پارازیت را در برمی گیرد و دومین لایه محسوب می شود. جنس این لایه به نوع وایر ارتباط دارد. بدیهی است که لایه رسانا باید جریان برق را انتقال دهد.

عایق

سومین لایه، عایق است که رسانا را عایق بندی می کند. وجود این لایه کاملا ضروری است، چرا که علاوه بر عایق بندی و جلوگیری از برق دزدی ماشین، از رسانا در برابر حرارت، رطوبت و گرد و غبار محافظت می کند.

بافت تقویت کننده

این لایه جنسی از الیاف مقاوم دارد و نقش آن افزایش استحکام و مقاومت کابل و همچنین ایجاد خاصیت انعطاف پذیری است.

روکش سیلیکونی

بیرونی ترین لایه کابل، روکش سیلیکونی است. این لایه نقش محافظت از لایه های داخلی را دارد. روشن است که هر چه کیفیت این لایه بالاتر باشد، حفاظت از لایه های داخلی نیز بهتر خواهد بود.

انواع وایر شمع خودرو

وایرها با وجود ساختار مشابه، از نظر جنس لایه های درونی متفاوت از همدیگر هستند. در کل وایرها به سه دسته زیر تقسیم می شوند.

وایر سیمی

وایرهای سیمی قدیمی ترین نوع موجود است و استفاده از آنها دیگر چندان رایج نیست. در این وایرها، رسانا جنسی از مس یا فولاد دارد، به همین دلیل انعطاف پذیری آنها کمتر است. به خاطر جنس رسانا، در این نوع وایرها نویز و پارازیت بیشتر ایجاد می شود. از نظر ساختار، لایه های یک وایر سیمی شامل رسانا، عایق، بافت تقویت کننده و روکش سیلیکونی می شود.

وایر ابریشمی

در وایرهای ابریشمی، سیمی وجود ندارد و رسانای آن از جنس لاتکس و سیلیکون است. این نوع وایر مزایایی مثل انعطاف پذیری، مقاومت بالا و میزان کم نویز و پارازیت را دارد. وایر شمع ابریشمی از عملکرد بسیار خوبی برخوردار است. در این وایر پیشرفته انتقال ولتاژ از طریق رشته های نازک ابریشم مانند صورت می گیرد. این وایرها در صنعت خودروسازی ایران بیشتر از دیگر وایرها استفاده شده اند.

وایر بوبین دار

جدیدترین نوع وایر، وایر شمع بوبین دار است که با نام کلاس F نیز شناخته می شود. در این نوع وایر، رسانا جنسی از نیکل یا کروم دارد. این رسانا همانند یک فنر لایه ای از جنس بوبین یا فریت را در بر می گیرد. وایر شمع بوبین دار بهترین نوعِ موجود محسوب می شود. این وایر پیشرفته از نظر ساختار و جنس لایه ها کمی متفاوت از سایر وایرهاست.

لایه های وایر شمع بوبین دار

لایه های تشکیل دهنده کابل وایر شمع خودرو بوبین دار عبارتند از:

لایه بیرونی

سیلیکون مقاومت بالایی در برابر رطوبت و حرارت دارد. از این رو بیرونی ترین لایه یا همان روکش وایر شمع بوبین دار از جنس سلیکون است.

لایه شیلد فایبر گلاس

برای افزایش مقاومت در برابر کشش، افزایش مقاومت الکتریکی و همچنین مقابله با امواج RFI این لایه از جنس فایبرگلاس انتخاب می شود.

عایق سیلیکونی

این لایه سفید رنگ، ضخامت نسبتا زیادی دارد و از جنس سیلیکون است. این لایه وظیفه دارد از تداخل امواج الکترومغناطیسی جلوگیری کند.

لایه رسانا (سیم پیچ کرومیت)

این لایه که اصلی ترین بخش هر وایر به حساب می آید، در وایر بوبین دار از یک سیم پیچ کرومیت روی لایه فریت تشکیل شده است. البته در برخی وایرها برای کاهش قیمت از سیم پیچ آلومینیوم-کروم استفاده می شود. جای تعجبی ندارد که این ارزانی خود را در عمر کمتر وایر نشان می دهد.

روکش فریت

روکش فریت روی هسته مرکزی قرار گرفته و سیم پیچ دور آن سوار می شود. روکش فریت وظیفه دارد ضمن یکنواخت کردن میدان الکتریکی و حذف نویز، از تداخل امواج جلوگیری کند.

لایه دوم

این لایه جنسی از سیلیکون دارد و همان طور که قابل حدس است، روی لایه اول قرار می گیرد.

لایه اول

لایه اول از جنس فایبرگلاس است و برای حفظ مقاومت و استحکام باید دارای کیفیت بالایی باشد. مجموع لایه های اول و دوم و سوم را با نام مغزی می شناسند.

ویژگی های وایر شمع خودرو

وایر شمع ماشین برای اینکه بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، باید دارای چند ویژگی باشد. این ویژگی ها عبارتند از:

کارایی خوب در دماهای مختلف

وایر خودرو همواره در معرض گرما و سرمای شدید قرار می گیرد. همچنین در روزهای سرد زمستان ممکن است وایر تغییرات دمایی زیادی را در بازه زمانی کوتاهی تجربه کند. با این حساب یک وایر خوب چه در اوج گرمای تابستان و چه در سرمای زمستان باید بتواند عمل برق رسانی به شمع را بدون هیچ گونه اختلال یا نوسان انجام دهد.

هدایت الکتریسیته از کوئل و دلکو

شمع ماشین برای جرقه زنی درست، باید جریان برق را بدون پارازیت، نویز یا نوسان از دلکو یا کوئل دریافت کند. این امر زمانی محقق می شود که وایر خودرو انتقال جریان را بدون برق دزدی، اتلاف یا مقاومت انجام دهد.

میزان مقاومت استاندارد برای یک متر کابل بین ۴۵۰۰ تا ۵۶۰۰ اهم تعریف شده، بدیهی است که هر چه طول کابل کمتر باشد، مقاومت نیز کمتر خواهد بود.

کارایی بالا در محیط روغنی و اسیدی

نشتی روغن موتور یا اسید باتری یک اتفاق محتمل زیر کاپوت خودرو است. یک وایر خوب هنگام تماس با مواد این چنینی دچار اختلال نمی شود و کماکان عمل برق رسانی به شمع را مثل شرایط نرمال انجام می دهد.

کارایی بالا در محیط مرطوب

همیشه این احتمال وجود دارد که به خاطر بارش باران یا شستشوی خودرو، محفظه موتور خیس یا مرطوب شود و وایر شمع خودرو در معرض آب یا رطوبت قرار بگیرد. یک وایر خوب در این حالت دچار نشتی برق یا اختلال در انتقال جریان به شمع نمی شود. هر گاه در شرایط بارانی یا پس از شستشوی خودرو احساس کردید موتور نرمال کار نمی کند، باید سلامتی وایرها را بررسی کنید.

عدم تداخل در قطعات الکتریکی

وایرهای نامرغوب و بی کیفیت معمولا پارازیت ایجاد می کنند. شاید این موضوع خیلی مهم به نظر نرسد، اما پارازیت، عملکرد سایر سیستم های برقی را تحت تاثیر قرار می دهد. برای مثال رادیوی ماشین نسبت به وجود پارازیت حساس است و نمی تواند ایستگاه ها را با کیفیت مطلوب دریافت و پخش کند. بنابراین، یک وایر خوب در کنار برق رسانی مطلوب به شمع ماشین، نباید با ایجاد پارازیت در کار سایر قطعات یا سیستم ها اختلال ایجاد کند.

عمر وایر شمع خودرو

وایر شمع ماشین عمر مفید بالایی دارد. عمر وایرها بر اساس نوع و کیفیت ساخت متغیر است. شرکت های سازنده وایر روی بسته بندی میزان عمر مفید را بر حسب کارکرد خودرو درج می کنند. به طور میانگین باید گفت وایرها تا ۵۰ هزار کیلومتر به عنوان متوسط کارکرد خودرو، کارایی خود را حفظ می کنند. البته فاکتورهای جانبی مثل میزان حرارتی که وایر در معرض آن قرار می گیرد و همچنین مقدار ولتاژ جریان عبوری، تاثیر مستقیم بر عمر مفید وایر خودرو دارد.

علائم خرابی وایر خودرو

خراب بودن وایر خودرو نشانه ها و علامت هایی دارد که عبارتند از:

• استارت بد خودرو، به ویژه در روزهای سرد سال
• ریپ زدن ماشین و لرزش موتور
• کپ کردن خودرو هنگام حرکت اولیه
• شتاب گیری ضعیف و دور نگرفتن موتور
• افت توان موتور و عدم کشش مناسب در سربالایی ها
• احتراق ناقص و خروج دود بیشتر از اگزوز
• افزایش مصرف سوخت
• افزایش دمای کارکرد موتور
• ذوب شدن سر شمع ها
• جرم گرفتن سر پیستون ها
• خرابی اگزوز و کاتالیست
• سه کار کردن موتور

زمان تعویض وایر شمع

برای تعویض وایر شمع خودرو نمی توان زمان دقیقی را تعیین کرد، اما در بالا اشاره کردیم که میانگین عمر این قطعه حدود ۵۰ هزار کیلومتر است. این رقم بسته به شرایط و فشاری که وایرها تحمل می کنند، می تواند کمتر یا بیشتر باشد. بهترین روش برای تشخیص زمان تعویض وایر شمع خودرو، توجه به نشانه های خرابی آن است. تعویض به موقع این قطعه، سبب کاهش مصرف سوخت خودرو خواهد شد.

نگهداری از وایر شمع

بدیهی است که عملکرد درست وایرها، از ورود صدمه به سایر اجزا و تحمیل هزینه بیشتر به مالک جلوگیری می کند. با رعایت نکات زیر می توان میزان سلامتی و عمر وایر شمع خودرو را افزایش داد:

• جلوگیری از برخورد اجسام تیز و برنده با وایرها
• پیشگیری از تماس با قسمت های داغ موتور و یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حرارت بسیار بالا
• خودداری از خم کردن، تا کردن و پیچاندن وایرها
• خودداری از دستکاری روکش یا سر وایر
• خرید وایر مرغوب و باکیفیت از برندهای معتبر در صورت نیاز به تعویض

تاثیر شمع و وایر در شتاب خودرو

هر گونه اختلال در عملکرد وایرها، بر عملکرد شمع ها تاثیر منفی می گذارد. این امر نیز به نوبه خود باعث احتراق ناقص یا نامنظم می شود که یکی از پیامدهای آن، افت قدرت و توان موتور خواهد بود. وقتی که قدرت موتور کاهش پیدا کند، شتاب گیری خودرو هم کندتر از قبل می شود.

کابل وایر کلاس F خودرو

وایر شمع خودرو تقسیم بندی های مختلفی دارد. یکی از این تقسیم بندی ها بر مبنای میزان مقاومت در مقابل دما و حرارت است و شامل کلاس های A تا F می شود. در این تقسیم بندی وایر کلاس A کمترین و وایر کلاس F بیشترین مقاومت را در برابر حرارت دارد. اگر بخواهیم بیشتر وارد جزئیات شویم، باید بگوییم وایر کلاس A می تواند تا دمای ۱۰۵ درجه را تحمل کند. این رقم برای وایر کلاس F برابر با ۲۵۰ درجه است. خوشبختانه اکثر وایرهای معتبر موجود در بازار از نوع کلاس F است. در جدول زیر می توانید کلاس بندی وایرها را ببینید.

کلاس کابل	حداکثر دمای قابل تحمل به سانتی گراد
A	۱۰۵
B	۱۲۰
C	۱۵۵
D	۱۸۰
E	۲۲۰
F	۲۵۰

چنانچه نیاز به تعویض وایر بود، پیشنهاد می شود به سراغ وایرهای کلاس F بروید. اگر به هر دلیلی این نوع وایر در دسترس نبود، پیشنهاد می شود از وایرهای کلاس C به بالا و حتما از برندی معتبر بخرید.

حتما بخوانید:

همه چیز درباره ماشین صفر

نتیجه گیری

وایر شمع یا کابل احتراق یکی از اجزای مهم سیستم جرقه زنی خودرو است. این قطعه در صورت خرابی می تواند عملکرد موتور را تا حد زیادی تحت تاثیر بگذارد. بی توجهی به خرابی این قطعه، در بلندمدت ممکن است باعث صدمه به موتور یا سایر قطعات سیستم اگزوز شود، امری که افت قیمت خودرو کارکرده را در پی دارد و حتی فروش ماشین را برای مالک دشوارتر می کند. خوشبختانه این قطعه خیلی گران قیمت نیست و عمر مفید بالایی دارد. از این رو اگر با مشکل خرابی وایر شمع خودرو روبرو شدید، بهتر است در اولین فرصت نسبت به تعویض آن اقدام کنید.