دلایل مهاجرت ساکنان جزیره خارک چیست؟
مردمی که پای این نظام ایستاده اند باید از طرح جامع شهری بهره مند شوند.
دُر یتیم خلیج فارس یا همان جزیزه «خارک» یکی از جزایر استراتژیک خلیج همیشه فارس می باشد. جزیره ای که در ساخت و ساز و ایجاد زیرساخت های اقتصادی و گردشگری توجهی به آن نشده است. این جزیره مرجانی زیبا می تواند مقصدی ویژه برای گردشگران حوزه دریایی شود. که این امر در گروه فعالیت و توجه مسئولان مربوطه و جذب سرمایه گذار می باشد.
به گزارش تین نیوز به نقل از اقتصادسرآمد، ظهور خارک در نقشه های اروپایی خلیج فارس و اقیانوس هند از سده ۱۶. م، مشاهده می شود. درست از زمان هایی که نقش آن در امور بازرگانی و نظامی هلند و انگلیس و همچنین رویکرد مؤثر آن در منطقه به سبب پشتیبانی از دریانوردان و ناخدایان کشتی های بادبانی در مسیر بندر بصره اهمیت یافته و از همین روی این جزیره با وجود کوچک بودن، مدت ها پیش از انجام هر گونه کار باستان شناسی در محل، مورد توجه دانشجویان «عصر روشن گری» و دانشجویان قرن نوزدهم تاریخ و جغرافیای تاریخی قرار گرفته است.
یکی از اولین بحث های طولانی خارک در سال ۱۷۶۴. م، توسط نقشه کش مشهور فرانسوی «ژان باپتیست بورگیگنون د/آنویل» ۱۷۸۲. م – ۱۶۹۷) منتشر شد و شایسته مطالعه و بررسی است. در میان جزایر خلیج فارس، بطلمیوس دو جزیره را ذکر کرده است که به دلیل موقعیت آن ها درست در مقابل محلی که او آن را تائو می نامد، به راحتی به عنوان «کارک» و «کارگو» شناخته می شوند. او به آن ها «تابیانا» و «سوفتها» می گوید. با این همه، گمان می رفت که می توان نام کارک را در «ایچارا» یا «ایکاروس» که در عهد عتیق نام جزیره ای در خلیج فارس بود، تشخیص داد.
پنهان نمی کنم که برخی از نقشه هایی که من تهیه کرده ام گواهی بر این واقعیت است که من جرات کرده ام این نام [از ایچارا] را برای کارک ببرم که نامی باستانی است و شباهت زیادی با نام امروز جزیره دارد. با این حال، باید اعتراف کرد که شرایطی که استرابون از «آیکواریوم» یاد می کند، یا آریانوس ایکاروس، به گفته پلینی و بطلمیوس، اصلاً با کارک جور در نمی آید، چه رسد به موقعیت ایچارا. استرابون که در سفرهایش با اندروس توسوس صحبت می کرد و همراه نایرخوس بود، می گوید که در بررسی زمین و رسیدن به سمت راست جزیره ایکواریوم را پیدا می کنیم.
با توجه به فاصله ۱۲۰ ایستگاه از دهانه فرات در دریا، چون به نظر می رسد که این فاصله از ایکاروس نوعی شکل زمین را در آریانوس به سوی دهانه باستانی فرات نشان می دهد، این امر ممکن است مانعی بر سر راه شناسایی ایکاروس براساس چنین نشانه ای باشد. علاوه بر این، اگر مکان آن ها را براساس توصیفی که پلینی در مقابل آن قرار دارد و ایکاروس است قضاوت کنیم، این فاصله ناقص و ناکافی به نظر خواهد رسید و در فاصله پنج تا شش درجه عرض جغرافیایی میان دهانه های دجله و محل ایچارا که بطلمیوس نشان داده بود قرار خواهد داشت.
شاید اگر ساحل عربی خلیج فارس هم به همان اندازه ساحل ایرانی برای ما به طور مفصل شناخته شده بود، این مسئله ناشناخته نمی ماند. د- آنویل ابتدا خارک را با تابیانا از بطلمیوس، معرفی می کند در حالی که او قبلاً آن را با جزیره ایکاروس ایچارا که توسط آریانوس، استرابون، پلینی و دیگر نویسندگان ذکر شده بود، شناسایی کرده بود. با اینکه مشاهدات د-آنویل نشان می دهد، این شناسایی اخیر بعید است درست باشد؛ زیرا هنگام ترک دهانه فرات، ایکاروس در سمت راست و نزدیک شبه جزیره عربستان و نه در سمت چپ، دور از ساحل ایران قرار دارد.
همان طور که د- آنویل اشاره کرد، نام دیگری که توسط بطلمیوس ذکر شد، سوفتا بود. در ۱۷۹۷. م، ویلیام وینسنت(۱۸۱۵. م-۱۷۳۹)، رئیس کلیسای وستمینستر، اشاره کرد که «مارسین از جزیره سوفاث، سوفتا از بطلمیوس نام می برد، که این جزیره کاراک است.» اما یک دهه بعد، وینسنت این احتمال را به وجود آورد که آن جزیره، خارک باشد: «... مارسین از سوفاث اشاره می کند که سوفتای بطلمیوس، جزیره ای است که ممکن است نماینده کاراک امروزی باشد و من به دنبال راه حلی برای حل این معما بودم. اما موقعیت آن به قدری مجهول تعریف شده است که نمی توانستم چیزی را تعیین کنم، مگر این که واقعاً کاراک باشد، هر چند که شک نداشتم که آراکیا از بطلمیوس، که پیش از این باد- آنویل تصور کرده بودم باید لارک یا بوشعیب باشد، احتمالاً همان کاراک است!
از آن جا که فرض محال، محال نیست، من آن را به عنوان یک حدس تلقی می کنم.» بعدها آراکیا وینسنت، ویلهلم توماسکوک و سارر و هرتسفلد نیز به دنبال شناسایی پیشینه تاریخی خارک بودند. با این حال، شناسایی خارک با ایکاروس که به طور مشخص توسط د- آنویل اشتباه نشان داده شد در آثار قرن ۱۹. م، قابل مشاهده است و تا زمانی که با کشف کتیبه ای در جزیره فیلکا (کویت) آن فرضیه رد شد، ادامه یافت.
موقعیت استراتژیک جزیره خارک
در این جزیره یکی از مهم ترین پایانه های صادرات نفت جهان بنا شده است. در طول جنگ ایران و عراق بیش از ۹۰درصد از صادرات نفت ایران از این جزیره انجام می گرفت. از اینرو بود که نیروی هوایی عراق، ۲۸۰۰ حمله را به این جزیره انجام داد. در سال ۱۹۱۶ میلادی برای حمل سنگ از حوالی مقبره علمدار در خارک، راه آهنی تا اسکله جزیره کشیده شد. این خط آهن به دست کاپتن تامسون، افسر مهندسی سلطنتی انگلیس ساخته شده و سنگ های آن به مصرف زیرسازی راه آهن بصره به بغداد و زیرسازی مخزن های پالایشگاه نفت آبادان رسید.
بالغ بر ۹۰ درصد اراضی این جزیره توسط شرکتهای نفتی از جمله شرکت پایانه های نفتی، شرکت نفت فلات قاره و شرکت صنایع پتروشیمی و شرکت ملی نفتکش ایران مورد استفاده صنعتی و خدماتی قرار گرفته است.
توسعه فضای سبز و گسترش خیابانها و بلوارهای بسیار جذاب و دیدنی در بخش شرکتی باعث ساماندهی بافت جغرافیایی و ایجاد شور و نشاط اجتماعی گردیده است که از نقاط مشهور آن می توان به بلوار دریا، بلوار خلیج فارس، بلوار نظارت (بلوار مهندس بهرام خواجه احمدی) خارک، بلوار نفت، بلوار شهدای خارک، بلوار دولت اشاره نمود. این جزیره به دلیل اهمیت اقتصادی و استراتژیک در جنگ ایران و عراق ۲۸۸۰ بار مورد حمله هوایی قرار گرفته است. منبع تأمین انرژی این جزیره از نیروگاه گازی جزیره خارک است.
مشکلات ساکنان خارک
از کمبود آب آشامیدنی به عنوان مهمترین مشکل این منطقه تا کمبود فرصت های شغلی، ضعف امکانات تفریحی و فرهنگی ، مشکلات مربوط به سند مالکیت زمین و ده ها مورد ریز و درشت دیگر از جمله مواردی است که زندگی را بر اهالی ۶ هزار نفری بومی این جزیره و جمعیت چند هزار نفری غیربومی سخت کرده است.
با وجود اینکه سال به سال بر گستره فعالیت های اقتصادی در جزیره خارک افزوده می شود اما وضعیت معیشتی و رفاهی اهالی این منطقه نه تنها بهتر نشده بلکه به دلیل افزایش جمعیت روز به روز زندگی برای ساکنان این جزیره سخت تر می شود. نبود مراکز درمانی مجهز به امکانات پزشکی و کادر متخصص در منطقه ای که تعداد زیادی از جمعیت آن در دسته قشر کارگر قرار می گیرند از جمله این موارد است.
در حال حاضر بیمارستان خلیج فارس شرکت نفت به عنوان تنها مرکز درمانی این جزیره بار خدمات دهی به اهالی متحمل می شود اما از انجا که این بیمارستان در خدمت پرسنل شرکت نفت بوده و با بیمه اجتماعی قرارداد ندارد اهالی این جزیره باید برای دریافت خدمات، هزینه هایی پرداخت کنند که گاهی تناسبی با میزان درآمد این قشر ندارد! علاوه بر این، تلاش بی نتیجه جوانان تحصیلکرده بیکار جزیره برای یافتن شغلی مناسب،آن هم در منطقه ای که به عنوان شاهراه اقتصادی و کانون فعالیت های گسترده نفتی شناخته شده و هر ساله منابع انسانی جدید به دستگاه های مختلف آن وارد می شود، خود گواه بی توجهی به اهالی بومی این منطقه است.
در حالی که انتظار می رود به دلیل پتانسیل موجود منطقه در صنایع مختلف از جمله صید و صیادی و صنعت گردشگری و برخورداری از پتانسیل های زیست محیطی چون آب و هوا و پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی این جزیره به مکانی توریستی و گردشگرپذیر تبدیل شود اما به دلیل بر توجهی مسئولان راه برای ورود سرمایه گذاران در این حوزه بسته شده است. مسئله ای که نمی توان نقش آن را در بی رونقی و ناشناخته ماندن جزیره نادیده گرفت!
ناگفته نماند که درکنار بی توجهی مسئولان وضعیت نامشخص اسناد اراضی موجود در این جزیره خود به عنوان مانعی در این زمینه مطرح شده است. بسیاری از اراضی و حتی زمین های مسکونی این جزیره فاقد سند مالکیت هستند و این مورد بهانه ای شده تا مسئولان شهرستان بوشهر و حتی استان از ؟ان به عنوان سرپوشی برای اهمال کاری خود بهره بگیرند. از آنجا که بیشتر اراضی جزیره خارک در انحصار صنعت نفت است، سند مالکیت برای صاحبان واحدهای مسکونی و تجاری در این جزیره صادر نمی شود از این رو ساکنان این جزیره برای مقاوم سازی و تعمیر منزل خود نمی توانند از تسهیلات بانکی استفاده کنند.
این در حالی است که بنا به گفته خود مسئولان از جمله بخشداری این جزیره، طرح های زیادی به دلیل نداشتن زمین همچنان معلق بر زمین مانده است. طرح هایی چون ایجاد شهرک صنعتی برای خروج واحدهای صنعتی از منطقه شهرنشین خارک، واگذاری زمین برای راه اندازی دستگاه اب شیرین کن ، ساخت اداره های مختلف که می تواند باعث برون رفت جزیره از رکود و افزایش تعاملات مردم و ایجاد فرصت های شغلی برای آن ها باشد.
کمبود آب آشامیدنی نیز ازجمله دیگر مشکلات ساکنان جزیزه خارک است. مشکلی که شاید در حال حاضر در بسیاری از شهرها و استان های کشور خودنمایی می کند اما در این جزیره به یک معضل تبدیل شده است. در طی چند سال اخیر کمبود آب آشامیدنی در جزیره خارک به حدی بوده که در تمام شبانه روز اهالی این جزیره فقط دو تا سه ساعت از آب شرب بهره مند می شدند. این در حالی است که روزانه به طور میانگین بیش از ۸ هزار مترمکعب آب شرب از سدهای اطراف از جمله سد کوثر وارد خارک می شود اما این میزان تنها به مصرف اهالی بومی نمی رسد و منطقه نیروی دریایی ارتش و پدافند هوایی و سایر دستگاه های فعال در این جزیره نیز از این ذخیره آب استفاده می کنند.
این مشکل چند سالی است که به عنوان معضل زندگی در این منطقه مطرح شده اما اراده جدی برای رفع آن وجود نداشت، تا اینکه بالاخره پس از مدتها تلاش اهالی و برخی مسئولان جزیره، چند روز پیش مدیر امور فنی شرکت پایانه های نفتی ایران از افزایش ضریب تامین آب آشامیدنی خبر داد.
صادق دراوی پور تعمیر اساسی سیستم تقطیر آب و دستگاه های آب شیرین کن را از جمله اقدامات انجام شده برای رفع مشکل کمبود آب شرب این جزیره عنوان کرد و افزود: دستگاه های آب شیرین کن و سیستم تقطیر تولید آب جزیره خارک دارای ظرفیت تولید روزانه چهار هزار مترمکعب آب است که در سال های گذشته به عنوان تنها تامین کننده آب آشامیدنی این جزیره به شمار می آمد.
