◄ بنیانگذار سیستم تاکسیرانی در پایتخت

درمیان هزاران هزار نفری که هر روز در کلان شهر تهران از تاکسی ها پیاده و سوار می شوند شاید کسی را گمان آن نرود که بنیان گذار سیستم تاکسی رانی در پایتخت یک زن باشد. زنی که به لیاقت و کاردانی درتاریخ مشهوراست واوکسی نیست جز اشرف الملوک ملقب به فخرالدوله دخترمظفرالدین شاه قاجار. اشرف الملوک که در سال ۱۲۶۱ از مادری به نام سرورالسلطنه (دختر فیروز میرزا نصرت الدوله فرمان فرما) متولد شد ابتدا نامزد پسرخاله ی خود یعنی محمد مصدق بود، اما مظفرالدین شاه از حاج میرزا علی خان امین الدوله صدر اعظم خواست که پسرش را وادارد دختر شیخ محسن خان معین الملک (مشیرالدوله) را طلاق دهد و با نهمین دخترش اشرف الملوک (فخرالدوله) ازدواج کند. سالها گذشت و فخرالدوله با بهره گیری از ارثیه و مدیریت خود به یکی از ثروتمندان ایران تبدیل شد.

فخرالدوله که علاوه بر برقرار کردن سیستم تاکسیرانی در تهران، احداث مسجد فخرالدوله و چند بنای دیگر از یادگار های اوست خیلی زود توانست، لیاقت و کاردانی خود را بروز دهد و تاریخ از او به عنوان یک زن خلاق، اجتماعی، مدیر و مدبر یاد کرده اند. گفته می شود فخرالدوله از ثروت خود در امور خیریه هم فروگذاری نکرد و از جمله کارهای مهمش تأسیس آسایشگاه سالمندان در املاک موروثی اش واقع در کهریزک است که امروزه جزو عظیم‌ترین مؤسسات یاری رسانی به مصدومان، از کارافتادگان و سالمندان به شمار می رود.

اگرچه برخی منابع تاریخی متذکر شده اند که فخرالدوله اولین فرد واردکننده ی تاکسی به تهران نبوده است و این اقدام را به علی امینی فرزند پسرش نسبت داده اند اما در کتاب «اولین زنان» نوشته ی عذرا دژم هم به این کار وی اشاره شده است و در برخی منابع دیگر آمده است که او به پسرهایی که می خواستند متأهل شوند یک تاکسی برای امرار معاش هدیه می داده است.

 دهها سال پیش هنگامی که زندگی شهرنشینی با سرعت در حال گسترش و فقدان نظام حمل و نقل درون شهری از نیروی پیش رونده مدنیت می کاست،کالسکه ها تنها تکیه گاه مردم برای جابجایی در سطح شهرهای نه چندان بزرگ بودند. ضرباهنگ کُند این وسیله نقلیه با سرعت حرکت قطار تمدن، همخوانی نداشت و در این هنگام مخترعان در آزمونی نو قرارگرفتند. پدیده ای که بتواند مردم بیشتری را در زمانی کمتر جابجا کند. این گونه بود که موتورهای بنزینی درون سوز و به دنبالش " اتومبیل‌ " متولد شد.

این مَرکب در ابتدای سال های ساخت، تنها وسیله تجملی و برای گردش های آخر هفته ثروتمندان به کار می رفت و تعدادش انگشت شمار بود. مردم کم کم به این وسیله دل بسته و رفته رفته اتومبیل بخشی از زندگی روزمره اجتماعی و اقتصادی شد.

روزی از روزها (سال 1306) خودرویی ساخت آمریکا به نام " Bed Ford " یا اصطلاحاً "بد فورد " به عنوان اتومبیل کرایه ای که شهروندان تهرانی را از نقطه ای به نقطه ای دیگر جابجا می نمود آغاز به کار کرد. بعدها به این خودروی کرایه نام  تاکسی که واژه ای فرانسوی است نهاده شد.

پس از آن اتومبیل هایی نظیر: پاودا، وُلگا، واکسهال، آستین، اوشکودا، شورولت، مسکوویچ، هیلمن، موریس، وانگارد، دکاوه، بنز، فیات، سیتروئن و ... وارد بازار حمل و نقل مسافر شهری گردیدند.