◄ ظهور شهابی بر آسمان ادبیات ایران

به جرات می توان گفت با اثری فوق العاده روبرو هستیم که خواننده را غافلگیر می کند. کتاب هیچ پیشگفتاری ندارد جز سه نصف خط، که با خواندن آن خواننده متوجه می شود با یک اثر معمولی طرف نیست. داستان از یک اتاق تاریک با یک شخصیت شروع به حرکت می کند و این ابتدای داستان مریض است.

ظهور شهابی بر آسمان ادبیات ایران

متاسفانه بعد از عصر طلایی و دوران درخشان نویسندگی بین دهه های بیست تا پنجاه با حضور هدایت، جمالزاده، چوبک، صادقی، علوی، دولت آبادی، ساعدی، گلشیری، بهبهانی، پزشکزاد، آل احمد، دانشور و ... قدرت داستان نویسی در ایران کم رنگ شد و ارتباط بین نویسندگان و مردم از رونق افتاد به طوری که امروز شاهد نتایجش هستیم. علل این موضوع ماجرای مفصلی دارد که در مقاله های دیگر خدمت تان عرض می کنم ولی نکته ی امیدوار کننده، بارقه ی امید تلاش نویسنده های نسل جوان و در خدمت مردم می باشد. یکی از آن ها که اولین کتابش بسیار چشمگیر بود، شهاب شاه عالمی است.

بیوگرافی نویسنده

شهاب شاه عالمی نویسنده جوان با کتابی تحت عنوان "مریض" پا به عرصه داستان نویسی گذاشته. این اولین کتاب چاپ شده اوست ولی سابقه ی او در این زمینه به ده سال قبل و نویسندگی در روزنامه های خراسان و آفتاب یزد و وقایع اتفاقیه برمی گردد. همچنین دو نوشته قبل کتاب مریض او مجوز چاپ نیافتند و همین امر شاید باعث شده تمام هنر خود را به کار بگیرد و این اثر را بیافریند.

خلاصه کتاب

به جرات می توان گفت با اثری فوق العاده روبرو هستیم که خواننده را غافلگیر می کند. کتاب هیچ پیشگفتاری ندارد جز سه نصف خط، که با خواندن آن خواننده متوجه می شود با یک اثر معمولی طرف نیست. داستان از یک اتاق تاریک با یک شخصیت شروع به حرکت می کند و این ابتدای داستان مریض است.

کتاب حول محور زندگی پزشکی رقم می خورد (دکترمعین) که به تازگی همسرش را در یک سانحه از دست داده و خودش را مقصر مرگ او می داند. سپس بعد از آشنایی با شخصی به نام (پیک) به تدریج نظرش تغییر می کند ولی تصمیمی که برای کشف یک نوع نوشیدنی غیرسکرآور گرفته از بین نمی رود. او سرانجام موفق می شود ولی در این راه بینایی خود را به طور ناقص از دست می دهد و این نقطه عطف داستان است. با گذشت زمان و معالجات، او با دختری که او را همراهی میکند علی رغم میل پدر و مادر دختر، ازدواج می کند. مدتی از ازدواج آن ها نمی گذرد که اتفاقات وخیم در حال وقوع در جامعه که بی ربط به آنان نیست دامن شان را می گیرد و او مجددا به بیمارستانی که اکنون دیگر درگیر اعتصابات است برمی گردد و پس از چند روز می میرد.

تحلیل کتاب

کتاب به شدت نمادگراست و به خواننده مدام کدهایی می دهد تا او را از جریان زیرین داستان -که در مورد آن سخنی نمی رود- مطلع کند. به عنوان مثال هدیه آوردن گل شب بو از طرف پیک برای دکتر معین، آن هم قبل از این که بیمار شود، یا فال حافظی که در آن به طور ملموسی به آینده ی شخص اول اشاره دارد و در عین حال شخص اول در حال جنگیدن برای تغییر دادن سرنوشت است. هم چنین تضادهای عامدانه کتاب خواننده را درگیر خود نگه می دارد؛ مثل قسمتی که دکترمعین نمی خواهد از درونش پرستار را مطلع کند اما ناخودآگاه این کار را انجام می دهد.

خط سیر داستان بسیار محکم است. چنین خط سیری را شاید صرفا بتوان در بعضی داستان های تراز اول مشاهده کرد. به غیر از یک مورد که نویسنده در مورد آن هیچ اشاره دیگری در کتاب نمی کند (دختر روی تراس طبقه دوم) مابقی اتفاقات حتی ریزترین جزئیات بعدا نقش خودشان را در داستان نشان می دهند و مشخص می کنند که هیچ چیز در این کتاب بیهوده رها نمی شود.

شاه عالمی در این کتاب به پرداختن به یک موضوع بسنده نکرده است. شاید بشود گفت سوال اصلی کتاب مریض پرداختن به این است که بالاخره سررشته امور دست ماست یا شخصی دیگر ما را هدایت می کند. و به آن پاسخ می دهد هرچند پاسخ شفاف نیست و خواننده ممکن است برای درک ماجرا اندکی بیشتر روی کتاب تامل کند. اما مسائل دیگری مثل اهمیت اعتراضات اجتماعی، روابط عاطفی، سرنوشت آدمی و چند همسری را به چالش می کشد.

نقاط مثبت

قلم شاه عالمی گیرا است و از این موضوع به سادگی نمی توان گذشت. داستان در عین سادگی به خواننده اجازه نمی دهد آن را رها کند. کتاب سرعت خوبی دارد و کسالت آور نیست. از آوردن کلمات سخت، جملات پرپیچ و تاب، عبارات ثقیل پرهیز شده. هم چنین مهم ترین ویژگی که می توان به آن اشاره کرد دوری از اطناب و اضافه گویی است. خوشبختانه برخلاف اغلب کتاب هایی که امروز می بینیم نویسنده ابدا هیچ تلاشی نکرده تا بی آن که حرفی گفته باشد یا داستان را جلو ببرد صفحه ای به آن اضافه کند.

نقاط منفی

صفحات ابتدایی کتاب که نشانگر خمودی شخص اول داستان است ممکن است خواننده را به این فکر بیندازد که قرار است نویسنده تا انتها داستان را با همین یکنواختی پیش ببرد. هم چنین اعتماد یک دختر جوان به یک مرد غریبه خالی از اشکال نیست. منفک از موارد قبل، نویسنده آخر داستان را به وضوح ترسیم نکرده و به طرز ایهام گونه ای فقط در خط آخر کتاب به آن پاسخ داده، در غیر این صورت این اشکال پیش می آید که سرانجام سرنوشت شخص اول داستان به کجا ختم می گردد.

نتیجه گیری

هرچند کتاب مریض بدون شلوغ کاری رسانه ای به بازار آمد، ولی به خوبی جای خودش را بین مخاطبین باز کرد. گنجاندن مسائل پیچیده فلسفی در مکالمات ساده، توجه به ارتباطات عاطفی غیرمعمول و مهم تر از آن ها نگاه ویژه ای که به تحولات جامعه دارد همه در یک داستان واحد با پیوستگی این چنین کم نظیر است. شاه عالمی با نوشتن مریض نشان از ظهور یک شهاب بر پیکره ی مریض ادبیات ایران داد. باید دید کتاب های بعدی این نویسنده خوش قریحه نیز مانند این کتاب شایسته ستایش خواهند بود.