شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت سی و هشتم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت سی و هشتم:
در این راستا راهبردهای متصور فعلی برای انتقال پروازها در سه گزینه طرح شد:
۱ـ انتقال قسمت به قسمت فعالیت‌های غیر نظامی فرودگاه مهرآباد به موازات قابل آماده بودن بهره‌برداری از فرودگاه امام خمینی (ره) تا پنج سال بعد از آغاز عملیات پروازی در فرودگاه امام خمینی (ره) و درنهایت تعطیلی کامل فعالیت‌های پروازی فرودگاه مهرآباد در سال ۱۳۹۰.
۲ـ تعطیلی کامل فعالیت‌های پروازی غیر نظامی فرودگاه مهرآباد در زمان آغاز بهره‌برداری از فرودگاه امام خمینی (ره) و انتقال تمامی فعالیت‌ها به‌صورت هم‌زمان به فرودگاه امام خمینی (ره).
۳ـ ادامه حیات فعالیت‌های عملیاتی و بازرگانی فرودگاه مهرآباد در کنار بهره‌برداری آینده از فرودگاه امام خمینی (ره) و متناسب با تقسیم نقش دو فرودگاه به‌صورتی که فرودگاه مهرآباد به‌صورت کمکی برای فرودگاه امام خمینی (ره) فعالیت کند و همواره دو فرودگاه در منطقه تهران خدمت‌رسانی کنند.
گزینه‌های دوم و سوم غیر عملی و غیر کاربردی و غیر اقتصادی هستند و اصولاً به همین جهات و همچنین به دلایل زیست‌محیطی و عملیاتی نمی‌توان آنان را پذیرفت ولی گزینه اول عملی و کاربردی و اقتصادی است. حال اگر قرار باشد گزینه اول انجام شود نخست باید شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به جهت داشتن امکانات مناسب پشتیبانی فعل انتقال را به شرح زیر انجام دهد و سپس شرکت‌های هواپیمایی دیگر ایرانی و خارجی به دنبال آن شرکت به فرودگاه امام خمینی (ره) در دوره‌های زمانی یادشده انتقال یابند.
بنابراین:
۱ـ انتقال تمامی پروازهای بین‌المللی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به همراه پروازهای حج و زیارتی و دربستی داخلی و پروازهای داخلی (دوربرد) آن شرکت شامل شیراز، مشهد، زاهدان، بندرعباس، چابهار، کیش، بوشهر، کرمان به فرودگاه امام خمینی (ره) بین دو سال از شروع بهره‌برداری از فرودگاه و تا سقف پنج سال.
۲ـ انتقال پروازهای داخلی شرکت هواپیمایی ایران‌ایر تور (دوربرد) شامل مشهد، شیراز، بندرعباس و کیش به فرودگاه امام خمینی (ره) پس از دو سال از شروع بهره‌برداری از فرودگاه امام خمینی (ره) و تا سقف پنج سال.
۳ـ با فرض اینکه گزینه تعطیلی فرودگاه مهرآباد تا سال ۱۳۹۰ مصوب شود به‌احتمال بسیار زیاد با کمبود فضای پایانه‌ای در فرودگاه امام خمینی (ره) مواجه خواهند بود که باید این فضا و همچنین تسهیلات پشتیبانی تأمین شود و تمامی شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی پس از پنج سال از آغاز بهره‌برداری و تا سقف سال ۱۳۹۰ به این فرودگاه منتقل شوند.
در مورخ بیست‌ویکم دی‌ماه ۱۳۸۲ با حضور نمایندگان نهادهای مرتبط جلسه‌ای با موضوع انتقال پروازهای بین‌المللی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه امام خمینی (ره) در سازمان هواپیمایی کشوری تشکیل می‌شود که منتج به تصمیمات زیر می‌شود:
۱ـ هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای انجام پروازهای بین‌المللی در فرودگاه امام خمینی (ره) از تاریخ سی‌ام بهمن‌ماه ۱۳۸۲ پس از انجام مراسم حج اعلام کرد.
۲ـ شرکت فرودگاه‌های کشور جهت عملیاتی‌کردن فرودگاه اقدام لازم معمول و آمادگی بهره‌برداری از تاریخ بیستم بهمن‌ماه ۱۳۸۲ را اعلام می‌کند.
۳ـ هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران برنامه انتقال پروازهای بین‌المللی به فرودگاه امام خمینی (ره) را حداکثر تا تاریخ بیست‌ونهم دی‌ماه ۱۳۸۲ به سازمان هواپیمایی کشوری ارائه خواهد کرد.
۴ـ مقرر شد پروازهای آموزشی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از تاریخ بیست‌وچهارم دی‌ماه ۱۳۸۲ در فرودگاه امام خمینی (ره) آغاز شود.
۵ـ مقرر شد پروازهای آزمایشی در مسیرهای داخلی به‌وسیله هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در زمان‌هایی از روز سوم تا دهم بهمن‌ماه ۱۳۸۲ در فرودگاه امام خمینی (ره) انجام شود.
۶ـ سازمان هواپیمایی کشوری بر اساس اطلاعیه هوانوردی آمادگی عملیاتی‌شدن فرودگاه امام خمینی (ره) را برای نشست‌وبرخاست هواپیماها از تاریخ دوم بهمن‌ماه ۱۳۸۲ اعلام کرد.
پس از مجادلات فراوان درواقع برنامه‌ریزی انتقال پروازها به‌این‌ترتیب مشخص می‌شود: شروع انتقال پروازها با انتقال پروازهای بین‌المللی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران غیر از پروازهای دوبی و استانبول و دمشق و جده از اول اسفندماه ۱۳۸۲؛ شروع انتقال پروازهای شرکت‌های هواپیمایی خارجی و پروازهای دوبی و استانبول شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از بیستم فروردین‌ماه ۱۳۸۳؛ شروع انتقال پروازهای بین‌المللی سایر شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از اول اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۲؛ شروع انتقال پنجاه‌درصد پروازهای داخلی از اول خردادماه ۱۳۸۳.
درنهایت اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۴ آغاز فعالیت بهره‌برداری واقعی فرودگاه جدید امام خمینی (ره) بود که با انجام پروازهای منطقه‌ای به/ از کشور امارات آغاز شد و با گسترش آن به کشورهای حوزه خلیج‌فارس ادامه یافت. در نیمه دوم سال ۱۳۸۴ نیز تعداد دیگری از پرواز شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی از/ به تهران و به/ از باکو، ایروان، کیف، آنکارا، دهلی، دوشنبه، آلماتی، تاشکند، تفلیس و کابل از فرودگاه امام خمینی (ره) انجام شد.
ادامه دارد
