شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت ششم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت ششم:
پس از کسب مجوزهای قانونی و با تفویض اختیار هیئت‌وزیران به وزیر راه و ترابری، قرارداد مذکور تنفیذ و جهت اجرا به پیمانکار ابلاغ می‌شود. به این ترتیب فعالیت طراحی و احداث همزمان پایانه مسافری، پل و توقفگاه مقابل آن، موتورخانه پایانه مسافری و نیز بخشی از ساختمان‌های جانبی و تونل تأسیساتی به‌وسیله کنسرسیوم کیسون با استفاده از نیروی انسانی ایرانی و با نظارت شرکت فرودگاه‌های پاریس آغاز می‌شود.
سرانجام با آغاز فعالیت کنسرسیوم طراحی مرحله اول طرح به تصویب می‌رسد و در ابتدای سال ۱۳۷۵ پیمانکار تجهیز کارگاه می‌کند و عملیات اجرایی بر اساس آن طراحی شروع می‌شود. اما با وجود انجام ۹۰ درصد طراحی و ۵۰ درصد فعالیت‌های اجرایی برای احداث تسهیلات بالا، قرارداد به طور یک‌جانبه از سوی کارفرما لغو شد، اگرچه در این سال با انجام پرواز آزمایشی یک فروند هواپیمای توپولف ۲۱۴ باند فرودگاه مورد بهره‌برداری قرار گرفت و اتمام مرحله نخست فرودگاه و بهره‌برداری از آن تا پایان سال ۱۳۸۰ به طول انجامید.
در این سال همچنین شرکت کیسون و شرکت فرودگاه‌های پاریس پیشنهاد طراحی تشریحی سامانه مدیریت پرواز را تهیه و ارائه دادند، شامل سامانه نمایش اطلاعات پرواز برای مدیریت و نمایش اطلاعات پرواز برای عموم و کارکنان، که مورد توجه قرار نگرفت. بعد از اتخاذ تصمیم مبنی بر لغو قرارداد کنسرسیوم، مجری طرح فرودگاه امام خمینی (ره) در چارچوب سیاست‌های اجرایی خود جهت ادامه فعالیت به صورت جداگانه برای هریک از پروژه‌های طرح با شرکت‌های مختلف زیرمجموعه بنیاد مستضعفان وارد مذاکره شد که منجر به امضای قرارداد شد. بنابراین عملیات اجرایی به شیوه انعقاد قرارداد با شرکت‌های متفاوت استمرار یافت.
با تصویب مفاد تبصره‌های ۳۹ و ۳۳ قوانین بودجه کل کشور برای سال‌های ۷۴ و ۷۵، صد درصد وجوه درآمدی خدمات فرودگاهی و پروازی به طرح فرودگاه امام خمینی (ره) و طرح تجهیزات کنترل عبور و مرور هوایی و هزینه‌های جاری سازمان هواپیمایی کشوری اختصاص می‌یابد که تأثیر به‌سزایی در استمرار اجرای طرح فرودگاه جدید دربردارد.
علاوه بر آن، در بند ۵ جزء «و» تبصره ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۷۵ کل کشور، بانک مرکزی موظف می‌شود تا ۶۵ درصد از درآمد ارزی حاصل از اجرای ماده ۶۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین را تا سقف ۱۰۰ میلیون دلار در حساب جداگانه‌ای نگهداری کند و پس از دریافت هم‌ارز ریالی آن بلافاصله در اختیار وزارت راه و ترابری قرار دهد تا جهت نیازهای ارزی طرح فرودگاه امام خمینی (ره) و تأمین تجهیزات کنترل عبور و مرور هوایی کشور مصرف شود.
ادامه دارد
