شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت هشتم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت هشتم:
دخالت غیرکارشناسی برخی افراد و تصمیم نهایی مجلس شورای اسلامی مبنی بر تصویب نشدن مفاد لایحه مذکور و ازدست‌رفتن فرصت تنظیم و تصویب تبصره خاص در لایحه بودجه کل کشور برای سال ۱۳۷۶ هنگام بررسی در سازمان برنامه‌وبودجه و هیئت وزیران ضروری می‌نمود تا تبصره پیشنهادی جداگانه در مجلس شورای اسلامی ارائه شود.
ـ به همین منظور، مجری طرح فرودگاه امام خمینی (ره) در اواخر سال ۱۳۷۵ متن تبصره پیشنهادی را برای الحاق به لایحه بودجه سال ۱۳۷۶ کل کشور و بررسی و اتخاذ تصمیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی به شرح زیر تدوین کرد:
تبصره: به وزارت راه‌وترابری اجازه داده می‌شود:
۱ ـ برای اجرای پروژه‌های اقتصادی فرودگاه امام خمینی (ره) نسبت به عقد قرارداد و صدور مجوز سرمایه‌گذاری با اشخاص حقوقی داوطلب به یکی از اشکال مشارکت، بیع متقابل، اجاره یا ساخت بهره‌برداری و انتقال اقدام نماید.
۲ ـ برای تسریع در تکمیل و بهره‌برداری پروژه‌های زیربنایی فرودگاه امام خمینی (ره) به اتکای درآمدهای خدمات فرودگاهی و پروازی در سال‌های آتی موضوع ماده ۶۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و بر اساس روش مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی نسبت به تأمین حداکثر هفتاد و پنج میلیون دلار تسهیلات اعتباری اقدام نماید.
ـ با وجود تلاش وزارت راه‌وترابری در مجلس شورای اسلامی، تصویب مفاد آن تبصره در قانون بودجه سال ۱۳۷۶ کل کشور امکان‌پذیر نشد. به هر ترتیب در اواخر سال ۱۳۷۵، مراحل ترک تشریفات مناقصه برای ۳۰ میلیون دلار خرید تجهیزات ناوبری هوایی مورد نیاز با تأیید وزارت صنایع از طریق شورای اقتصاد انجام شد و همچنین مقدمات تنظیم تفاهم‌نامه واگذاری ۱۲۰ هزار مترمربع زمین به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران برای احداث آشیانه و دفاتر و انبارها فراهم آمد.
ـ در هر حال، با تأمین اعتبار از محل درآمدهای خدمات فرودگاهی و پروازی به طریق معمول از آبان‌ماه ۱۳۷۶ بیش از ۹۰ درصد اجرای مرحله اول طرح با نظارت شرکت فرودگاه‌های پاریس به بنیاد مستضعفان سپرده شد تا از طریق شرکت‌های ساختمانی زیرمجموعه خود از جمله شرکت ملی ساختمان انجام دهد. شروع اجرای عملیات ساختمانی پایانه مسافری فرودگاه رکن اساسی آن فعالیت‌ها را تشکیل می‌داد که طراحی آن به وسیله طراح مشهور فرانسوی، پل اندرو، انجام شده بود. در این دوران، مطالعه و آماده‌سازی امکانات و نصب تجهیزات ناوبری هوایی فرودگاه نیز انجام شد.ـ
در اواخر سال ۱۳۷۶، شرح خدمات مطالعه و تدوین طرح جامع کاربری اراضی فرودگاه امام خمینی (ره) نیز تهیه شد و سازمان هواپیمایی کشوری با توجه به لزوم سامانه مدیریت اطلاعات برای فرودگاه امام خمینی (ره) به مجری طرح اعلام کرد هرچه سریع‌تر برای انتخاب مهندس مشاور و فراهم‌آوردن زمینه ایجاد آن سامانه اقدام کند.ـ به هر ترتیب در سال‌های ۱۳۶۹ تا ۷۶، حدود ۵۴۸ میلیارد ریال برای احداث برج مراقبت و ساختمان پشتیبانی فنی، قسمتی از سطوح پروازی (باند و خزش راه‌ها و توقفگاه هواپیما)، خرید اراضی و تسطیح و احداث بخشی از راه‌های ارتباطی و داخلی مصرف شد. البته از سال ۱۳۷۴، با تخصیص اعتبار مناسب اجرای پروژه‌های اصلی طرح مانند پایانه مسافری نیز شروع شد.
ادامه دارد
