شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت سیزدهم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت سیزدهم:
برای دسترسی به فرودگاه، علاوه بر برقراری مترو ضرورت داشت نواقص بزرگراه‌ها نیز مرتفع شود. در مرداد ۱۳۸۲، وزیر راه و ترابری و شهردار تهران درباره تکمیل بزرگراه نواب با تخریب پادگان قلعه‌مرغی برای تسهیل رفت‌وآمد مسافران از تهران به فرودگاه امام خمینی (ره) و برعکس مذاکره کردند و متعاقب آن، سازمان هواپیمایی کشوری و معاونت عمرانی شهرداری تهران در ۲۲ مرداد ۱۳۸۲ دیدگاه‌های کارشناسی را مبادله کردند و مقرر شد به موازات شروع تردد از شاخه شرقی بزرگراه نواب با تخریب پادگان، شاخه غربی آن نیز آماده و قبل از گشایش فرودگاه امام خمینی (ره) به بهره‌برداری برسد.
متأسفانه، با آنکه چند ماه از مذاکره گذشت، فقط رمپ شرقی بازگشایی شد و در رمپ غربی هیچ‌گونه اقدام مثبتی صورت نگرفت که نارضایتی مسافران از شهرداری را در پی داشت. چون با گشایش رمپ غربی بزرگراه نواب فاصله شهر تهران تا فرودگاه بسیار کوتاه‌تر شده و این کوتاهی مسیر آثار مثبت اقتصادی و زمانی برای مسافران را به دنبال داشت، وزارت راه و ترابری به شهرداری تهران توصیه کرد برای ارائه خدمات واقعی به شهروندان تهرانی اقدامات جدی‌تری را انجام دهد؛ البته در آینده این طرح تکمیل شد.
با نزدیک شدن به اتمام طرح‌های احداث تسهیلات و برای انطباق طرح‌های اجرایی با استانداردهای مندرج در ضمیمه شماره ۱۴ کنوانسیون شیکاگو در آبان‌ماه ۱۳۸۲، بازرسی‌های مختلف از طرف کارشناسان سازمان هواپیمایی کشوری انجام و نتیجه آن مثبت اعلام شد. بنابراین در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲، حدود هزار و ۹۸۲ میلیارد ریال اعتبار برای طرح هزینه شد تا بتوانند حداقل تسهیلات و تجهیزات فرودگاهی لازم برای راه‌اندازی و بهره‌برداری فرودگاه امام خمینی (ره) را آماده کنند.
علاوه بر آن، وزارت راه و ترابری در گزارشی تقاضا کرد تا تخصیص اعتبار بودجه سال ۱۳۸۲ طرح فرودگاه امام خمینی (ره) را به‌طور کامل و در اسرع وقت در اختیار داشته باشد، زیرا موضوع تأخیر در بهره‌برداری فرودگاه امام از نگرانی‌های رئیس‌جمهور به شمار می‌رفت. در نتیجه پیگیری‌های وزارت راه و ترابری، دستور اقدام لازم صادر شد تا متصدیان بتوانند طرح‌های مورد نیاز را در کمترین زمان ممکن تکمیل کنند. هنگام تصمیم‌گیری برای راه‌اندازی و بهره‌برداری مقدماتی فرودگاه امام خمینی (ره) در ابتدای سال ۱۳۸۳، سیمای کلی تسهیلات و تجهیزات فرودگاه از این قرار بود:
۱.برج مراقبت با ارتفاع ۵۶ متر و ۹۰ سانتیمتر و زیربنای هزار و ۱۰۰ مترمربع و با تجهیزات مناسب در مجاورت ساختمان پشتیبانی فنی با زیربنای ۶ هزار و ۸۰۰ مترمربع احداث شد.
۲. سطوح پروازی شامل باند به طول ۴ هزار و ۲۰۰ متر و عرض ۴۵ متر و خزش‌راه موازی به عنوان باند اضطراری به طول ۴ هزار و ۲۰۰ متر و عرض ۴۵ متر که با ۱۱ خزش‌راه ارتباطی دیگر به طول ۹ هزار و ۷۰۰ متر و عرض ۳۰ متر به باند متصل می‌شود.
۳. توقفگاه هواپیمای مسافری به مساحت ۳۰۵ هزار مترمربع و گنجایش ۲۴ هواپیما، توقفگاه هواپیمای باری به مساحت ۴۵ هزار مترمربع، توقفگاه آشیانه تعمیرات هواپیما به مساحت ۶۴ هزار مترمربع، محل آزمایش موتور هواپیما به مساحت ۱۱ هزار و ۳۰۰ مترمربع، توقفگاه هواپیمای پست به مساحت ۳۷ هزار مترمربع وجود دارد.
۴. فرودگاه سامانه روشنایی عوامل پروازی با رسته دو و دستگاه‌های ناوبری چندجهته بسامد بالا، تجهیزات مسافت‌سنج و سامانه فرود با آلات دقیق (با دستگاه) (رسته دو) داشت.
۵. پایانه مسافری فرودگاه با وسعت نزدیک به ۸۰ هزار مترمربع ظرفیت پذیرش حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار مسافر را دارد.
۶. توقفگاه خودرو با زیربنای ۴۲ هزار مترمربع و ظرفیت کلی هزار و ۴۰۰ دستگاه خودرو.
۷. سامانه نقل‌وانتقال بار همراه مسافر یا همان سامانه تسمه‌نقاله تمام‌خودکار به طول هزار و ۲۰۰ متر و ظرفیت خروجی ۳ هزار و ۲۰۰ چمدان در ساعت مورد نظر بود که نصب شد.
۸. چهارده پل هوایی انتقال مسافر به هواپیمابر بر هفت خروجی انتقال مسافر و سامانه خودکار پهلوگیری هواپیما نصب شد.
۹. تسهیلات نسبی پذیرش مسافر، گمرک، گذرنامه، خدمات بهداشتی، فروشگاه، هتل عبوری، سالن غذاخوری، دفاتر و انبارها آماده شد. در پایانه مسافری، سامانه تجهیزات پایانه‌ای برای استفاده عمومی و پذیرش مسافر و صدور کارت پرواز، سامانه اطلاعات مدیریت فرودگاه (برنامه‌ریزی و مدیریت پروازها)، سامانه نمایش اطلاعات پرواز (دادن اطلاعات پروازهای ورودی و خروجی به مسافران)، سامانه دوربین‌های مداربسته، سامانه اعلام حریق و سامانه کنترل تردد وجود دارد.
۱۰. ساختمان‌های جانبی شامل آتش‌نشانی و سایر تسهیلات و تجهیزات، پلیس، سپاه حفاظت، پست برق، مخابرات، پمپ‌بنزین، سوخت هوانوردی، تصفیه آب و فاضلاب، توقفگاه و تعمیرگاه خودرو و انبارها با وسعت حدود ۳۵ هزار مترمربع زیربنا موجود بود.
۱۱. تأسیسات زیربنایی مانند چاه آب، برق سراسری، مخابرات، گاز طبیعی، بنزین، سوخت هوانوردی، شبکه جمع‌آوری فاضلاب، تونل تأسیساتی ایجاد شد.
۱۲. راه‌های دسترسی به فرودگاه از طریق آزادراه تهران ـ قم، آزادراه تهران ـ ساوه و جاده تهران ـ ساوه وجود داشت. حدفاصل میان دو آزادراه، یک بزرگراه به طول ۲۰ کیلومتر و جاده پیرامونی در شمال فرودگاه به طول ۱۲ کیلومتر و جاده حفاظتی به طول ۲۴ کیلومتر پیرامون منطقه عملیاتی احداث شد.
ادامه دارد
