شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت هجدهم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت هجدهم:
با استقلال مجری طرح توسعه فرودگاه و با توجه به ضرورت در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹، انجام پروژه‌های مطالعاتی مرحله دوم فرودگاه امام خمینی (ره) آغاز شد.
این پروژه‌ها شامل مطالعات پایانه‌های مسافری زیارتی (سلام) و مسافری شماره ۲، مطالعه ایجاد مترو برای فرودگاه امام، مطالعات طرح جامع و طراحی زیرساخت‌های ارتباطی فرودگاه امام، مطالعات طرح جامع تأمین برق کل مجموعه فرودگاه امام، مطالعات طرح جامع و طرح تفصیلی تأمین آب فرودگاه امام، بازنگری مطالعات جامع حمل‌ونقل و عبورومرور فرودگاه امام، مطالعات شبکه چندفرودگاهی استان تهران، مطالعات باستان‌شناسی منطقه فرودگاهی، طرح تفصیلی منطقه هوایی فرودگاه امام خمینی (ره)، مطالعات منطقه ویژه اقتصادی و مطالعات شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) بودند که پس از انعقاد قرارداد با مؤسسات ذی‌صلاح، سرانجام نتایج آنها به تأیید مجری طرح توسعه فرودگاه امام رسید.
برخی از آن پروژه‌ها به طور مختصر به شرح زیر هستند:
۱. طرح تفصیلی منطقه هوایی فرودگاه امام خمینی (ره): برای مطالعه طرح تفصیلی منطقه هوایی فرودگاه امام خمینی (ره)، در مهرماه ۱۳۸۸، با شرکت مهندسین مشاور ایمن راه قراردادی منعقد شد. این مطالعه شامل دو بخش بود. قسمت اول مطالعه در زمینه‌های مختلف عمران و ساختمان و تأسیسات زیربنایی و... تسهیلات فرودگاهی برای مساحت هزار و ۶۰۰ هکتار بود و در قسمت دوم پروژه، تهیه طرح تفصیلی و نقشه‌های اجرایی و دفترچه‌های محاسباتی در مقیاس جابه‌جایی سالانه ۵/۲۶ میلیون مسافر فرودگاه انجام شد. اجرای پروژه مطالعاتی صددرصد پایان یافت و نتایج آن در اختیار مجری طرح توسعه قرار گرفت.
۲. طرح جامع تأمین آب و برق: تأمین آب و انرژی الکتریکی برای فرودگاه امام خمینی (ره) یکی از اساسی‌ترین موارد زیربنایی محسوب می‌شود. هدف از مطالعه طرح جامع، نحوه تأمین آب و برق مورد نیاز در فرودگاه امام خمینی (ره) برای مصارف بخش هوانوردی و غیر هوانوردی و فضای سبز و شهر فرودگاهی است که در چهار مرحله، وضعیت موجود فرودگاه، تسهیلات جدید فرودگاه تا ظرفیت سالانه ۵/۲۶ میلیون مسافر و توسعه شهر فرودگاهی، تسهیلات جدید فرودگاه تا ظرفیت سالانه ۵۰ میلیون مسافر و تسهیلات جدید فرودگاه تا ظرفیت سالانه ۹۰ میلیون مسافر تعریف شد.
مطالعه طرح جامع تأمین آب به شرکت مهندسین مشاور ری‌آب واگذار و در اواخر سال ۱۳۸۸، قرارداد آن منعقد شد که مراحل پایانی را طی کرده و می‌توان از نتایج آن بهره‌برداری کرد.
۳. مطالعه، طراحی و نظارت پایانه مسافری شماره ۲: برای مطالعه، طراحی و نظارت پایانه مسافری شماره ۲، در آبان‌ماه ۱۳۸۹، از طریق مناقصه و پس از انجام تشریفات قانونی قراردادی با شرکت مهندسین مشاور معماری ره‌شهر و همکار خارجی آن، شرکت نیکن سکی از ژاپن، منعقد شد که شرکت مشاور مدیریت صحن بوستان و همکار خارجی آن، شرکت مشاور ناکو ناظر آن بودند. پایانه مسافری شماره ۲ فرودگاه امام خمینی (ره) با ظرفیتی بالغ بر ۲۰ میلیون مسافر در سال و زیربنای حدود ۳۰۰ هزار مترمربع، در کلاس به علاوه ۳۰ بهره‌برداری قرار دارد که پس از مطالعه و طراحی لازم به اجرا خواهد درآمد.
بدیهی است درباره بهره‌برداری از پایانه مسافری شماره ۱ پس از بهره‌برداری از پایانه مسافری شماره ۲، با ظرفیت ۵/۶ میلیون مسافر برای انجام بخشی از پروازها تصمیم‌گیری خواهد شد. تا بهمن‌ماه ۱۳۹۳، پیشرفت پروژه ۳۲ درصد بود که تقریباً متوقف شد.
۴. طرح جامع و تفصیلی شهر فرودگاهی: با تصویب مفاد ماده ۱۶۶ قانون برنامه پنجم توسعه و برای ایجاد شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) هم‌جوار با فرودگاه امام خمینی (ره) در شهریورماه ۱۳۸۹، قرارداد مطالعه طرح جامع و تفصیلی شهر فرودگاهی با مهندسین مشاور معماری ره‌شهر و همکار خارجی آن، نیکن سکی از ژاپن، منعقد شد. این پژوهش برای فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای استفاده سالانه ۲۰ میلیون گردشگر تا سال ۲۰۲۵ در زمینی به وسعت ۹ هزار هکتار و بر اساس ساخت شهری و به‌وجودآوردن زمینه‌های مختلف منحصربه‌فرد اقتصادی و کاربری‌های مختلف در محدوده شهر فرودگاهی، مانند مراکزی برای فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، ورزشی، پزشکی، گردشگری و... در حال انجام بود که تا بهمن‌ماه ۱۳۹۳، ۳۷ درصد پیشرفت داشت و شاید، دلیل کندی فعالیت تأمین نشدن اعتبار و همچنین تغییر سیاست‌ها و خط مشی‌ها باشد.
به هر ترتیب، محدوده شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) به چهار بخش اصلی منطقه هوانوردی با وسعت ۳ هزار و ۱۰۰ هکتار، منطقه آزاد تجاری با وسعت هزار و ۵۰۰ هکتار، منطقه ویژه اقتصادی با وسعت ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار و منطقه عادی با وسعت ۶ هزار و ۶۰۰ هکتار تقسیم می‌شود.
ادامه دارد
