شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت نوزدهم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت نوزدهم:
مزایای منحصربه‌فرد شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) نسبت به سایر شهرهای فرودگاهی جهان:
۱. وسعت حدود ۱۴ هزار هکتار زمین شهر فرودگاهی تقریباً برابر با یک‌پنجم مساحت شهر تهران و یک‌هفتم وسعت سرزمین کشور سنگاپور.
۲. نزدیکی آن به کلان‌شهر تهران؛ حدود ۴۰ کیلومتر فاصله از مرکز شهر تهران.
۳. موقعیت جغرافیایی راهبردی محدوده فرودگاه به لحاظ قـــرارگرفتن در مـــسیر هوایی اروپا به خاور دور.
۴. وجود مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی با وسعت زیاد در کوتاه‌ترین فاصله از شهر تهران.
۵. نزدیکی آن با پنج استان مرکزی کشور.
۶. برخورداری از هویت بی‌همتای شهر فرودگاهی به واسطه وجود آثار تاریخی با قدمت بیش از ۳ هزار سال در اراضی فرودگاه.
مطالعه مرحله اول شهر فرودگاهی درباره تکمیل جانمایی تمامی شهرک‌های لازم انجام شد که دربرگیرنده شهرک سلامت برای گردشگر پزشکی، شهرک دانش برای فعالیت آموزش عالی، شهرک گردشگری، شهرک رسانه‌ای، شهرک ورزشی، شهرک تفریحی با وسعتی بالغ بر ۵۰۰ هکتار، شهرک تجاری با مساحت ۳۰۰ هکتار، شهرک مراکز همایشی و هتل‌ها با مساحت ۷۸ هکتار، شهرک زیست‌محیطی با مساحت ۳۰۰ هکتار، شهرک نمایشگاهی با مساحت ۱۵۰ هکتار، شهرک صادراتی با مساحت ۱۶۷ هکتار، شهرک فناوری‌های برتر با مساحت ۵۰۰ هکتار و شهرک خدمات پشتیبانی با مساحت ۶۰۰ هکتار است.
علاوه بر آن، پروژه‌های اجرایی مرحله دوم فرودگاه امام خمینی (ره) مانند احداث باند دوم (جنوبی)، احداث مترو به مقصد فرودگاه، پایانه مسافری زیارتی (سلام) و خط لوله انتقال سوخت هوانوردی از اواخر سال ۱۳۸۷ در مرحله طراحی و احداث قرار گرفت و تا سال ۱۳۹۴ یکی از آن پروژه‌ها پایان یافت و به مرحله بهره‌برداری رسید. این پروژه‌ها عبارت‌اند از:
الف. احداث باند دوم (جنوبی): فعالیت‌های مرحله دوم طرح توسعه فرودگاه در سال ۱۳۸۸ با پروژه احداث باند دوم (جنوبی) و با اعتبار صد میلیارد تومان از محل منابع عمومی دولت آغاز شد.
قرارداد احداث باند جنوبی در سال ۱۳۸۷ با شرکت ملی ساختمان منعقد و طراحی و ساخت آن به عنوان باند دوم فرودگاه‌امام خمینی (ره) در سال ۱۳۸۸ آغاز شد. باند جنوبی با ۴ هزار و ۲۰۰ متر طول و ۶۰ متر عرض و دو خزش‌راه و توقفگاه هواپیمایی آن با ظرفیت توقف ۵۱ فروند هواپیما احداث شد. فرایند تأمین اعتبار و ساخت باند مطلوب نبود، به طوری که در سال ۱۳۹۳، باند جنوبی با ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی هنوز در حال ساخت تلقی می‌شد و به دلیل اختصاص ندادن اعتبار کافی در معرض تخریب قرار داشت. در حالی که برگزاری مناقصه برای اجرای آن در آذرماه ۱۳۹۳ نیازمند حداقل سه برابر هزینه آن بود.
در هر حال، برای تکمیل پروژه باند دوم (جنوبی) حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز بود تا تکمیل شود و به بهره‌برداری برسد. اگرچه پروژه به دلیل نبود اعتبار مدتی متوقف شد، در اواخر سال ۱۳۹۴ اجرای پروژه باند جنوبی باید به دلیل بازنگری در نقشه آن از سوی شرکت مشاور ناکو (کشور هلند) متوقف می‌ماند، زیرا شرکت مشاور در نظر داشت تغییراتی در نقشه‌های اصلی ایجاد کند که امکان داشت منجر به برخی از جابه‌جایی‌ها در پروژه شود.
ادامه دارد
