شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت بیست و پنجم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت بیست و پنجم:
سرانجام در ۲۸ بهمن‌ماه ۱۳۹۳ چهار نفر از اعضای هیئت‌مدیره شرکت شهر فرودگاهی معرفی شدند که با تعیین آنها و آغاز فعالیت شرکت شهر فرودگاهی باید پرونده دفتر مجری طرح توسعه فرودگاه امام‌خمینی (ره) بسته می‌شد ولی به جهت اعمال مقررات قانونی با صدور ابلاغ برای مدیرعامل شرکت مذکور فعالیت مجری طرح استمرار یافت.
درواقع مدیریت بهره‌برداری و اجرای طرح توسعه فرودگاه امام‌خمینی(ره) و اجرای طرح شهر فرودگاهی شامل مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی ازجمله وظایف و مسئولیت‌های این شرکت به‌شمار آمد.
در قانون بودجه سال ۱۳۹۳ برای ادامه انجام پروژه‌ها مبلغ چهل میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود و در قانون بودجه سال ۱۳۹۴ کل کشور معادل هفتاد میلیارد تومان برای تکمیل پروژه‌های طرح فرودگاه امام‌خمینی(ره) پیش‌بینی شد. به‌این‌ترتیب تزریق قطره‌چکانی از بودجه عمومی دولت اجرای طرح توسعه فرودگاه امام خمینی (ره) و ساخت شهر فرودگاهی را عقب نگه‌داشت.
علاوه بر آن، از منابع داخلی سال ۱۳۹۳ شرکت فرودگاه‌های کشور نیز اعتبار فراوانی برای طرح توسعه فرودگاه امام خمینی (ره) در نظر گرفته نشد؛ اما آنها مصمم بودند تا در سال ۱۳۹۴ اعتبار مناسب را برای استمرار جدی اجرای طرح در نظر بگیرند که با شروع به کار هیئت‌مدیره شرکت شهر فرودگاهی و طرح موضوعات نقل‌وانتقال اموال و همچنین تخصیص مبالغ نه‌چندان مؤثر حدود ۲۵۰ میلیارد تومان انتظار زیادی از تحول در پیشرفت پروژه‌ها نبود.
درنهایت برای تکمیل طرح توسعه فرودگاه امام خمینی (ره) و شهر فرودگاهی به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم و عظیم، درصدد برآمدند از یک مشاور خارجی معتبر استفاده کنند.
برای تعیین مشاور خارجی مناقصه بین‌المللی برگزار شد که طی برگزاری تشریفات مناقصه بیش از ۶۸ شرکت بین‌المللی در حوزه فرودگاهی اعلام آمادگی کردند. در مرحله اول گزینش، اسناد ارزیابی کیفی برای آنها ارسال شد که هجده شرکت مدارک را تکمیل و ارسال کردند.
در مرحله دوم، اسناد ارزیابی فنی و اقتصادی در اختیار متقاضیان قرار داده شد. پس از بررسی اسناد و مدارک پنج شرکت اوبر مایر از کشور آلمان، وان ورکز از کشور ایتالیا، پورگن از کشور برزیل، زاس از کشور کانادا و ناکو از کشور هلند برگزیده شدند.
در مرحله سوم پس از مصاحبه فنی و تخصصی هیئت انتخاب مشاور و با ارزیابی و امتیازدهی به شرکت‌های متقاضی، سرانجام شرکت ناکو به‌عنوان گزینه اول و شرکت اوبر مایر به‌عنوان گزینه دوم معرفی شدند که بعد از ملاحظه و بررسی پیشنهادهای مالی شرکت ناکو به‌عنوان مشاور اصلی کارفرما، یعنی شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره)، برگزیده شد.
در اواخر آذرماه ۱۳۹۴، قرارداد مشاوره برای اجرای طرح‌های شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) میان شرکت مشاور ناکو و شرکت شهر فرودگاهی منعقد شد که مدت آن پنج سال بود و قرار بود تمامی فعالیت‌ها با نظر شرکت مشاوره‌ای ناکو انجام شود.
برای همکاری با شرکت ناکو چند شرکت ایرانی انتخاب شدند تا در اجرای پروژه با آن مشارکت داشته باشند. تعیین ساختار دقیق پروژه قبل از ورود به اجرا اصلی‌ترین هدف این شرکت بود.
این شرکت در مرحله اول به مدت یک سال به بررسی نقشه‌های فرودگاهی و اصلاح و هدایت و اجرای نقشه‌های طراحی‌شده و گردآوری اطلاعات و ارزیابی و پالایش اطلاعات موجود پرداخت و شناسایی بازار اقتصادی از مقوله‌های مهمی بود که بر مبنای آن توانست پروژه‌های دارای منافع اقتصادی را برای شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) تعریف کند.
این شرکت در آغاز فعالیت خود با گردآوری نقشه‌ها و اطلاعات پایه سعی کرد به ارائه دیدگاه‌های کارشناسی بپردازد. نگاه کارشناسانه مشاور و هم‌اندیشی‌های اولیه موجبات تعویق مناقصه پایانه شماره ۲ و حتی ظرفیت آن را فراهم کرد.
دیدگاه مدیران در اواسط سال ۱۳۹۴ مبنی بر قابل بهره‌برداری بودن پایانه شماره ۲ با ظرفیت حدود ۲۰ میلیون مسافر تا ۵ سال بعد از آن بود که با وجود مشکلات اجرایی برای در فرایند جابه‌جایی مسافر در فرودگاه امام اوایل نیمه دوم سال ۱۳۹۴ مدیریت شرکت شهر فرودگاهی تصمیم گرفت برخی اصلاحات را در پایانه شماره یک فرودگاه امام(ره) شامل توسعه ظرفیت پایانه شماره یک، بهبود وضعیت سالن‌های ورود و خروج مسافری، اصلاح وضعیت سالن مخصوص بار همراه مسافر، بهبود محوطه کنترل گذرنامه، افزایش تسهیلات بخش بازرسی و کنترل امنیت پروازهای خروجی انجام دهد که آثار آن تا پایان سال ۱۳۹۴ پدیدار شود.
اگرچه بعضی ناهماهنگی‌ها موجب شد به تمامی اهداف مذکور نرسند ولی برخی از آن موارد تا اوایل سال ۱۳۹۵ اجرایی شد.
ادامه دارد
