شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت سی و پنجم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت سی و پنجم:
بهره‌برداری از دو فرودگاه در منطقه تهران
درهرحال با تصمیم راه‌اندازی و بهره‌برداری فرودگاه امام خمینی (ره) هم‌زمان با استمرار ساخت و توسعه تسهیلات باقی‌مانده آن و انجام بخشی از فعالیت‌ها در فرودگاه مهرآباد در منطقه تهران دو فرودگاه فعال وجود داشت که تدوین سیاست بهره‌برداری از هر دو فرودگاه تهران به جهت استفاده بهینه از سرمایه‌گذاری‌های ایجادشده و مطالعه و دستیابی به راهبرد و نحوه تنظیم و انتقال فعالیت‌های حمل‌ونقل هوایی میان دو فرودگاه از الزامات بشمار می‌آمد. در این راستا بر مبنای تصمیم هیئت راهبری طرح فرودگاه امام شرح خدمات راهبرد تنظیم فعالیت‌های حمل‌ونقل هوایی فرودگاه‌های تهران در اوایل سال ۱۳۷۷ تهیه شد.
پس از انجام مذاکره با مؤسسات مربوطه سرانجام قرارداد مطالعه طرح انتقال بخشی از پروازها از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه امام خمینی (ره) در اوایل سال ۱۳۷۸ میان شرکت فرودگاه‌های کشور و گروه معماران ایران منعقد و در تیرماه ۱۳۷۹ نیز نتایج آن آماده شد. بر مبنای مفاد این قرارداد ظرفیت‌های بالقوه برنامه فیزیکی مرحله اول بهره‌برداری از فرودگاه امام خمینی (ره) شناسایی و نقش هر یک از دو فرودگاه مهرآباد و امام خمینی (ره) برای انجام فعالیت‌ها در یک دوره پنج‌ساله مدون می‌شود که نتیجه آن به این شرح است:
نقش کلی فرودگاه مهرآباد تا سال ۱۳۸۳
الف ـ فرودگاه برای پروازهای داخلی ادامه فعالیت خواهد داد. ب ـ در این فرودگاه تسهیلات پذیرش پروازهای بین‌المللی محدود خواهد شد. ج ـ فرودگاه به‌عنوان مرکز تعمیرات ناوگان هوایی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و شرکت آسمان باقی بماند. د ـ در این فرودگاه می‌تواند پروازهای منطقه‌ای سایر شرکت‌های ایرانی انجام شود. ه ـ در این فرودگاه ساعات ممنوعه برای پروازهای برنامه‌ای اعمال شود.
جمع‌بندی: نقش غالب فرودگاه مهرآباد عبارت خواهد بود از عمده پروازهای داخلی، بخشی از پروازهای بین‌المللی و منطقه‌ای، جایگزین فرودگاه امام خمینی(ره) و عملیات اصلی با اجرای ساعات ممنوعه
نقش کلی فرودگاه امام خمینی (ره) تا سال ۱۳۸۳
الف ـ فرودگاه عمدتاً به‌عنوان پروازهای بین‌المللی فعالیت خواهد داشت و برای شرکت‌های ایرانی باید برنامه پروازها به‌گونه‌ای تنظیم شود که در زمان‌های لازم هواپیما برای انجام تعمیرات در فرودگاه مهرآباد فرود آید. ب ـ تمامی پروازهای شرکت‌های خارجی و پروازهای زیارتی به مقصد کشور عربستان به فرودگاه امام خمینی (ره) منتقل شود. ج ـ امکانات پروازهای داخلی به‌صورت محدود تنها برای مسافران انتقالی از/ به شهرستان‌های دارای فرودگاه بین‌المللی در فرودگاه امام خمینی (ره) برقرار شود. د ـ فرودگاه امام خمینی (ره) به‌صورت بیست‌وچهار ساعت فعال باشد. ه ـ ایستگاه‌های خدمات نگهداری خط پروازی کامل برای تمامی هواپیماها در این فرودگاه راه‌اندازی شود. وـ تسهیلات آماده‌سازی غذا برای پذیرایی هوایی و خدمات پشتیبانی زمینی در این فرودگاه ایجاد شود. زـ ساخت پایانه بار هوایی آغاز شود.
جمع‌بندی: نقش غالب فرودگاه امام خمینی (ره) عبارت خواهد بود از عمده پروازهای بین‌المللی، بخشی از پروازهای داخلی و منطقه‌ای، مرکز بازرگانی جدید برای تهران و مسافران عبوری و انتقالی، جایگزین فرودگاه مهرآباد، مرکز عملیات بار هوایی. طرح ساماندهی بهره‌برداری از فرودگاه‌های استان تهران و انتقال بخشی از پروازها که به‌وسیله شرکت تعاونی فرودگاه‌های کشور و گروه معماران ایران در تابستان ۱۳۷۹ ارائه‌شده بود بسیار ضعیف ارزیابی شد زیرا طرف قرارداد فقط دیدگاه‌های مورد توجه کارفرما را گردآوری کرده و شامل تجزیه‌وتحلیل علمی نبود.
ادامه دارد
