شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت پنجاه و هفتم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت پنجاه و هفتم:
شرکت سوخت‌رسانی و خدمات فرودگاهی اوج: درهرحال تدوین گزارش مذکور موجب شد تا در نیمه دوم سال ۱۳۷۸ (۲۰۰۰) شرکت بریتیش پترولیوم هوایی خاورمیانه و همکار ایرانی آن شرکت خدمات فرودگاهی سفیران پیشنهاد «سامانه ایر استریپ» را بر مبنای دستیابی به فروش و سامانه مدیریت ذخیره سوخت هوانوردی مطرح کنند. درنتیجه آنها به‌منظور سرمایه‌گذاری مشترک گزارش توجیه اقتصادی سامانه سوخت هوانوردی فرودگاه امام خمینی (ره) را به سازمان هواپیمایی کشوری ارائه دادند.
به‌منظور انجام مذاکرات نهایی و با توجه به الزام همکاری مشترک سه‌جانبه میان آنها و سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت برای ایجاد تسهیلات سوخت هوانوردی در فرودگاه امام خمینی (ره) سرانجام مطالعات مرتبط با سامانه سوخت هوانوردی را به همراه قرارداد خدمات فنی مشارکت بریتیش پترولیوم و شرکت خدمات فرودگاهی سفیران برای شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت ارسال کردند.
درنهایت تصمیم بر آن شد تا شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت به‌عنوان یک شرکت ایرانی با همکاری سایر شرکت‌های مطرح مسئولیت سرمایه‌گذاری را بپذیرد و در این راستا آن شرکت در جلسه مشترک مورخ چهارم مردادماه ۱۳۷۹ با سازمان هواپیمایی کشوری گزارش انجام سرمایه‌گذاری و تشکیل شرکت سوخت‌رسانی و خدمات فرودگاهی اوج در فرودگاه امام خمینی (ره) را ارائه کرد. پس‌ازآن تفاهم‌نامه‌ای به امضای طرفین رسید که اصول آن عبارتند از:
۱ـ حقوق و امتیازات ۴۹ درصد سهام شرکت سوخت‌رسانی و خدمات فرودگاهی اوج متعلق به شرکت فرودگاه‌ها باشد.
۲ـ شرکت اوج با یک شرکت صلاحیت‌دار خارجی ظرف دو ماه قرارداد اجرای پروژه را منعقد کند به ترتیبی که:
الف) شرکت خارجی علاوه بر سرمایه‌گذاری مسئولیت حسن اجرای کامل پروژه را عهده‌دار شود،
ب) شرکت خارجی ملزم به انتقال فناوری و تربیت افراد متخصص ایرانی و انتقال دانش فنی روز باشد،
ج) بازپرداخت سرمایه شرکت خارجی از محل فروش سوخت هوانوردی و با استفاده از تخفیف موردنظر شرکت ملی نفت ایران برای هر گالن طی هشت سال انجام خواهد شد،
د) بازپرداخت سرمایه‌گذاری به‌وسیله سازمان هواپیمایی کشوری تضمین خواهد شد.
۳ـ عملیات اجرایی پروژه طبق نمونه ارائه‌شده به شرکت‌های خارجی به‌وسیله پیمانکار ایرانی و به شکل دستمزدی انجام خواهد شد.
۴ـ تدارک تجهیزات و ابزار دقیق که باید از منابع خارجی تأمین شود به‌وسیله کمیته تدارک متشکل از نمایندگان شرکت اوج و شرکت خارجی انجام می‌پذیرد و با این روش بهترین تجهیزات با کمترین قیمت تهیه خواهد شد.
۵ـ در مرحله اول پروژه انتقال سوخت هوانوردی از انبار ری به مخازن روزانه در فرودگاه به‌وسیله تانکرهای سوخت‌رسان انجام می‌گیرد و سوخت از مخازن روزانه به‌وسیله سامانه لوله‌کشی زیرزمینی به توقفگاه هواپیمای مسافری منتقل و سپس به‌وسیله ماشین توزیع‌کننده سوخت به هواپیما تحویل می‌شود. بدیهی است متناسب با نیاز پروژه در سال‌های بعد تعداد مخازن روزانه و همچنین ماشین سوخت‌رسان افزایش خواهند یافت.
در مرحله دوم ارتباط بین مخازن هفتگی و روزانه به‌وسیله خط لوله بر قرار و تجهیزات موردنیاز تهیه و نصب می‌شود و همچنین در صورت نیاز و رفع موانع تحصیل اراضی خط لوله انبار ری تا فرودگاه امام خمینی (ره) ساخته خواهد شد.
۶ـ خرید تجهیزات و دستمزد شرکت خارجی بابت مدیریت و نظارت و بهره متعلق به سرمایه‌گذاری از سقف سیزده میلیون دلار تجاوز نخواهد کرد.
۷ـ شرکت اوج بیست‌وپنج سال از تجهیزات بهره‌برداری کرده و بعد تمامی تجهیزات و تأسیسات را به شرکت فرودگاه‌های کشور منتقل خواهد کرد.
۸ـ بعد از انقضای بیست‌وپنج سال شرکت اوج برای بهره‌برداری از تجهیزات و تأسیسات سوخت‌رسانی فرودگاه در اولویت اول خواهد بود.
درهرحال شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت به‌منظور راه‌اندازی سامانه سوخت هوانوردی در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) با استفاده و بهره‌برداری از آخرین فناوری مدرن برای سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی و خارجی پس از گذشت چند ماه در خردادماه ۱۳۸۰ موضوع انعقاد قراردادهای تدارک و ساخت تسهیلات، تشکیل مشارکت برای بهره‌برداری، تدارک سوخت هوانوردی، انجام خدمات بازرگانی جهت فروش سوخت هوانوردی و انجام خدمات فنی را مورد پیگیری قرار داد.
کمیته بهره‌برداری فرودگاه امام خمینی (ره) در مردادماه ۱۳۸۰ انعقاد قرارداد بهره‌برداری از تسهیلات سوخت هوانوردی میان شرکت فرودگاه‌های کشور و شرکت سرمایه‌گذاری نفت به‌صورت اجاره یا مشارکت را تأیید کرد و مقرر شد تا مجری طرح فرودگاه امام خمینی (ره) نسبت به اجرای پروژه تسهیلات سوخت هوانوردی با توجه به درخواست بهره‌بردار اقدام کند.
درنهایت شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت با تأسیس شرکت سوخت‌رسانی و خدمات فرودگاهی اوج برای سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی سامانه سوخت هوانوردی در فرودگاه امام خمینی (ره) آمادگی خود را اعلام داشت.
ادامه دارد
