شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت شصت و پنجم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت شصت و پنجم:
شرکت خدمات بار هوایی آسمان خلیج‌فارس: با اجرای سیاست جدید واگذاری بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری در مورد برخی از تسهیلات فرودگاهی به سایر نهادها شرکت خدمات هوایی (آسمان) در اوایل سال ۱۳۸۲ به‌منظور سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از پایانه بار هوایی در فرودگاه امام خمینی (ره) تقاضای خود را به سازمان هواپیمایی کشوری تقدیم کرد.
بعدازآن با توجه به عدم وجود تقاضا برای احداث پایانه بار هوایی اصلی فرودگاه در مورخ بیست و یکم مردادماه ۱۳۸۲ به‌منظور ایجاد پایانه بار هوایی موقت میان سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت هواپیمایی آسمان به‌عنوان سرمایه‌گذار تفاهم‌نامه‌ای به امضا رسید که مقرر شد آن شرکت تا اسفندماه ۱۳۸۲ در مورد ایجاد تسهیلات پایانه بار هوایی در فرودگاه امام خمینی (ره) سرمایه‌گذاری کند تا هنگام راه‌اندازی فرودگاه به بهره‌برداری برسد. این شرکت جهت توسعه تسهیلات خدمات بار هوایی اقدام به احداث پایانه بار هوایی موقت در حدود ده هزار مترمربع با محل استقرار گمرک و سرمایه‌گذاری هفتاد میلیارد ریالی کرد و سامانه‌ها و تجهیزات لازم را به‌منظور ارائه خدمات خریداری و نصب کرد که می‌توان آن را در شمار سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی تلقی کرد.
اگرچه زمان راه‌اندازی فرودگاه به پایان فروردین‌ماه و بعد اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۳ تغییر یافت اما سازمان هواپیمایی کشوری در مورخ دهم فروردین‌ماه ۱۳۸۳ اعلام کرد پایانه بار هوایی نیز آماده شده و هواپیماهای باری می‌توانند از پایان اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۳ از پایانه بار هوایی استفاده کنند. درهرحال شرکت هواپیمایی آسمان چند ماه بعد از گشایش اولیه فرودگاه امام خمینی (ره) تسهیلات پایانه بار هوایی موقت را آماده بهره‌برداری کرد.شرکت آسمان برای بهره‌برداری از پایانه بار هوایی «شرکت خدمات بار هوایی آسمان خلیج‌فارس» را تأسیس کرد.
البته عدم دقت و تجربه کافی برای مدیریت و بهره‌برداری چنین پایانه‌ای و همچنین عدم تبیین منطقی و قانونی چارچوب واگذاری تسهیلات و بهره‌برداری پایانه بار هوایی از سوی اداره کل فرودگاه امام خمینی (ره) موجب تداخل وظایف و مسئولیت متصدیان مربوطه در فرودگاه امام خمینی (ره) شد و در دفعات متعدد زمینه برخوردهای اداری را فراهم آورد که نتیجه آن نارضایتی مشتریان بود. اگرچه این پایانه بار هوایی برای مدت‌زمانی از طریق شرکت خدمات بار هوایی آسمان خلیج‌فارس مدیریت و بهره‌برداری شد ولی این مدیریت پایدار نماند و پس از کشمکش‌های جدی منجر به تغییر مدیریت و روش اجرایی شد.
۴-۶-۲-۳ ـ گروه سان: در اوایل سال ۱۳۸۶ علاوه بر شرکت مذکور شرکت خدمات فرودگاهی، بار هوایی، مسافرت هوایی و جهانگردی (گروه سان) که در سال ۱۳۸۵ حدود هفتاد تن بار به‌طور روزانه در فرودگاه مهرآباد جابه‌جا می‌کرد با توجه به مشکلات آن دوران درزمینه بارهای وارداتی و صادراتی و عبوری پیشنهاد سرمایه‌گذاری برای ساخت انبار موقت (پایانه بار هوایی) در فرودگاه امام خمینی (ره) به مساحت ده هزار مترمربع را ارائه می‌دهد تا با واگذاری زمین در مدت کوتاه سه ماه آن را احداث و مورد بهره‌برداری قرار دهد و در مقابل اجاره ماهیانه و همچنین سی درصد از سود حاصل از بهره‌برداری از پایانه بار هوایی موقت را به اداره کل فرودگاه امام خمینی (ره) پرداخت کند.
پس از مدت کوتاهی فرودگاه امام خمینی (ره) پایانه بار هوایی به مساحت ده هزار مترمربع را احداث کرد که از این شرکت برای بهره‌برداری از آن دعوت کرد و پس از امضای تفاهم‌نامه و قرارداد مقرر شد این شرکت در مقابل بهره‌برداری از این پایانه بار هوایی هشتصد میلیون ریال به‌عنوان اجاره ماهانه و ده درصد از درآمد بهره‌برداری را به فرودگاه امام خمینی (ره) پرداخت کند. البته این شرکت پیشنهاد داشت که بعد از تعیین تکلیف پایانه بار هوایی متعلق به شرکت خدمات بار هوایی آسمان خلیج‌فارس به‌وسیله اداره کل فرودگاه امام خمینی (ره) و واگذاری بهره‌برداری آن به گروه سان، این شرکت برای پرداخت مبلغ یک میلیارد و ششصد میلیون ریال به‌عنوان اجاره‌بهای ماهانه دو پایانه بار هوایی آمادگی دارد.
علاوه بر آن شرکت مذکور در نیمه دوم سال ۱۳۸۷ تقاضای واگذاری زمین جهت سرمایه‌گذاری برای احداث پایانه بار هوایی جدید در فرودگاه امام خمینی (ره) را داشت. مزایای آن تأمین مالی به‌وسیله بخش خصوصی، اجرای سریع پروژه، فراهم شدن تسهیلات و تجهیزات مدرن و امکانات لازم برای استقرار گمرک، بهره‌برداری بخش خصوصی در زمان معین و انتقال مستحدثات به فرودگاه پس از اتمام دوره بهره‌برداری بود.
ادامه دارد
