شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت شصت و هشتم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت شصت و هشتم:
این همان پایانه مسافری سیاحتی ـ زیارتی است که با تغییر عنوان به پایانه مسافری شماره ۲ رنگ عوض کرده است زیرا در طرح جامع فرودگاه مساحت پایانه شماره ۲ اصلی حدود سیصد هزار مترمربع پیش‌بینی شده بود. اگرچه تغییر نام این پایانه زیارتی به پایانه مسافری سیاحتی‌ـزیارتی مناسب تلقی می‌شود تا در زمان بهره‌برداری مسافران زیارتی و سیاحتی بتوانند از آن تردد داشته باشند ولی چنین روشی برای تغییر سیاست‌ها و حذف سرمایه‌گذاران بخش خصوصی پسندیده نیست زیرا وجود مدارک آنها در دفتر مجری طرح فرودگاه امام‌خمینی(ره) علاوه بر آنکه نشانگر تحمیل هزینه‌هایی بر متقاضیان است مانعی برای انگیزه سایر متقاضیان سرمایه‌گذاری در این طرح بزرگ بشمار می‌رود.
حال با این نحوه برخورد چگونه می‌توان انتظار داشت پروژه‌ای که حدود چهار سال با عدم تخصیص اعتبار از منابع عمومی حدود ۲۰ درصد پیشرفت داشته در آینده نزدیک به بهره‌برداری رسد. البته در اجرای این تصمیم شرکت فرودگاه‌های کشور با تخصیص اعتباری حدود پنجاه میلیارد تومان توانست موجبات تجهیز مجدد کارگاه این پروژه به‌وسیله پیمانکار قبلی آن را فراهم آورد. شرکت ملی ساختمان نیز در چارچوب قرارداد منعقده و بر مبنای اسناد و مدارک و نقشه‌ها فعالیت‌های ساختمانی را ادامه داد تا اینکه پیشرفت کار به حدود ۴۰ درصد رسید و به جهت عدم پرداخت‌ها مجددا انجام عملیات ساختمانی متوقف شد.
با توجه به عدم اختصاص بودجه کافی از محل منابع عمومی و پیشرفت کند و درنهایت توقف فعالیت ساختمانی احداث پایانه سلام (زیارتی‌ـ‌سیاحتی) از جانب شرکت ملی ساختمان به‌عنوان پیمانکار سرانجام شرکت شهر فرودگاهی در پی مذاکره با سه سرمایه‌گذار از کشورهای فرانسه، کره‌جنوبی و چین برآمد ولی در این میان هیئت‌وزیران در مهرماه ۱۳۹۵ سرمایه‌گذاری در پروژه پایانه سلام را به عهده بنیاد مستضعفان قرار داد و با توجه به پیشرفت ۴۰ درصدی پروژه مذاکرات در مورد نحوه سرمایه‌گذاری و تنظیم قرارداد به‌صورت ساخت و اجاره و انتقال میان شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) و بنیاد مستضعفان برای تکمیل پروژه در حال انجام است.
ارزش سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان در این پروژه حدود چهارصد میلیارد تومان خواهد بود که در چارچوب این نوع قرارداد بنیاد ساخت آن را انجام داده و پایانه را به‌صورت اجاره در اختیار شرکت شهر فرودگاهی قرار داده تا مورد بهره‌برداری قرار گیرد و از طریق پرداخت اجاره سرمایه اولیه به سرمایه‌گذار (بنیاد مستضعفان) بازگشت داده شود و در پایان دوره معین مالکیت به شرکت شهر فرودگاهی انتقال یابد. مدت قرارداد ۹۶ ماه بوده که دوازده ماه برای دوره ساخت و هشتادوچهار ماه برای دوره بازگشت سرمایه پیش‌بینی شده است.
۱۰-۲-۳ ـ واگذاری انبارهای سردخانه‌ای و پردازش کالا
شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی به‌عنوان یکی از شرکت‌های مجموعه سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۳۹۴ با صرف اعتبار بیست میلیارد ریالی احداث پروژه‌های انبار سردخانه‌ای به وسعت ۱۵۶۶ مترمربع و انبار پردازش کالا به وسعت ۲۲۰۰ مترمربع را در فرودگاه امام خمینی (ره) آغاز کرد. با اتمام مراحل ساخت این پروژه‌ها در مردادماه ۱۳۹۵ فعالیت اجرایی آن با تحویل بار هوایی و پردازش آنها شروع شد که در این صورت صادرات بهنگام کالاهای فسادپذیر مانند میوه و گل به‌عنوان بار هوایی امکان‌پذیر شد.
۱۱-۲-۳ ـ سرمایه‌گذاری برای سایر تسهیلات
هر فرودگاهی با توجه به رفت‌وآمد مسافران و مراجعان و کارکنان زیاد و همچنین فعالیت‌های گسترده هوانوردی و فرودگاهی نیازمند ارائه خدمات مختلفی است که باید قابل‌دسترس باشد. به همین جهت مقامات فرودگاه تلاش می‌کنند تا از طریق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نسبت به جذب سرمایه برای احداث این نوع تأسیسات و تسهیلات اقدام کنند و در صورت عدم وجود سرمایه‌گذار به‌منظور رفع نیازمندی‌ها آنها را احداث و مدیریت و بهره‌برداری را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند. درهرحال در فرودگاه امام خمینی (ره) جایگاه پمپ بنزین، جایگاه گاز سی ان جی (اسفندماه ۱۳۸۷)، ساختمان بانک ملی و غیره احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
ادامه دارد
