شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت هفتاد و یکم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت هفتاد و یکم:
مزایای ایجاد مؤسسه مدیریت: در آن زمان پیشنهاد ایجاد چنین مؤسسه‌ای مزایای معقولی را در بر داشت که با چنین طرحی تسهیلات فراوانی در ایجاد و بهره‌برداری و توسعه فرودگاه بین‌المللی تهران به وجود می‌آورد و تا حدود زیادی از مقررات دست‌وپا گیر دولتی پیشگیری می‌کرد تا درنهایت موجب کندی پیشرفت امور نشود.
الف) مزایای اقتصادی ـ سرمایه اولیه از طرف دولت به‌صورت وام در اختیار مؤسسه مدیریت گذاشته می‌شد و پس از آنکه در مرحله بهره‌برداری به‌صورت یک شرکت خودکفا درآمد می‌تواند نسبت به بازپرداخت وام اقدام کرده و بنابراین تحمیلی بر بودجه عمومی کشور نخواهد بود. هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری و توسعه آتی فرودگاه به عهده خود مؤسسه مدیریت بوده و موظف است با ایجاد درآمدهای معقول به‌وسیله شرکت‌های فرعی نه‌تنها این هزینه‌ها را جبران کند بلکه از محل سود حاصله برنامه‌های توسعه بعدی را به مورداجرا بگذارد.
شرکت‌های فرعی با توجه به استقلالی که نسبت به یکدیگر دارند باید به‌صورت یک شرکت انتفاعی فعالیت کرده و با برنامه‌ریزی صحیح درآمد و هزینه‌های خود را متعادل کنند و بنابراین هیچ‌یک تحمیلی بر مؤسسه نبوده و تراز مالی سالانه این شرکت‌ها نمایانگر اداره صحیح و سودآوری آنها خواهد بود که درنتیجه در توسعه بعدی آنها نیز مؤثر است.
شرکت‌های فرعی با توجه به تخصص‌های خود در زمینه‌های مختلف می‌توانند در بخش خصوصی نیز فعالیت کرده و با ایجاد رقابت سالم نه‌تنها به پیشرفت فناوری کمک کنند بلکه بدین‌وسیله با امکانات خود درآمدهای جنبی نیز تولید کرده و کمک به بودجه خود و مؤسسه مدیریت خواهند کرد.
ب) مزایای اداری ـ مؤسسه مدیریت که به‌صورت شرکت مادر فعالیت می‌کند از ایجاد یک سازمان بزرگ دولتی جلوگیری کرده و از طریق شرکت‌های فرعی که مستقل می‌باشند خدمات فنی و اداری موردنیاز را به بهترین وجهی تأمین می‌کند.
با توجه به اینکه تعداد افرادی که در اداره و بهره‌برداری فرودگاه موردنیاز هستند بسیار زیاد بوده و طبق پیش‌بینی در مرحله اول شاید حدود هشت هزار نفر باشند و کنترل چنین گروهی در سطوح مختلف زیر پوشش یک سازمان اداری عملا مشکل و کارایی افراد نیز کم است درنتیجه با توزیع این افراد در شرکت‌های فرعی که دارای سازمان اداری مخصوص به خود هستند این مشکل تا حد زیادی از بین رفته و از طرف دیگر شرکت‌های فرعی برای تأمین افراد موردنیاز خود فارغ از مشکلات و ضوابط دولتی آزادی عمل بیشتری خواهند داشت.
در سامانه پیشنهادی با توجه به شرکت اعضای هیئت عامل در هیئت‌مدیره شرکت‌های فرعی عملا کنترل این شرکت‌ها و آگاهی از عملکرد آنها خودبه‌خود انجام می‌گیرد.
