کلید رقابت پذیری جهانی ناوگان ایران: مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی

بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی (AI Shipboard Safety Management Package Solution) با بهره گیری از الگوریتم های پیشرفته و تحلیل داده های بزرگ و با پیش بینی ریسک ها و ارائه هشدارهای بلادرنگ می تواند ضمن امنیت و افزایش بهره وری ناوگان ایرانی در بازار جهانی، ایران را به یکی از بازیگران مهم در حوزه فناوری های دیجیتالی دریایی تبدیل کند.

به گزارش تین نیوز به نقل از مارین نیوز، بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی  (AI Shipboard Safety Management Package Solution) یک راهکار دیجیتالی و هوشمند است که توسط HD Korea Shipbuilding & Offshore Engineering توسعه یافته و با استفاده از الگوریتم های هوش مصنوعی، ایمنی کشتی ها را در عملیات دریایی و بندری افزایش می دهد. این سیستم با تحلیل داده های بزرگ و پیش بینی ریسک ها، بهبود عملکرد ایمنی را در کشتی های تجاری و صنعتی تضمین می کند. 

معرفی بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی (AI Shipboard Safety Management Package Solution)

این بسته به صورت بلادرنگ داده های عملیاتی کشتی را از سنسورها و سیستم های مختلف جمع آوری کرده و بر اساس تحلیل های هوشمند، هشدارهای لازم را در مورد خطرات احتمالی، وضعیت ماشین آلات و عملکرد تجهیزات ایمنی ارائه می دهد. داده های ورودی شامل وضعیت و موقعیت کشتی، سرعت و جهت حرکت، وضعیت دریا و شرایط آب وهوایی، عملکرد موتور، ژنراتورها و سیستم های برقی، داده های مربوط به سامانه های ناوبری و تجهیزات مخابراتی و شرایط ایمنی محموله و تانک های بار است. 

الگوریتم های هوش مصنوعی با استفاده از داده های گذشته و فعلی، احتمال وقوع حوادثی مانند برخورد، آتش سوزی، نشت سوخت، خرابی موتور، واژگونی بار و عدم تعادل کشتی را پیش بینی می کنند و هشدارهای لازم را به خدمه ارائه می دهند. همچنین با بهره گیری از مدل های یادگیری ماشین، این سیستم می تواند قبل از وقوع نقص فنی در بخش هایی مانند موتور اصلی، سیستم برق و تجهیزات ایمنی، به مهندسان کشتی هشدار داده و از خرابی های ناگهانی جلوگیری کند.

این بسته به صورت خودکار داده های دریافتی از سامانه های ناوبری را تجزیه و تحلیل کرده و خطرات ناشی از نزدیکی بیش از حد به سایر کشتی ها، برخورد با موانع دریایی و ورود به مناطق ممنوعه را شناسایی می کند. همچنین با استفاده از هوش مصنوعی و فناوری یادگیری عمیق، پیشنهادهای لازم برای اصلاح مسیر و اتخاذ تدابیر ایمنی را ارائه می دهد.

این سیستم کشتی را در راستای رعایت کنوانسیون های بین المللی ایمنی دریایی هدایت می کند و در صورت عدم تطابق با قوانین، هشدارهای لازم را صادر می کند. این بسته یک سامانه دیجیتالی مستندسازی دارد که تمامی اطلاعات مرتبط با بررسی های ایمنی، بازرسی های فنی، نتایج تست های عملکردی و الزامات قانونی را در یک پلتفرم متمرکز نگهداری کرده و امکان ارسال خودکار گزارش های ایمنی به مقامات ذی ربط را فراهم می کند.

این بسته همچنین امکان تمرین و آموزش خدمه در شرایط اضطراری مانند آتش سوزی و برخورد با موانع را با استفاده از فناوری واقعیت افزوده و شبیه سازی سه بعدی فراهم می کند. داده های مربوط به واکنش خدمه به هشدارها و سناریوهای اضطراری تحلیل شده و پیشنهاداتی برای بهبود آموزش و افزایش آمادگی ارائه می دهد.

این سیستم با سایر راهکارهای هوشمند یکپارچه می شود و می تواند با سیستم های دیگر مبتنی بر هوش مصنوعی مانند سامانه OceanWise برای بهینه سازی مصرف سوخت و کاهش آلاینده ها ترکیب شود. این سیستم برای کشتی های باری، تانکرهای نفت و گاز، کشتی های مسافری، کشتی های کانتینری و شناورهای خدماتی دریایی قابل استفاده است.

اهمیت بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی

بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی یک تحول اساسی در مدیریت ایمنی دریایی محسوب می شود که با بهینه سازی فرآیندهای ایمنی، کاهش خطای انسانی و بهبود پاسخگویی در شرایط اضطراری، امنیت و پایداری ناوگان دریایی را بهبود می بخشد. این بسته دارای مزایای کلیدی از جمله کاهش خطرات عملیاتی و افزایش ایمنی کشتی ها، صرفه جویی در هزینه های تعمیر و نگهداری با پیش بینی خرابی ها، بهبود تطابق با مقررات بین المللی دریانوردی، افزایش بهره وری و کاهش ریسک های عملیاتی برای صاحبان کشتی ها و افزایش آمادگی خدمه برای مواجهه با شرایط اضطراری است. این بسته نه تنها به صاحبان و مدیران کشتی ها کمک می کند که ناوگان خود را ایمن تر و کارآمدتر کنند، بلکه گامی مهم در جهت آینده دیجیتالی و هوشمند صنعت دریایی است.

تبیین نقش موسسات رده بندی و دولت های صاحب پرچم

مؤسسات رده بندی در مورد پذیرش بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی تحت کد بین المللی مدیریت ایمنی به چندین عامل کلیدی توجه می کنند. کد ISM یک چارچوب الزامی است که توسط سازمان بین المللی دریانوردی برای تضمین ایمنی عملیات دریایی و پیشگیری از آلودگی دریایی وضع شده است. این کد مستلزم آن است که شرکت های کشتیرانی و مالکان کشتی ها یک سیستم مدیریت ایمنی مستند، عملیاتی و قابل ممیزی داشته باشند. برای اینکه یک سیستم مبتنی بر هوش مصنوعی مانند این بسته مدیریت ایمنی به عنوان بخشی از SMS مورد تأیید قرار گیرد، باید معیارهایی را رعایت کند که شامل انطباق با الزامات ISM Code در زمینه مدیریت ریسک، ایمنی عملیات، آموزش خدمه و گزارش دهی حوادث، ثبت و مستندسازی فرآیندها به گونه ای که قابلیت ممیزی توسط مؤسسات رده بندی را داشته باشد و عدم وابستگی کامل به سیستم خودکار و حفظ قابلیت مداخله انسانی در مواقع اضطراری می شود.

پذیرش این بسته به عنوان یک ابزار تأیید شده برای اجرای ISM Code بستگی به تصمیم مؤسسات رده بندی دارد. در حال حاضر، اکثر مؤسسات رده بندی از سیستم های دیجیتالی و هوش مصنوعی در مدیریت ایمنی استقبال می کنند، اما معمولاً این ابزارها را به عنوان یک سیستم کمکی نه جایگزین SMS سنتی در نظر می گیرند. هنوز استاندارد مشخصی برای تأیید کامل این نوع بسته های هوشمند تحت ISM Code وجود ندارد و هر مورد باید جداگانه توسط مؤسسه رده بندی مربوطه ممیزی و تأیید شود. لزوم ارائه مستندات رسمی بسته مدیریت ایمنی کشتی مبتنی بر هوش مصنوعی باید تمامی داده ها و گزارش های مربوط به تصمیمات ایمنی را به صورت مستند و قابل ممیزی ارائه دهد. برای اینکه این سیستم جایگزین روش های سنتی ISM شود، مالکان کشتی باید آن را در ممیزی های ISM Code ارائه دهند و مؤسسه رده بندی را قانع کنند که این سامانه بهبود سطح ایمنی را تضمین می کند. برخی از مؤسسات رده بندی ممکن است نگران باشند که اتکای بیش از حد به هوش مصنوعی، مسئولیت انسانی را کاهش دهد. ازاین رو، سیستم باید نقش پشتیبان ایمنی داشته باشد، نه جایگزین تصمیم گیری انسانی شود.

این بسته مدیریت ایمنی احتمالاً به عنوان بخشی از سیستم مدیریت ایمنی تحت ISM Code تأیید خواهد شد، اما به تنهایی جایگزین فرآیندهای سنتی ISM نمی شود. هر مؤسسه رده بندی باید این بسته را بررسی و تأیید کند که آیا مطابق با الزامات ISM Code است یا خیر. پذیرش این سامانه در ممیزی های ISM Code بستگی به شفافیت عملکرد، مستندات ارائه شده و نحوه تعامل با خدمه کشتی دارد. اگر این بسته قرار است به عنوان بخشی از SMS مورد تأیید ISM Code قرار گیرد، بهترین راه این است که ابتدا یک مؤسسه رده بندی آن را ممیزی کرده و تأییدیه اولیه را ارائه دهد.

چالش ها و فرصت های ایران در زمینه بهره گیری از سامانه های مدیریت ایمنی مبتنی بر هوش مصنوعی

ایران برای بهره گیری از سامانه های مدیریت ایمنی مبتنی بر هوش مصنوعی و تأیید آن تحت کد ISM، باید یک استراتژی جامع را در پیش بگیرد. این مسیر شامل چندین گام کلیدی است که می تواند کشور را به موفقیت در این زمینه برساند. توسعه توان داخلی در فناوری هوش مصنوعی و دیجیتالی سازی دریایی از جمله این گام ها است. ایران باید با مشارکت دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت های دانش بنیان روی توسعه نرم افزارهای هوش مصنوعی برای مدیریت ایمنی کشتی ها کار کند. مدل های هوش مصنوعی باید با شرایط عملیاتی کشتی های ایرانی، مقررات سازمان بنادر و کشتیرانی و استانداردهای ملی و بین المللی سازگار باشند. برای آموزش و بهینه سازی الگوریتم های هوش مصنوعی لازم است یک دیتابیس ملی از اطلاعات ایمنی کشتی ها، سوابق حوادث و شرایط عملیاتی تدوین شود.

مذاکره با مؤسسه رده بندی ایرانی و اجرای پروژه های آزمایشی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. مؤسسه رده بندی ایرانی می تواند به عنوان متولی اصلی ممیزی و تأیید سامانه های دیجیتالی در کشتی های ایرانی عمل کند و به تدریج با همکاری مؤسسات بین المللی این فرآیند را استاندارد کند. آزمایش و پیاده سازی سامانه های هوش مصنوعی در ناوگان داخلی و ارائه گزارش های عملکردی به مؤسسات رده بندی بین المللی نیز می تواند کمک کننده باشد. اگر یک یا چند مؤسسه رده بندی معتبر سامانه های ایرانی را تأیید کنند، این فناوری قابلیت صادرات و رقابت در بازار جهانی را نیز خواهد داشت.

هوشمندسازی ناوگان ملی و بهینه سازی مدیریت ریسک و ایمنی از دیگر گام های مهم است. اجرای AI Shipboard Safety Management در کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، ناوگان نفتکش ایران و سایر اپراتورهای داخلی می تواند به افزایش رقابت در صنعت حمل ونقل دریایی کمک کند. همچنین استفاده از داده های عملیاتی واقعی از کشتی های ایرانی برای پیش بینی حوادث، بهبود تصمیم گیری خدمه و کاهش هزینه های ایمنی و نگهداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

حمایت سازمان بنادر و کشتیرانی و همکاری با سازمان های بین المللی نیز نقش مهمی دارد. تدوین مشوق های مالی و تسهیلات برای شرکت های کشتیرانی که از سامانه های هوش مصنوعی در ایمنی کشتی ها استفاده می کنند و تعامل با سازمان بین المللی دریانوردی و مؤسسات استاندارد بین المللی برای معرفی ایران به عنوان یک کشور پیشرو در این حوزه، از گام های اساسی محسوب می شود. دریافت کمک های مالی و فنی از سازمان های بین المللی نیز می تواند در پیاده سازی سیستم های دیجیتالی ایمنی در کشتی ها مؤثر باشد.

برگزاری دوره های آموزشی برای دریانوردان و ایجاد مراکز آموزشی و شبیه سازی از دیگر اقدامات مهم است. هوش مصنوعی باید به عنوان یک ابزار کمکی در کنار تجربه عملی دریانوردان استفاده شود. آموزش خدمه برای تعامل با سیستم های هوشمند و تفسیر خروجی های آن ها بسیار مهم است. طراحی و راه اندازی آزمایشگاه های هوش مصنوعی دریایی برای آموزش مدیران فنی، افسران عرشه و مهندسان کشتی و همکاری با دانشگاه های دریایی ایران برای افزودن هوش مصنوعی و دیجیتالی سازی به برنامه های مهندسی دریا و حمل ونقل دریایی نیز از اقدامات اساسی محسوب می شود.

در نهایت، ایجاد یک اکوسیستم صادراتی برای فناوری های دیجیتال دریایی می تواند به توسعه این حوزه کمک کند. در صورت دریافت تأییدیه های لازم، سامانه های مدیریت ایمنی مبتنی بر هوش مصنوعی می توانند به کشورهای همسایه، خطوط کشتیرانی منطقه ای و بازارهای بین المللی صادر شوند. جذب مشارکت با شرکت های دریایی و مؤسسات رده بندی خارجی برای توسعه و تجاری سازی این فناوری ها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در جمع بندی، ایران می تواند با توسعه فناوری هوش مصنوعی، همکاری با مؤسسات رده بندی، دیجیتالی سازی ناوگان، جذب حمایت های دولتی و بین المللی و آموزش نیروی انسانی، در مسیر پذیرش و پیاده سازی سیستم های مدیریت ایمنی هوشمند گام بردارد. اجرای این برنامه ها نه تنها ایمنی و کارایی ناوگان دریایی کشور را افزایش می دهد، بلکه ایران را به یکی از بازیگران مهم در حوزه فناوری های دیجیتالی دریایی تبدیل می کند.
تشکیل یک کارگروه تخصصی با مشارکت سازمان بنادر، مؤسسات رده بندی، دانشگاه ها و شرکت های کشتیرانی برای تدوین نقشه راه و اجرای آزمایشی این فناوری در چند کشتی منتخب ایرانی گام مهمی در این مسیر خواهد بود.