قیمت بنزین و بودجه سال ۱۴۰۴

به گزارش تین نیوز به نقل از شرق، در خبرها آمده بود دکتر پزشکیان، رئیس جمهور محترم ایران اسلامی، بودجه سال ۱۴۰۴ را طبق قانون در موعد مقرر، با حضور در مجلس شورای اسلامی تقدیم مجلس کرد. اینکه دولت چهاردهم با وجود مشکلات فراوان موفق شده طبق مقررات بودجه را با حذف زوائد و نهایت کار کارشناسی به مجلس ارائه دهد، جای بسی تقدیر دارد.

یکی از مسائلی که هنگام تقدیم بودجه و در حاشیه به آن پرداخته شد، اصلاح قیمت بنزین است .

مردم عزیز ایران، علی رغم مشکلات اقتصادی و تحمل و پذیرش تورم های بالای ۴۰ درصد، متهم هستند بنزین را با ثمن بخس و کمتر از قیمت آب خریداری می کنند و مصرف روزانه آنها سر به فلک کشیده است. به عبارت دیگر، بنزین را چند برابر میانگین دنیا مصرف کرده و دولت از بابت آن فلان مبلغ، سوبسید پرداخت می کند .

برای حل این مسئله، تاکنون راهکارهای بسیاری ارائه شده، اما هیچ یک کارساز نبوده است. مازاد بر علت اینکه به دلیل قیمت بالای بنزین در کشورهای همسایه، متأسفانه با قاچاق حساب شده یا حساب نشده! بنزین در مرزهای کشور به ویژه در مرزهای شرقی و دریایی مواجه هستیم که خبرهای آن بعضا با آمار بالا در رسانه ها منتشر می شود.

اینکه چگونه می شود این مقدار بنزین به دور از چشم مرزبانان از مرز خارج شود، شایان بحث است، اما شوربختانه این پدیده زشت و خسارت آور در کشور رواج دارد و دست اندرکاران آن به دلیل سود حاصل شده از انتقال سوخت، دست به هر اقدام انسانی، غیرانسانی و غیراخلاقی می زنند.

ماجرای قاچاق فراورده های نفتی در کشور، درد کهنه ای است که برای درمان آن چاره ای فوقِ تصور می طلبد.

آنچه در مورد اتهام مصرف بالای بنزین به ایرانیان می توان مطرح کرد، این است که در ایران به دلیل بی توجهی دست اندرکاران صنعت به صرفه جویی در مصرف سوخت، صنعت خودروسازی هم بدون توجه به محدودیت مصرف، کار خود را آغاز کرد. از زمانی که پیکان در ایران رواج پیدا کرد و در کنار آن برندهایی همچون شورلت، جیپ، رنو، آریا، شاهین (رامبلر امریکن، خودرویی بود که مدل چهار در نسل سوم آن با نام آریا و مدل دو در آن با نام شاهین در ایران تا پیش از انقلاب زیر نظر شرکت رامبلر مونتاژ و تولید می شد) از سه کارخانه مشهور به دست ایرانیان می رسید، در تولیدات هیچ گونه توجهی به مصرف کم و محدودیت بنزین نمی شد.

با همین تفکر، دست اندرکاران تولید و واردکنندگان خودرو، به تنها مسئله ای که فکر نمی کردند، مصرف بنزین وسایل نقلیه ای بود که از خارج وارد می کردند یا در کارخانه های داخل تولید یا مونتاژ می شدند. متأسفانه این فرهنگ و رویه غلط، بعد از انقلاب اسلامی هم در واردکنندگان و تولید کنندگان رواج پیدا کرد.

روزی که پاترول های وارداتی شش سیلندر با مصرف بیش از ۲۰ لیتر در هر صد کیلومتر، بیشترین میزان مصرف را بین خودروهای در حال تردد به خود اختصاص داده و یک باره خیابان ها و مراکز نظامی و تشریفاتی را از آنِ خود کرده بودند، این پیام به تولیدکنندگان خارجی داده شد که ما برای واردات اتومبیل توجهی به مصرف بنزین نداریم. حتی روزی که پژو ۴۰۵، 2000، به عنوان اتومبیل پیشرفته وارد کشور شد و سپس در ایران خودرو مونتاژ و سپس به خط تولید داخل رسید، خودرویی به سطح شهر رسید که در صد کیلومتر بیش از ۱۵ تا ۱۸ لیتر بنزین مصرف داشت.

واردات این قبیل خودروها در کشور بیشتر می شد و مردم به ناچار، بدون اینکه حق انتخاب داشته باشند، یا بعضا از آسیب شناسی از این حجم مصرف بالای خودروی خود باخبر باشند، از آنچه کارخانه های داخلی تولید یا دولت وارد می کردند، خریداری و از بنزینی که دولت توزیع می کرد، بدون توجه به اینکه مصرف بالای آن و نوع بنزین در آلودگی هوا چه نقشی دارد، استفاده می کردند.

از این نیز نمی توان غافل شد که دلیل مصرف بالای بنزین در کشور در سال های اخیر، تأثیر تولیدات کارخانه های خودروسازی بوده و همچنان هم هست. هنوز هم این کارخانه ها علی رغم تغییراتی که در سیستم سوخت اتومبیل ها داده و به اصطلاح خودروهای تولیدی از تکنولوژی برتر استفاده می کنند، متوسط مصرف حدود 10 لیتر است که قابل مقایسه با خودروهای دنیا نیست. به زبان اعداد می توان گفت متوسط مصرف سوخت خودروهای مدل بالا در ایران در صد کیلومتر، 10 لیتر و اتومبیل های فرسوده بالای ۱۵ لیتر است؛ این در ‎حالی است که این عدد در دیگر کشورها حدود هفت لیتر است.

با وجود این موارد و امکانات در دسترس و اتومبیل های موجود، طبق آمارها مردم ایران متهم هستند در مقایسه با دیگر کشورها بنزین بیشتری مصرف می کنند، اما در حقیقت این نکته به فراموشی سپرده شده و مورد غفلت است که کشورهای قابل مقایسه (اغلب کشورهایی که مصرف بنزین آنها با ایران مقایسه می شود) از وسایل نقلیه عمومی مناسب در شهرها و جاده ها برخوردار هستند و کمتر از اتومبیل های شخصی به صورت روزمره استفاده می کنند و از خودروهای شخصی عمدتا برای تفریح و انجام سفرهای خانوادگی بهره می برند؛ آن هم خودروهایی که به طور متوسط نصف اتومبیل های ایرانی مصرف دارند .

اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که قیمت خودرو در ایران با دیگر کشورها قابل مقایسه نیست. براساس بررسی خودروهایی که به طور متوسط حدود پنج لیتر در صد کیلومتر مصرف دارند، به محصولات کارخانه برند ژاپنی برخورد کردم که تولید خود را به هند منتقل کرده است؛ یعنی اتومبیل ژاپنی تولید هند! یک مدل از اتومبیل هندی-ژاپنی 574 هزار روپیه، معادل حدود ۴۰۰ میلیون تومان به قیمت روز ارز در ایران، قیمت دارد.

این خودرو در ایران پس از فرایند طولانی ثبت نام تا خرید که شامل تعریف حساب وکالتی، بلوکه کردن 500 میلیون تومان در این حساب نزد بانک ها، ثبت نام در سامانه و انتظار برای چرخیدن گردونه قرعه کشی به امید خارج شدن گوی شانس (در صورت موفق شدن در قرعه کشی) علی رغم پرداخت بخش عمده مبلغ آن، انتظار بعضا بیش از شش ماه برای دریافت خودرو به دنبال خواهد داشت. این اتومبیل پس از گذشت حدود یک سال انتظار، باید بیش از 1.5 میلیارد تومان پرداخت شود. به عبارتی، جدا از انتظار پول و مبهم بودن زمان تحویل، بیش از سه برابر قیمت هند توسط ایرانیان پرداخت می شود.

در صورت موفقیت تحویل این خودرو و پذیرش انتظار، خودرویی خریداری کرده ای که در هر صد کیلومتر، 5.5 لیتر بنزین مصرف دارد. چنانچه متوسط راه رفتن هر اتومبیل در ایران را ۲۰۰ هزار کیلومتر محاسبه کنیم، با بیش از یک میلیارد تومان مازادی که همان روز اول مصرف کننده پرداخت می کند، هر ایرانی بابت هر لیتر بنزینی که مصرف می کند با یک حساب سرانگشتی (برای ۲۰۰ هزار کیلومتر براساس صد کیلومتر ۵.۵ لیتر) چقدر لیتر بنزین نیاز دارد؟

بر این اساس، چنانچه بیش از یک میلیارد تومان مازاد قیمتی که ایرانیان بابت یک اتومبیل هندی پرداخت می کنند، بابت ما به التفاوت بنزین در نظر بگیریم، بابت هر لیتر بنزین هنگام خرید چه مبلغی را به عنوان حقوق کذا و کذا پرداخت کرده است.

هرچند این گونه محاسبه شایسته نیست، اما این نیز درست که مردم ایران به تعبیری با قیمت دلار آزاد هزینه کرده و به ریال حقوق بگیرند و از سوی دیگر، همیشه هم متهم باشند که مصرف شان بالاست یا انرژی ارزان در اختیار دارند و راحت مصرف می کنند. اما برای دولت، تحصیل بنزین و انرژی به چه میزان هزینه برمی دارد ؟

چاره کار چیست؟

می توان گفت چاره این است که خودروسازان داخلی مجبور و ملزم به این شوند خودرویی تولید کنند که کمترین مصرف را داشته باشد یا عوارضی را که بابت خودروها از شرکت های خودروساز و مردم گرفته می شود، حذف کنند و از سوی دیگر، واردات را هم به میزانی آزاد کنند که خودروسازان داخلی احساس رقابت کرده و محصولی تولید و تحویل مردم دهند که در کنار جنبه اقتصادی بودن، به صرفه هم باشد.

در غیر این صورت، تا زمانی که مردم باید ماه ها در انتظار قرعه کشی باشند و پول خود را برای خرید خودرو، مدت ها به صورت پیش پرداخت به خودروسازان بدهند و از سویی برای خرید اتومبیل خارجی با قیمت سه برابر، حدود 10 ماه منتظر باشند، شهر پر از خودروهایی خواهد بود که بیش از 10 سال از عمر آنها گذشته و مصرف بالای ۱۵ لیتر دارند. کارخانه ها هم هرگونه که بخواهند، با مشتریان برخورد می کنند. چرا؟ چون مشتری حق انتخاب دیگری ندارد و مجبور است خودروی بی کیفیت خریداری کند، بیشترین پول را بپردازد، زمان زیادی را منتظر بماند و هنگامی هم که تحویل گرفت، کمترین کیفیت را به چشم ببیند و مصرف بنزین به دور از استانداردهای جهانی باشد.

انتظار می رود در دولت وفاق ملی، دکتر پزشکیان ضمن توجه به تأمین وسایل نقلیه عمومی و گسترش آن برای رفاه مردم، نگاهی ویژه به صنعت خودروسازی داخلی داشته و آنان را مجبور به تولید با کیفیت بالا و کم مصرف کرده و در کنار تولید داخلی، به واردات اتومبیل ورود کند تا اتومبیل هایی وارد شود که از کیفیت بالایی برخوردار باشد.

در این صورت است که می توان امیدوار بود در روزگاری نه چندان دور، مصرف بنزین ایرانیان در حد جهانی شود و سلامت جاده ای مصرف کنندگان شخصی نیز به دلیل استفاده از اتومبیل های ایمن تأمین شده و هزینه های سنگین بابت خرید خودرو هم از دوش ایرانیان برداشته شود .