آغاز ارتباط برقی ایران با قطر از زیر دریا

اواسط مهرماه سال جاری و در حاشیه اجلاس مجمع گفتگوی همکاری آسیا در دوحه، پایتخت قطر بود که عباس علی آبادی، وزیر نیرو جمهوری اسلامی ایران با سعد شریده الکعبی، وزیر امور انرژی قطر دیدار کرد و در همان جلسه موضوع نهایی سازی و سرعت بخشی به مطالعات مرتبط با فرایند اتصال الکتریکی میان دو کشور مورد تاکید وزیر نیروی ایران و وزیر امور انرژی قطر قرار گرفت. همچنین در این دیدار موضوع توسعه خدمات فنی و صدور خدمات فنی انرژی از ایران به قطر از سوی وزیر نیرو ایران مطرح شد که با استقبال وزیر امور انرژی قطر همراه شد. سرمایه گذاری مشترک با استفاده از توانمندی و تکنولوژی دو کشور در حوزه برق از دیگر موضوعات مطرح در این دیدار بود که مورد تاکید دو طرف قرار گرفت.

گسترش دیپلماسی انرژی ایران و قطر

گسترش دیپلماسی انرژی علاوه بر مزایای اقتصادی که دارد، حائز اهمیت بالایی در بحث های سیاسی و امنیتی است. زیرا دو کشور پس از گره زدن زیرساخت های خود به یکدیگر، برای حفظ یک رابطه مستمر تلاش می کنند. از همین جهت در بحث دیپلماسی انرژی نباید صرفاً به صادرات و واردات گاز بسنده و از تعاملات حوزه برق چشم پوشی کرد. به طور کلی اتصال شبکه برق دو کشور از دو جنبه اهمیت دارد؛ اولاً با توجه به بزرگ تر شدن مرکز مدیریت دیسپاچینگ بهره برداری شبکه افزایش می یابد و ثانیاً با توجه به احتمال متفاوت بودن پیک های مصرفی و ساعت های طلوع و غروب خورشید، امکان تبادل انرژی نیز فراهم می آید. به عنوان مثال در ایران ماه های تیر و مرداد پیک مصرف برق هستند و در بقیه ایام سال ظرفیت مازاد شبکه وجود دارد که امکان صادرات دارند و از طرفی در تابستان نیز در ساعاتی که پیک مصرف برق این کشور نیست، می توان برق وارد کرد.

اتصال برق ایران و قطر

همچنین یک گام فراتر از اتصال رو شبکه «سنکرون کردن» برق دو کشور است که به معنای وصل کردن دو شبکه کاملاً مجزا به طریقی که هیچ نوع شدت جریان ضربه ای قابل ملاحظه ای ایجاد نشود است. باید توجه داشت کشور قطر با توجه به آب و هوای خاص خود، مصرف برق بالایی دارد و از لحاظ سرانه با ۱۵٬۳۱۶ کیلووات ساعت به ازای هر نفر در سال جزو کشورهای بالای دنیا است. از طرفی شبکه تولید و توزیع برق ایران با ظرفیت نزدیک به ۹۰ هزار مگاوات در مقایسه با کشورهای منطقه از توسعه بسیار بیشتری بهره مند شده است. تا جایی که این شبکه پتانسیل تبدیل شدن به قطب توزیع انرژی برق منطقه را در اختیار داشته و می تواند ایران را به بازیگر اصلی منطقه در حوزه تأمین برق تبدیل کند.

نظر دولت های قبل درباره رابطه برق با قطر

طرح اتصال برق دو کشور ایران و قطر در دولت دوازدهم نیز مورد توجه قرار گرفته بود ولی به نتیجه نهایی نرسید. رضا اردکانیان، وزیر نیرو سابق در اینباره گفته بود: قطر در مواقعی تولید برق مازاد دارد و این برق دارای بازار مناسبی در کشورهای منطقه نظیر پاکستان و افغانستان و عراق است. سعد شریده الکعبی، وزیر مشاور در امور انرژی قطر نیز خطاب به اردکانیان درباره انتقال برق گفت: انتقال برق بین دو کشور امکان پذیر است و باید روی این پیشنهاد کار شود و به نظرم، امکان اجرایی شدن آن وجود دارد. پیش از این نیز علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو دولت سیزدهم در تبیین اهداف سفر رئیس جمهور به قطر گفت: یادداشت تفاهم های بین دو کشور در زمینه برق، اتصال شبکه برق ایران به قطر، مبادلات کالا، سرمایه گذاری، توسعه روابط در زمینه مناطق آزاد و تجاری، حوزه های فرهنگی و گردشگری امضا می شود.

آغاز ارتباط برقی ایران با قطر از زیردریا

مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر اعلام کرد که هماهنگی لازم برای ارتباط با کشور قطر از مسیر کابل زیردریایی انجام شده و هفته قبل نشستی مجازی برگزار شد و در یک ماه آینده جلسه ای حضوری در قطر خواهیم داشت که کار مطالعات فنی انجام و به نتیجه برسد تا اقدامات عملیاتی آغاز شود.

این مقام مسئول در گفتگویی با ایلنا، درباره اتصال شبکه برق ایران با روسیه و آذربایجان اظهار داشت: اتصال شبکه برق کشورها به یکدیگر بسیار راهبردی است، در اغلب کشورهای جهان میزان تبادلات برق با سایر کشورها کمتر از ۱۵ درصد است. یعنی اگر هم خواسته باشیم شرایط فنی و اقتصادی اجازه نمی دهد صادرات و ترانزیت برق بیش از ۳ برابر ظرفیت کنونی ما با سایر کشورها باشد.

وی با بیان اینکه پتانسیل لازم برای ارتباط الکتریکی ایران و کشورهای همسایه وجود دارد، تصریح کرد: خوشبختانه در همین فصل زمستان ۵۰۰ مگاوات برق از کشورهای ترکمنستان و ارمنستان وارد می کنیم، دو پیمان نیز با عنوان AIR و AGIR  را داریم که در پیمان بین ایران، آذربایجان و روسیه می توانیم حدود ۳۰۰ مگاوات دریافت برق داشته باشیم.

مدیرعامل شرکت توانیر ادامه داد: ما هیچ زمانی در فصل زمستان از آذربایجان برقی دریافت نکرده ایم اما در کل با بهبود روابط سیاسی ما امکان تبادل برق ایران، روسیه و آذربایجان وجود دارد و رقم ۳۰۰ مگاوات تبادل کنونی؛ می تواند تا ۱۰۰۰ مگاوات هم افزایش یابد و در این رابطه در حال توسعه خطوط انتقال برق هستیم، وی بیان داشت: هماهنگی های لازم انجام شده اجلاس سه جانبه بین وزرای سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان انجام خواهد شد تا با این رفت و آمدها بتوان توسعه ارتباطات برقی را برقرار کرد.

رجبی مشهدی خاطرنشان کرد: ارتباط الکتریکی سه کشور ایران، آذربایجان و روسیه کمک می کند که امکان تبادل برق ایران از شمال به کشورهای همجوار فراهم شود. وی همچنین به موضوع برنامه ارتباط برقی با کشور قطر اشاره کرد و گفت: هماهنگی لازم برای ارتباط با کشور قطر از مسیر کابل زیردریایی انجام شده و هفته قبل نشستی مجازی برگزار شد و در یک ماه آینده جلسه ای حضوری در قطر خواهیم داشت که کار مطالعات فنی انجام و به نتیجه برسد تا اقدامات عملیاتی آغاز شود.

مدیرعامل شرکت توانیر درباره اینکه ارمنستان چند روز پیش اعلام کرده توانایی افزایش ۴۰۰ مگاواتی صادرات برق به ایران را دارد گفت: با تکمیل احداث خط سوم ارمنستان این میزان تبادل برق قابل انجام خواهد بود. وی میزان پیشرفت این خط را ۹۰ درصد عنوان کرد و افزود: این طرح گام بزرگی در مسیر تقویت همکاری های انرژی میان ایران و ارمنستان است.

ارزش بازار کابل برق زیردریایی

ارزش بازار کابل های برق زیردریایی تا سال ۲۰۳۲ میلادی به ۳۲.۸۶ میلیارد دلار افزایش می یابد که مهم ترین دلیل این رشد، نیاز به انتقال انرژی کارآمد از منابع تجدید پذیر مانند مزارع بادی فراساحلی است. ارزش بازار کابل های برق زیردریایی تا سال ۲۰۳۲ میلادی به ۳۲.۸۶ میلیارد دلار افزایش می یابد که مهم ترین دلیل این رشد، نیاز به انتقال انرژی کارآمد از منابع تجدید پذیر مانند مزارع بادی فراساحلی است. پروژه هایی مانند بزرگراه ۱۹۰ کیلومتری برق زیردریایی بریتانیا و وایکینگ لینک دانمارک، نمونه هایی از سرمایه گذاری های بزرگ در این فناوری برای سهولت اشتراک گذاری انرژی برون مرزی هستند. 

چالش های پیش روی بازار نیز شامل هزینه های بالای نصب و نگهداری، نگرانی های زیست محیطی و پیچیدگی تعمیر کابل های زیر آب است. با توسعه ظرفیت انرژی های تجدید پذیر کشورهای سراسر جهان، دولت ها در حال بررسی راه های نوآورانه برای انتقال و صادرات برق جهت ترویج اشتراک انرژی هستند.