هویت شهری؛ ایجاد مشارکت و هدفمندی مکان ها

به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، بعضی از مکان ها چنان حس راحتی و جذابیت در بازدیدکننده ایجاد می کنند که فرد خود را متعلق به آنجا می داند؛ به این حس در در روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی شهری، حس تعلق به جامعه گفته می شود، به طوری که فرد خود را در خانه خود می پندارد و نمی خواهد از آن جدا شود.

در دهه گذشته تلاش های متعددی برای مفهوم سازی هویت شهری در زمینه روان شناسی اجتماعی و محیطی انجام شده است و در این راستا فعالیت های مربوط به هویت، وابستگی و حس مکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ارتباط فرد با محیط اساساً ناشی از تجربیات ملموس او است و محیط به معنای نمادین خود به عنوان گوشه ای از مفاهیم اجتماعی و عاطفی از طریق روابط عینی افراد به دست می آید.

هرچند ایجاد حس تعلق می تواند برای مکان های مختلف چالش برانگیز باشد، اما طراحی، قدرت القای ارتباط و جرقه زنی احساسات را حتی به صورت ناخودآگاه دارد و می تواند در هر مقیاسی از یک شهر کامل، یک محله کوچک، خیابان و پارک ها گرفته تا یک ساختمان کوچک، مغازه و کافه موفقیت آمیز باشد. در ادامه تأثیر متقابل هویت شهری و مشارکت مردمی با بررسی یک شهر در ایالات متحده آمریکا بیان می شود.

ایجاد انجمن در یک شهر

شهر سانتا مونیکا در ایالت کالیفرنیا مانند هر شهر دیگر شامل چندین محله، ناحیه و مقاصد تفریحی همچون اسکله سانتا مونیکا، پارک پالیزادز، خیابان مرکزی شهر و خیابان مونتانا می شود که هر کدام درحالی که ویژگی خاص خود را دارند، با مفهوم فرهنگ سانتا مونیکا که در سرتاسر شهر یکسان است، به هم گره خورده اند. در هر قسمت از شهر حضور اقیانوس و احترام به تاریخ، معماری و طراحی به وضوح احساس می شود.

این احساس تصادفی نیست بلکه هیئت بازبینی معماری سانتا مونیکا با تعیین روش ها و حفظ مناطق موجود با زیبایی طبیعی و اهمیت فرهنگی اطمینان حاصل می کند که تمام ساختمان ها، سازه ها، المان های شهری و سایر پیشرفت ها به حفظ شهرت، وسعت و کیفیت سانتا مونیکا به عنوان مکانی زیبا کمک می کنند.

به این ترتیب با ایجاد یک فرهنگ مشترک جامعه را به هم متصل می کند و باعث می شود ۹۰ هزار ساکن این شهر و هزاران بازدیدکننده احساس کنند که در خانه خود هستند. هدف از این کار ترویج یکسانی نیست، بلکه استفاده از قدرت طراحی برای پیشرفت هویت شهری و کمک به ایجاد احساس تعلق در ساکنان و بازدیدکنندگان شهر هست.

تعیین هدف برای یک مکان

برای اینکه در یک شهر یا یک منطقه داخل شهر از نظر فرهنگی احساس تعلق وجود داشته باشد، باید شهر از نظر فیزیکی نیز به هم متصل باشد. همین مسئله یکی از چالش های مرکز آریزونا در فینیکس بود. مرکز آریزونا زمانی که در سال ۱۹۹۰ افتتاح شد، نقش بزرگی در توسعه و احیای مرکز شهر فینیکس ایفا کرد، اما مانند بسیاری دیگر از مراکز خرید با کاربری مختلط در آن زمان، رو به داخل و محصور طراحی شده بود. صاحبان این مرکز تجاری در ۲۰۱۷ تصمیم به بازآفرینی این مکان کردند تا آن را دوباره با محیط اطراف آن در شهر مرتبط کنند و فضایی برای تجمع ایجاد کنند که جامعه به شدت به آن نیاز داشت.

در این طرح دیوارها یا به طور کامل برداشته شدند یا تا حدی باز شدند، بخشی از مرکز به یک فضای عمومی تبدیل شد که اکنون پذیرای مردم برای ورود و مشارکت است، تابلوها و سایر عناصر طراحی شده بخش بزرگی از طرح دعوت به مشارکت هستند که در عین حال فرهنگ شهر را نیز گرامی می دارند. تابلوهای جدید رنگارنگ تر هستند و رنگ های طبیعی منطقه جنوب غربی را منعکس می کنند.

عناصر دیگر این مرکز به گونه ای طراحی شدند که درخشنده باشند و صداهای محیطی را منتشر کنند تا این مرکز را به محیطی تبدیل کنند که افراد با آن تعامل دارند. تابلوهای خیابانی برند جدید مرکز آریزونا را نشان می دهد که رهگذران را به ورود و تعامل با این مکان دعوت می کند. همه این موارد در ایجاد حس تعلق در بازدیدکنندگان فعال تر از قبل عمل می کند.

فعال سازی فضا با استفاده های جدید و متنوع

فضاهای عمومی در یک ملک شهری مانند مرکز آریزونا می تواند و باید با رویدادهایی مانند بازارهای کشاورزی، نمایشگاه های صنایع دستی، شب های فیلم و کنسرت فعال شود. این فعالیت ها نه تنها ساکنان محلی، کارکنان اداری، دانشجویان و گردشگران را درگیر می کند، بلکه باعث ایجاد حس اجتماعی در بین مستاجرین تجاری ملک مثل خرده فروشان و رستوران داران می شود و حس کمک به حفظ فضا را در آنها تقویت می کند.

این همان فضای تجمعی است که صاحبان مرکز آریزونا برای کمک به پر کردن خلأ محله در نظر گرفته بودند و در نتیجه راهکار اجراشده، امروز مردم در این مرکز در حال معاشرت و تعامل هستند یا در گوشه ای نشسته اند و با لپ تاپ کار می کنند و همگی احساس خوبی دارند، گویی در خانه خودشان هستند.

در مرکز خرید سانتا مونیکا نیز فضای موجود با اشکال جدیدی از فعالیت بازآفرینی می شود، موزه کودکان کیتون آماده افتتاح در طبقه سوم است. این موزه از نزدیکی به یک مرکز خرده فروشی و رستوران محبوب بهره می برد و جامعه پر جنب وجوش موجود از بازدیدکنندگان مرکز سانتا مونیکا را به بازدید دعوت می کند.

به طور متقابل، مستأجران فعلی سانتا مونیکا شامل صاحبان مغازه ها و رستوران ها از حضور یک همسایه جدید و منحصربه فرد بهره مند می شوند که کودکان و مراقبان آنها شامل خانواده ها و گروه های مدرسه را به بازدید فرامی خواند. این موزه پیش بینی می کند سالانه ۳۰۰ هزار بازدیدکننده داشته باشد.

استفاده از مشارکت مردم برای بهبود تعامل

درگیر کردن جامعه و تشویق به مشارکت در پروژه ها، بخش بزرگی از کمک به مردم برای احساس تعلق به یک مکان است. برای موفقیت بیشتر باید فراخوان این مشارکت ها مدت ها قبل از ساخت یا بازسازی یک فضا اعلام شود. برای مثال، مرکز آریزونا با در نظر گرفتن این نکته که بسیاری از بازدیدکنندگان، دانشجویانی از دانشگاه ایالتی آریزونا در نزدیکی این مرکز یا شرکت کنندگان در کنفرانس های مرکز کنوانسیون فونیکس در سه بلوک دورتر هستند، دو گروه کاربری با اولویت های متمایز برای مشارکت در پروژه تعریف کرد.

این مرکز از فضاهای خالی برای نمایش طرح های نوسازی، حتی در مراحل اولیه استفاده کرد. این گروه های کاربری برای به اشتراک گذاشتن ایده ها و نظرات دعوت می شدند تا ترجیحات و اولویت های طراحی و بازآفرینی مکان را مشخص کنند. مهم تر از آن، ایجاد احساس ارزشمندی در این دو گروه بود که احتمال بازگشت آنها برای تجربه فضای جدید به عنوان یک مشتری فعال و متعهد را افزایش می داد.

یکی دیگر از فعالیت هایی که استراتژی طراحی را مشخص می کند، انجام انواع تحقیقات در محل همچون عکس برداری از محله اطراف و عناصر طبیعی و ساخته دست بشر و مصاحبه های محلی است. مشاهده و تجزیه و تحلیل نحوه حرکت گروه های مختلف و استفاده از فضا به اجرای یک طرح مردم محور کمک می کند و حس تعلق بیشتری در بازدیدکنندگان و مخاطبان ایجاد می کند.

پیش بینی نیازهای آینده

ایجاد و حفظ احساس مالکیت و تعلق در میان افراد به دریافت بازخورد مداوم آنها نیاز دارد. موفق ترین طرح های امروزی انعطاف پذیر هستند و می توانند با تکامل نیازهای جامعه تغییر کنند و سازگار شوند. در نتیجه این نوع مشارکت ها، قوانین به جای تعیین محدودیت ها بر حفظ فرهنگ و گره زدن رشته های مشترک یک جامعه تمرکز می کنند. دستورالعمل هایی که توسط گروه هایی مانند هیئت بازبینی معماری سانتا مونیکا، یا قانون منطقه بندی فونیکس وضع و اجرا می شوند، باید همزمان نیازهای بلندمدت و پیشینه تاریخی را در نظر بگیرند.