اصول دسترسی همگانی در حمل و نقل عمومی؛ راهی به سوی شهرهای فراگیر

به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، دسترسی همگانی که مفهومی فراتر از حذف صرف موانع فیزیکی است، نشان دهنده راه رسیدن به یک جامعه فراگیر به معنای حقیقی است. طبق این تعریف همه افراد یک جامعه، صرف نظر از توانایی های فیزیکی یا شناختی خود، باید بتوانند به خدمات و محیط های یکسان دسترسی داشته باشند و از آن ها استفاده کنند. برای رسیدن به این هدف نیاز است که تبعیض های اجتماعی از جامعه حذف شود و اطلاعات دقیق، به موقع و قابل دسترس در اختیار تمام کاربران قرار گیرد.

منظور از دسترسی همگانی در شهرها، طراحی و بهره برداری از محیط های ساخته شده، محصولات، خدمات و سیستم هایی است که برای همه شهروندان بدون توجه به توانایی، سن و عوامل دیگر قابل استفاده باشد. هدف نهایی دسترسی همگانی، ایجاد فضاها و تجربیات فراگیری است که بدون نیاز به انطباق یا تخصص های اضافی برای همه افراد قابل دسترس است.

اصول طراحی همگانی

مفهوم «طراحی همگانی» توسط معمار آمریکایی، رونالد میس (Ronald Mace)، با توجه ویژه به طراحی ساختمان و دسترسی به صندلی چرخ دار ابداع شد و توسعه پیدا کرد. هفت اصل طراحی جهانی میس که توسط مرکز تعالی طراحی جهانی مشخص شده است، راه را برای دسترسی فیزیکی به مکان ها و فضاها از نظر نیاز و توانایی هموار می کند.

• استفاده عادلانه: برای افراد با توانایی های مختلف مفید و قابل عرضه است.

• انعطاف پذیری در استفاده: طیف وسیعی از ترجیحات و توانایی های فردی را در خود جای می دهد.

• استفاده ساده و شهودی: استفاده از طراحی بدون در نظر گرفتن تجربه، دانش، مهارت های زبانی یا سطح تمرکز فعلی کاربر امکان پذیر و آسان است.

• اطلاعات قابل درک: بدون توجه به شرایط محیطی و توانایی های حسی کاربر، اطلاعات لازم را به طور مؤثر به کاربر منتقل می کند.

• تحمل خطا: طراحی، خطرات و پیامدهای نامطلوب اقدامات تصادفی یا ناخواسته را به حداقل می رساند.

• تلاش فیزیکی کم: طراحی را می توان به طور مؤثر و راحت و با حداقل خستگی مورد استفاده قرار داد.

• ابعاد و فضا برای رسیدن و استفاده: اندازه و فضای مناسب برای نزدیک شدن، دستیابی و استفاده بدون در نظر گرفتن اندازه بدن، وضعیت یا تحرک کاربر در نظر گرفته شده است.

طراحی برای تأثیر اجتماعی

اگرچه اصول دسترسی جهانی در طول دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توسعه و اصلاح شد، اما از آن زمان به پایه ای ارزشمند برای پیشرفت های جهانی تبدیل شده است. این اصول همواره به تکامل خود ادامه می دهند تا به ایجاد یک محیط فراگیرتر و در دسترس تر برای افراد با نیازهای فیزیکی متنوع کمک کنند. پیشرفت در دسترسی فیزیکی تا حد قابل قبولی حاصل شده است و هدف بعدی دسترسی اجتماعی فراگیر به ویژه در فضاهای مشترک همگانی همچون حمل ونقل عمومی است.

با تکیه بر اصول موجود طراحی همگانی، مسئولان شهرها و حمل ونقل عمومی وظیفه دارند از قابل دسترس بودن حمل ونقل عمومی برای همه افراد اطمینان حاصل کنند. برای رسیدن به این هدف، نه تنها مداخلات طراحی برای دسترسی فیزیکی، بلکه سیاست گذاری و مداخلات برنامه ریزی نوآورانه به منظور ایجاد دسترسی برای گروه هایی ضروری است که در غیر این صورت ممکن است با موانعی مواجه شوند.

دسترسی برای افراد دارای اختلالات بینایی

به منظور حصول اطمینان از قابل دسترس بودن حمل ونقل عمومی برای افراد دارای اختلالات بینایی، مداخلات طراحی همچون سنگفرش های برجسته و اعلان های شنیداری برای یک تجربه ایمن ضروری است. علاوه بر این، گروهی از استارت آپ ها در تلاش برای راه اندازی برنامه های دیجیتالی برای افزایش دسترسی برای کاربران حمل ونقل عمومی با اختلالات بینایی هستند. برای مثال برنامه waveOut نشانه های صوتی را در اختیار کاربران قرار می دهد و به آن ها کمک می کند تا به ایستگاه های پیچیده ای هدایت شوند که در غیر این صورت غیرقابل دسترس هستند، اداره حمل ونقل ونکوور نیز اعلام کرده است که برای نخستین بار در کانادا تابلوهای علائم بریل در ۸۴۰۰ ایستگاه اتوبوس در سراسر منطقه نصب شده است، این ابتکار با هدف بهبود دسترسی افراد نابینا یا کم بینا ارائه شده است، اطلاعات مهم مربوط به استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی از طریق خط بریل و حروف لمسی برجسته در اختیار این افراد قرار می گیرد.

دسترسی بیشتر برای افراد دارای اختلالات بینایی می تواند تحولی در جامعه ایجاد کند. در حال حاضر نرخ بیکاری برای افراد نابینا و کم بینا در اروپا بیش از ۷۵ درصد است که یکی از دلایل آن کمبود حمل ونقل فراگیر برای دسترسی این افراد به محیط های کاری است.

مقرون به صرفه بودن

هزینه کرایه های حمل و نقل عمومی اگرچه الزام به یک مانع فیزیکی برای دسترسی نیست، اما می تواند مانع مهمی برای استفاده از حمل ونقل در دسترس، به ویژه برای افراد و خانواده های کم درآمد باشد. کرایه های بالا، استفاده منظم از خدمات حمل ونقل عمومی را بسیار گران و مردم را مجبور به محدود کردن سفر، ماندن در خانه یا استفاده از روش های حمل ونقل جایگزین می کند و یک چرخه معیوب تشکیل می شود؛ کسانی که برای دسترسی به خدمات ضروری همچون مراقبت های بهداشتی، آموزش یا اشتغال به حمل ونقل عمومی متکی هستند، به دلیل بالا بودن هزینه برای دسترسی به این خدمات دچار مشکل می شوند و بنابراین فرصت های آن ها برای تحرک اقتصادی محدود می شود.

علاوه بر این، کمبود گزینه های حمل ونقل مقرون به صرفه می تواند منجر به انزوای اجتماعی شود، زیرا بازدارنده افراد از ملاقات با خانواده و دوستان خود یا شرکت در فعالیت های اجتماعی است. در حال حاضر راه حل هایی از یارانه های عمومی یا خصوصی که قیمت گذاری انعطاف پذیر را برای کاربران واجد شرایط ممکن می سازد تا سیستم های حمل ونقل عمومی به طور کامل رایگان وجود دارد که نیازهای مختلف کاربران حمل ونقل عمومی را در مورد هزینه برآورده می کند. مسئولان شهری و حمل ونقل عمومی هنگام ارزیابی میزان در دسترس بودن پیشنهادات خود، باید هزینه را نیز یک معیار و محک در نظر بگیرند.

ابتکار جدید شهر وین برای حمل و نقل رایگان «بلیت کار» نام دارد و به دنبال توافقات اخیر بین اتحادیه کارگران و شهرداری وین همچون افزایش ۹.۱۵ درصدی حقوق و افزایش کمک هزینه فرزندان، به عنوان مزیت در اختیار کارگران شهرداری قرار خواهد گرفت.

حمل ونقل سوئد نیز ابتکار جدیدی را با هدف افزایش حضور سالمندان در شهر معرفی کرده است. از یکم آوریل ۲۰۲۴، افراد ۷۰ سال و بالاتر از ۲۵ درصد تخفیف در کرایه حمل ونقل عمومی در سراسر شهر اسکونه برخوردار خواهند شد. مون پلیه، بزرگ ترین کلان شهر فرانسه، حمل ونقل عمومی را برای همه ساکنان ۳۱ منطقه شهری خود رایگان کرد.