7 عامل تاثیرگذار در توسعه گردشگری ایران

به باور کارشناسان عوامل متعددی بر توسعه گردشگری ایران اثرگذارند. چندی پیش کمیسیون سرمایه ‏گذاری اتاق بازرگانی ایران در گزارشی که به چالش‏های سرمایه‏گذاری در گردشگری کشور می‏پرداخت، برخی از این عوامل را برشمرده است.

براساس این گزارش، مدیریت، تبلیغات و اطلاع‌رسانی، امنیت، ارتباطات، آموزش، تبلیغات الکترونیکی و عوامل و شرایط محیط طبیعی هفت عاملی هستند که در توسعه توریسم دخیلند. این گزارش درباره نقش مدیریت در توسعه گردشگری تصریح کرده است: «در گردشگری مدیریت بخش دولتی و خصوصی مکمل یکدیگر هستند و نبود یکی از آنها باعث ناکارآمدی وجود دیگری می‏شود.

بنابراین باید بخش دولتی و بخش خصوصی هر یک در جایگاه خود قرار گیرند تا شاهد رشد و شکوفایی این صنعت باشیم. در همین حال، بخش دولتی با ایجاد زیرساخت‏ها می‏تواند نقش اساسی در توسعه این صنعت داشته باشد. یکی از مهم‌ترین وظایف بخش دولتی، مدیریت کلان و تعیین سیاست‌های کلی در این صنعت است. این بخش باید با مطالعه پتانسیل‌های موجود، نقشه و طرح جامع گردشگری را برای کشور تدوین و با تخصیص بودجه زیرساخت‌های لازم را برای سرمایه‏گذاری بخش خصوصی مهیا کند.»

این گزارش همچنین با تاکید بر نقش امنیت، خاطرنشان کرده است: «میان گردشگری، ثبات، توسعه و امنیت رابطه‏ای تعریف شده وجود دارد؛ چرا که توسعه زیرساخت‏های گردشگری تا حدود زیادی به سایر فعالیت‌های جاری و عمرانی یک منطقه، عوامل حمایت‏کننده، قوانین و مقررات، اطلاع‏رسانی، هماهنگی سازمان‌های مرتبط و گسترش حمل و نقل در امور جهانگردی وابسته است و هرگونه بروز ناامنی و به‌کارگیری خشونت در سطوح مختلف زیان‌های جبران ناپذیری به این صنعت وارد می‏سازد.»

گزارش کمیسیون سرمایه‏ گذاری اتاق ایران درباره نقش ارتباطات نیز تصریح کرده است: «امروزه صنعت گردشگری بر پایه نظام ارتباطی استوار و پابرجاست؛ ارتباطات مواصلاتی، ارتباطات مخابراتی، ارتباطات اجتماعی و زیر مجموعه آن ارتباطات انسانی. انعطاف‏پذیری ارتباطات اجتماعی و جوامع را باید به‌عنوان یکی از پایه‌های توسعه دانست؛ زیرا می‏دانیم بسیاری از رفتارهای توریست‌های خارجی ممکن است با هنجارها و ارزش‌های اسلامی حاکم بر کشور همخوانی نداشته باشد و در اینجا ضرورت پذیرش انعطاف و نهادینه کردن این دیدگاه بین جوامعی که گردشگران به آنها می‏روند از یکسو و از طرف دیگر سرویس‏دهندگان خدمات توریستی اعم از نهادهای دولتی و خصوصی می‏تواند در پیشبرد اهداف و توسعه صنعت جهانگردی موثر افتد.»

آموزش از دیگر عوامل اثرگذار در توسعه گردشگری ایران عنوان می‏شود. بر این اساس، نکته بسیار مهم در طرح‏ریزی برنامه، توجه به بخش پرورش نیروی انسانی متخصص و اهمیت ویژه آن است؛ به نحوی‏که در اولین فاز اجرای این طرح به نحوی برنامه‏ریزی شود که برای ١۵ ساله آینده از لحاظ تامین نیروی انسانی متخصص و ماهر در حوزه گردشگری اقدامات لازم انجام شده باشد. براساس گزارش اتاق ایران، تا به حال آموزش‏ها بر اساس ذهنیات انجام می‏گرفته است، نه بر اساس استانداردهای آموزشی؛ به این سبب در برنامه‏ریزی جدید کوشش شده که هم از لحاظ کیفیت و هم از نظر کمیت، استانداردهای بین‏المللی لحاظ شود.

یکی از راه‌های اجرای این امر توقف انحصار آموزش دولتی و اختصاص آن به بخش‌های خصوصی است؛ به‌طوری‏که دولت تنها جنبه نظارتی و حمایتی داشته باشد. تبلیغات الکترونیکی نیز دیگر عامل موثر در توسعه گردشگری به شمار می‏آید. گزارش مذکور در این زمینه خاطرنشان کرده است: «وبلاگ‏ها نمونه‏ای از تبلیغات الکترونیکی هستند که منابع اطلاعاتی بسیار مهمی برای گردشگری بین‏المللی با هدف دریافت پیشنهادها و توصیه‏های مورد نیاز برای سفر ارائه می‏دهند.

شواهد نشان می‏دهد مسوولان گردشگری و سازمان‏های مدیریتی مقاصد، باید توجه خاصی به وبلاگ‏های اینترنتی داشته باشند. محققان با بررسی بازارهای اینترنتی رایگان سبب توسعه گردشگری و حفاظت از ارتباطات غیررسمی با توجه به نیاز گردشگران می‏شوند. در واقع ابزار تبلیغاتی در اینترنت بسیار هستند.

اما عوامل و شرایط محیط طبیعی آخرین عامل ذکر شده در گزارش اتاق ایران است. مطالعات انجام‏شده گویای این مطلب است که عوامل و شرایط محیط طبیعی سهم برجسته‏ای در توسعه توریسم و جهانگردی ایفا می‏کند. این عوامل که در شکل‌گیری و در توسعه توریسم نقش اساسی را بر عهده دارند عبارت است از: آب و هوای مطلوب، مناطق کوهستانی، غارهای طبیعی، تنوع ناهمواری و نواحی ییلاقی، سواحل، دریاها و دریاچه‌ها و جزایر توریستی، رودخانه‌های بزرگ، چشمه‌های آب‌های معدنی و منابع لجن درمانی مناطق بیابانی و نواحی جنگلی و پارک‌های حفاظت شده حیات وحش، زیبایی پوشش گیاهی و.... این گزارش در پایان تاکید کرده است که گسترش حمل و نقل، فراهم آوردن امکانات رفاهی برای گردشگران مانند هتل، رستوران، سرویس‌های بهداشتی و نمایشگاه و مراکز درمانی و غیره از جمله عوامل و شرایطی هستند که در توسعه این صنعت نقش بسزایی داشته‏اند.