◄ (تصاویر) «ماخونیک» روستای لی‌لی‌پوتی‌ها

تا همین چند وقت پیش کمتر کسی  در ایران می‌دانست که روستایی به نام «ماخونیک» در اطراف شهرستان بیرجند وجود دارد که همه‌ مردم آن قد کوتاه یا به اصطلاح رایج، آدم کوتوله هستند. زمانی که اولین غریبه‌ها وارد این روستای بدوی شدند، متوجه می‌شوند که علاوه بر قد کوتاه مردم این روستا، سبک زندگی آنان نیز به دور از پیشرفت‌های تمدن امروزی و رایج است.

به فکر کسی نمی‌رسد که مردمانی از روستایی در نزدیکی بیرجند، خانه‌هایی بسازند که نصفشان زیر زمین قرار دارد و یکی از ۷ روستای شگفت انگیز جهان شناخته شود. این روستا تا مرز افغانستان تنها ۳۰ دقیقه فاصله دارد و مردمانش در اصل، افغانی هستند و در حدود ۳ قرن پیش به ایران وارد شده اند و در این روستا سکونت گزیده‌اند.

سبک زندگی مردم این روستا با تمامی روستاییانی که حداقل در ایران می‌شناسیم بسیار متفاوت است و همین موضوع باعث شد که این روستا برای مدتی در صدر اخبار ایران و جهان قرار گیرد. با ورود به روستا، اولین چیزی که نظر شما را به خود جلب می‌کند، سبک ساخت متفاوت خانه‌های این روستا است. خانه‌هایی کوتاه با درهای ورودی کوتاه‌تر. به‌طوری‌که اگر کسی با میانگین قد عادی بخواهد وارد یکی از این خانه‌ها شود باید حتما کمر خود را بسیار خم کند. قد اهالی روستا، از متوسط ترین استاندارد قد در جهان هم، کوتاه‌تر است و این مسئله باعث شهرت مردم این روستا به آدم کوچولو‌ها، شده است.

 مردم ماخونیک به سختی قدشان به حد متوسط می رسد و بلندقدترین شخصی که در این روستا زندگی می کند، ۱۴۰ سانتی متر است. دراین روستا به علت دسترسی نداشتن به مناطق دیگر، ازدواج‌ها به صورت فامیلی صورت گرفته و به صورت موروثی، قد مردم این روستا کوتاه مانده است و نسل به نسل این کوتاهی به نسل های بعدی تا به الان منتقل شده است. البته عامل تغذیه نیز در این مورد بی اثر نیست. مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، هیچ حیوانی را شکار نمی‌کردند و به هیچ‌عنوان چای نمی‌نوشیدند. همچنین گوشت هم نمی خوردند و سیگار هم استعمال نمی‌کردند زیرا، انجام این قبیل کارها را گناه می‌دانستند. البته باید این مطلب را اضافه می کنیم که در چند سال گذشته با ورود افرادی از شهر های دیگر و  امکاناتی تازه در این شهر و همچنین خوردن قرص و قطره‌ آهن، وضعیت جسمانی نسل جدید از هر نظر بهتر شده‌است.

خانه های روستای ماخونیک به علت شرایط جسمانی این افراد و این که روستایشان در مکانی با آب و هوای سردسیری بنا شده است، بسیار کوتاه و کم ارتفاع ساخته می شود و علت آن هم این است که به این صورت می توانند راحت تر و سریع تر فضای داخل خانه را گرم کنند.

برای ساخت هر خانه، گودالی به عمق ۱ متر و نیم حفر می کردند  و دیواره‌ها را تا ارتفاع یک متری با ترکیبی از گل ‌و سنگ، بالا می بردند. این سبک معماری شاید بسیار بدوی به نظر برسد اما با توجه به شرایط جسمانی این مردم، بسیار هوشمندانه هم بود.

در واقع ارتفاع سقف خانه‌ها و درب ورودی را با هم هماهنگ انتخاب می‌کردند. این مدل ساخت‌وساز که منازل کوچک باشند و کمی هم در زیر زمین، در زمستان باعث گرم شدن و در تابستان باعث خنک شدن فضای خانه ها بوده است. از نظر بافت محله‌های روستا نیز بسیار فشرده است و کوچه‌های آن بسیار باریک و تنگ‌ است به طوری که، شخصی با استاندارد‌های متداول وضعیت جسمانی، فقط تنهایی و یک نفره می تواند از آن کوچه عبور کند.

 به علت دوری مردم این روستا از دیگر مناطق، تمامی مراسم نامزدی، عروسی، اعیاد ،مراسم دعا برای نزول باران و حتی جشن‌های سنتی و محلی آنان نیز تغییری نکرده‌است. مردم ماخونیک تا چند سال گذشته کفش‌های چوبی با لباس‌هایی از جنس کرباس می‌پوشیدند و از هر گونه اطلاعی درباره ی پیشرفت های بیرون ازروستای خود، محروم بودند. از غذاهای محلی این روستا میتوان به آب قره قروت، گندم کل، گرماس، آب دوغ،  آب ماست، کاچی شلغم، قلور شیر، کشک، قلور ترش، اشتر غاز، تلخو و پختیک را نام برد. شغل مردم ماخونیک تا چند سال پیش، دامپروری و کشاورزی بوده است اما از چند سال گذشته تا به حال این مردم، در معادن سنگ کار می کنند و همچنین به قالیبافی نیز، مشغول هستند.

هم اکنون روستا نسبت به گذشته، پیشرفت های بسیاری کرده است. با آمدن امکاناتی چون بهداشت و بازشدن کلاس‌های درس در مقاطع مختلف تحصیلی پایه در این روستا، ارتباط مردم با دنیای بیرون از روستا برقرار شده است. راه دسترسی به روستا نیز اخیرا، آسفالت شده است و دسترسی مردم اطراف و بالعکس، مردم روستا به شهرها و روستای دیگرو اطراف، آسان و ممکن شده است. از جمله مغازه‌هایی که دراین روستا باز شده است، مغازه های خواربار فروشی و قصابی است. با وارد شدن این مواد غذایی و مصرف قرص‌های آهن و دیگر مکمل های مغذی دیگر، باعث شده اند تا متوسط قد مردم روستا، افزایش یابد.

با توجه به داستانی که مرد روستای ماخونیک در پس تاریخ روستای خود داشتند، با مطرح شدن آن در رسانه‌های مختلف، تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری و ماجراجویی نه تنها در ایران، بلکه در خارج ازایران نیز شده‌اند. شهرت این روستا در بین مقاصد عجیب گردشگری به خاطر خصوصیات عجیب خودش و مردمانش آنقدر زیاد و چشمگیر است که به یکی از ۷ روستای شگفت انگیز جهان تبدیل شده است. روستای ماخونیک آثار تاریخی نیز در خود دارد که از بین آن‌ها می توان به سنگ نگاره‌ی ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی و نادر مرده اشاره کرد.