آیا زیرساخت های بافت فرسوده درون شهرها پاسخگوی مسکن مهر بود؟

در حالی که برخی مقامات ارشد دولت بر لزوم ساخت واحدهای مسکن مهر در درون شهرها و احیای بافت فرسوده با خط اعتباری بانک مرکزی تأکید دارند، برخی کارشناسان آن را قابل اجرا نمی دانند.

به گزارش خبرنگار مهر ، رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی به کرات درباره ساخت مسکن مهر در داخل شهرها و احیای بافت فرسوده با استفاده از منابع مسکن مهر به جای ساخت و ساز در خارج از شهرها به دلیل نبود زیرساخت ها همچون لوله کشی آب، برق، گاز و فاضلاب سخن گفته اند که ای کاش دولت های نهم و دهم به جای آنکه مسکن مهر را به بیرون از شهرها می بردند، آن را در داخل شهرها می ساختیم و با خط اعتباری بانک مرکزی، بافت های فرسوده را احیا می کردیم.

قطعا مهم ترین دلیل آنها وجود زیرساخت های اولیه زندگی در بافت های داخل شهرها و همچنین تأسیسات عمومی روبنایی مانند مراکز آموزشی، درمانی، فرهنگی و انتظامی است که ما را از ساخت چنین مراکزی در خارج از شهرها بی نیاز می کند و دیگر مجبور نیستیم میلیاردها تومان را صرف ساخت چنین تأسیساتی در خارج از شهرها کنیم.

نیاز به 10 هزار میلیارد تومان برای تکمیل زیرساخت ها و تأسیسات روبنایی

همچنین احمد اصغری مهرآبادی قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر نیز روز گذشته از لزوم تخصیص 10 هزار میلیارد تومان برای تحویل واحدهای مسکن مهر صرفا برای تأسیسات زیربنایی و روبنایی آنها (نه تکمیل واحدهای مسکونی) خبر داده بود که این اظهارات می تواند تأییدی بر ادعای مقامات دولتی باشد.

با این حال برخی کارشناسان نیز بر این نظرند که اگرچه امکان اجرای چنین فرآیندی در شهرهای کوچک و کم جمعیت که پروژه های مسکن مهر کمتر از 200 واحدی داشتند و با هدف احیای بافت های نابسامان شهری از طریق اجرای طرح مسکن مهر وجود داشت اما در شهرهای بزرگتر و پروژه های چند صد واحدی عملا این اقدام به نابودی همان زیرساخت های معیوب موجود منجر می شد.

چه رسد به کلانشهرها یا تهران که اگرچه با حجم انبوهی از بافت های فرسوده در نقاط مرکزی و جنوبی پایتخت روبه رو هستیم و زلزله اخیر تهران نشان داد که احیای بافت های فرسوده تهران از اهمیت بالایی برخوردار هستند اما آیا امکان ساخت و ساز گسترده در این مناطق در دوره زمانی 3 تا 5 سال وجود داشت؟

کمبود آب و نبود لوله کشی فاضلاب در بافت فرسوده کلانشهرها

آیا لوله کشی های آب تهران و فشار لوله های آب در مناطق داخلی شهر در زمانی که همین ساکنان محدود فعلی با مشکل قطعی آب در تابستان ها روبه رو هستند، توان پمپاژ به چندصدهزار واحد مسکونی جدید را دارند؟ در خصوص لوله کشی فاصلاب نیز باید گفت در حال حاضر هنوز بسیاری از محله های پایتخت فاضلاب ندارند بنابراین چه روشی جز کندن جاه های متعدد در کوچه های کم عرض مناطق مرکزی و جنوبی تهران وجود داشت که این روش نیز با خطرات متعدد فنی و مهندسی برای واحدهای ساخته شده همراه بود.

کمبود مدرسه و بیمارستان در بافت های نابسامان شهری

در زمینه تأسیسات روبنایی نیز در حال حاضر در برخی مناطق پایتخت با انباشت دانش آموز و کمبود مدرسه مواجهیم ضمن اینکه بیمارستان ها و مراکز درمانی نیز با کمبود نیرو از یک سو و تقاضای فزاینده مردم از سوی دیگر مواجهند؛ در صورتی که مسکن مهر در داخل شهر اجرا می شد، آیا می توانستیم حجم انبوه متقاضیان را با شرایط موجود پاسخگو باشیم؟

ترافیک سنگین در زمان ساخت و ساز گسترده در بافت میانی تهران

یکی دیگر از معضلات ساخت و ساز در تهران و سایر کلانشهرها در صورتی که ساخت و ساز مسکن مهر را به محلات مرکزی و جنوبی منتقل می کردیم، سختی تردد و ایجاد ترافیک شدید بود. چگونه امکان این وجود داشت که منطقه 12 به عنوان یکی از مناطق با بافت فرسوده و متراکم بالا که روزانه بیش از 2 میلیون نفر برای کسب و کار در بازار مرکزی تهران تردد می کنند، به یک کارگاه بزرگ ساختمانی با انواع تهدیدات ایمنی و همچنین نبود جای پارک تبدیل می شد؟

هیچ کس قائل به لزوم انتقال همه 2 میلیون واحد مسکن مهر به بافت فرسوده نیست

سعید اسلامی بیدگلی در گفت وگو با خبرنگار مهر در این خصوص اظهار داشت: اگرچه مسکن مهر در بیشتر موارد در نقدها و سیاست گذاری ها به سمت سیاسی شدن یا به عبارت بهتر سیاست زدگی کشانده شده، اما بهترین راه برای پیشبرد اهداف آن، نقد کارشناسانه و به دور از هر گونه اظهار نظر یا قضاوت آمیحته با مسائل سیاسی است.

وی ادامه داد: قطعا تأکیدی که روی امکان ساخت مسکن مهر در بافت های فرسوده وجود دارد، به معنای این نیست که می شد همه 2 میلیون و چند ده هزار مسکن مهر موجود را به داخل شهرها برد؛ بلکه به این معناست که باید تفکر و دیدگاه توسعه شهری، توسعه درونی شهرها بود نه توسعه بیرونی آنها.

عضو سابق هیئت مدیره شرکت عمران و بهسازی شهری ایران تصریح کرد: بنابراین اینکه همه شهرهای ما امکان توسعه داخلی دارند، صحیح نیست؛ اما از سوی دیگر این موضوع را هم باید در نظر گرفت که بسیاری از شهرهای ما زیرساخت های احداث مسکن مهر در داخل شهرها را داشتند کما اینکه در برحی شهرهای کوچک و متوسط، واحدهای مسکن مهر چسبیده به بافت و حریم اصلی شهرهاست.

کارشناس ارشد اقتصاد مسکن افزود: انتقادی که به مبانی فکری توسعه شهری در گذشته وجود دارد، نوع نگاهی است که می گوید برای توسعه شهرها باید به بیرون از مرکزیت شهری و حاشیه ها حرکت کنیم. این در حالی است که در دنیا و کشورهای توسعه یافته چندین دهه است که این تفکر از بین رفته و نوسازی درونی شهرها جای آن را گرفته است.

به گفته اسلامی بیدگلی، برخی واحدهای مسکن مهر خودمالکی که بافت های داخلی شهرها را برای ساخت و ساز برگزیدند، از موفقیت بیشتری در ارتقای قیمت محله و خرید و فروش مسکن نسبت به مجموعه های مسکن مهر برون شهری دارند.

این استاد اقتصاد دانشگاه تأکید کرد: قطعا می بایست در مناطقی که زیرساخت ها اجازه ساخت و ساز انبوه را نمی داد، مناطق بیرونی شهرهای بزرگ را برای ساخت مسکن مهر انتخاب می کردیم اما در همان بافت های فرسوده نیز امکان نوسازی با استفاده از منابع مسکن مهر به صورت ساخت با تعداد طبقات کمتر و تراکم پایین به گونه ای که جایگزینی جمعیتی به صورت گسترده اتفاق نمی افتاد، وجود داشت.