◄ شناسایی عوامل موثر بر شدت تصادفات جاده‌ ای ایران

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مرگ بر اثر تصادفات جاده ای از سال 1990 به بعد در هر دوره 6 ساله حدوداً دو برابر شده و رتبه جهانی این حوادث در فهرست عوامل مرگ ومیر از رتبه نهم در سال 1990 به رتبه ششم در سال 2020 رسیده است.

حوادث جاده ای در کشور ما یک معضل اجتماعی است که رفع آن مستلزم شناخت ابعاد زیربنایی اعم از مسائل فرهنگی، جامعه شناختی، روانی، پزشکی، قضایی و نقش و جایگاه پلیس است. گزارش پلیس راهور و پزشک قانونی نشان می دهد که علی رغم قوانین اتحاذشده برای کاهش تصادفات جاده ای هنوز هم این مشکل منجر به فوتی ها، جراحات و خسارات زیادی در کشور ما می شود. البته سوانح جاده ای یک مشکل جهانی است که سالانه جان هزاران نفر را می گیرد و خسارات اقتصادی زیادی را تحمیل می کند. در ایران که تعداد وسایل نقلیه و به تبع آن تعداد تصادفات در حال افزایش است، این مشکل اهمیت بیشتری دارد. از آنجایی که تصادفات جاده ای یک مشکل چند عاملی است، شناسایی دلایل موثر بر آن گامی اساسی در جهت کنترل و کاهش آن بشمار می رود.

عوامل تاثیرگذار بر شدت تصادفات جاده ای ایران

به طور کلی، چهار عامل جاده (مشخصات هندسی راه)، انسان (شرایط روحی، جسمی و اخلاقی و توانایی های فیزیولوژیکی)، وسیله نقلیه (قابلیت های خودرو و نقص فنی قطعات آن) و محیط ( شرایط جوی و محیطی) به عنوان دلایل اصلی وقوع تصادفات شناخته می شوند که شناسایی و بررسی هریک از آن ها الزامی می باشد.

عوامل انسانی موثر بر شدت تصادفات جاده ای

در علم ترافیک، عامل انسانی شامل راننده، وسایل نقلیه و عابرین پیاده است که بیشتری نقش را در وقوع سوانح جاده ای ایفا می کند. برخلاف نقش پررنگ این عامل، در مقایسه با مطالعاتی که در مورد نقش جاده و وضعیت ترافیکی صورت گرفته، تحقیقات نسبتاً کمی در مورد عامل انسانی انجام شده است. پارامترهای مهمی که منجر به افزایش سهم عامل انسانی می شوند عبارتند از ویژگی های فردی راننده، تخلفات رانندگی، مشکلات روحی و روانی، خستگی و خواب آلودگی، معلولیت، عدم مهارت کافی در رانندگی، عدم هوشیاری، کمبود آموزش های لازم، عجله و شتاب، عدم شناخت جاده، کهولت سن، عدم رعایت سقف زمانی مجاز، مصرف مواد مخدر، رانندگی در شب، مشکلات بینایی راننده، عدم رعایت تعداد سرنشینان مجاز، ضعف اعصاب، مصرف دارو، نبستن کمربند ایمنی، نقص عضو راننده و انجام دادن کارهای حاشیه ای حین رانندگی. طبق نظر محققین، مصرف الکل، مواد مخدر و قرص های روانگردان می تواند احتمال وقوع تصادفات جاده ای را تا چند برابر افزایش می دهد.

عوامل مربوط به جاده موثر بر شدت تصادفات جاده ای

جاده تاثیر پررنگی بر بروز سوانح رانندگی دارد که در بعضی موارد به عنوان یک عامل غیرمستقیم معرفی می شود زیرا با تعدیل رفتار راننده نسبت به شرایط جاده می توان از تاثیر آن کاست. مسیر، ویژگی های هندسی آن، داشتن علائم هشداردهنده و تابلوهای ترافیکی، نشست جاده، غیراستاندارد بودن حفاظ جاده، شیب عرضی و طولی غیراستاندارد، نقص رویه آسفالت، لغزندگی سطح جاده ، اختلاف ارتفاع بین آسفالت و شانه جاده، خط کشی معابر، موانع و دست اندازها، قوس و زاویه تند جاده، روشنایی کم، عدم وجود حفاظ ایمنی، فقدان شانه خاکی و پارکینگ، عرض کم معابر، پیچ وخم زیاد جاده و هموار نبودن جاده منجر به کنترل یا افزایش آمار تصادفات می شود.

به طور کلی، پارامترهای مربوط به جاده و موثر بر شدت سوانح جاده ای را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

• عوامل مرتبط با طرح هندسی جاده و نواقص فنی آن
• عوامل مرتبط با علائم و تجهیزات کنترلی جاده و حریم راه ها
• سایر عوامل موجود در جاده

عوامل مربوط به وسایل نقلیه موثر بر شدت تصادفات جاده ای

وسیله نقلیه به عنوان اساس ایجاد حرکت در جاده، نقش انکارناپذیری بر شکل گیری حوادث رانندگی دارد. نقص فنی، ایمنی پایین و عدم استفاده صحیح از وسیله نقلیه منجر به تشدید حوادث جاده ای می شود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، نقش وسایل نقلیه در ایمنی ترافیک به دو بخش پیشگیری و حفاظت تقسیم می شود. ایمنی وسیله نقلیه در حفاظت از سرنشینان خود هنگام بروز تصادف نیز اهمیت بسزایی دارد. به منظور اطمینان از این موضوع، فرآیند ساخت و کارایی قطعات ساختاری هنگام تصادف باید مورد مطالعه قرار گیرد. نقص در تایرها، جعبه فرمان، ترمز، موتور، دستگاه های انتقال نیرو، اتاق بار، شیشه ها، چراغ ها، برف پاک کن، آینه بغل و سیستم برق، نداشتن معاینه فنی ، فرسوده بودن خودرو، زدن بار غیرمجاز و عدم تنظیم بار نیز در بروز تصادف نقش پررنگی دارد.

عوامل محیطی موثر بر شدت تصادفات جاده ای

شرایط جوی در بروز بعضی از سوانح موثر است. اگرچه این عامل چندان قابل کنترل نیست اما با بهبود سایر عوامل می توان نقش آن را کم رنگ کرد. نور خورشید، بارش باران و برف، گرد و خاک زیاد، باد و طوفان، یخبندان، حرارت بالا، وجود حیوانات در جاده و مه از جمله عوامل محیطی موثر بر شدت تصادفات هستند.

اگرچه ایران قوانین نسبتاً محکمی در مورد استفاده از کمربند ایمنی، کلاه ایمنی و استفاده از تلفن همراه حین رانندگی وضع کرده اما نیاز به تلاشی بیشتر برای نظارت به اجرای صحیح قوانین احساس می شود. مهم ترین اجزای نظام حمل ونقل جاده ای به ترتیب انسان، وسایل نقلیه، جاده و اقلیم هستند که در این بین انسان و خطاهای انسانی بیشترین سهم را دارند. صدمات و خسارات ناشی از تصادفات مهم و قابل ملاحظه است و اثرات زیان باری بر پیکره جامعه وارد می کند. رفع این معضل اجتماعی با تلاش و اقدامات نهادها و ارگان های مربوطه میسر می شود.

در این زمینه مقاله ای با عنوان " شناسایی عوامل تاثیرگذار بر شدت تصادفات جاده ای ایران" توسط احسان شریعتی و مصطفی وامق،  در دومین کنفرانس بین المللی یافته های پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی ارائه شده است. 

علاقمندان جهت مطالعه این مقاله بر روی لینک زیر کلیک نمایند. 

https://civilica.com/doc/1493728/