معرفی شرایط احداث جایگاه سوخت در سال 1402

احداث جایگاه سوخت یکی از پویاترین کسب و کارها در دنیای ماشینی شده است. در دورانی هستیم که هر روز بر تعداد خودروها و ابعاد جاده ها و فضاهای شهری افزوده می شود. بنابراین نیاز به احداث جایگاه های جدید سوختگیری وسایل نقلیه از الزامات است. اما شرایط احداث جایگاه سوخت تابع شرایط و قوانین خاصی است که لازم است تا قبل از اقدام برای سرمایه گذاری حتماً از آنها اطلاع داشته باشید.

به گزارش تین نیوز به نقل از اینرژی، جایگاه سوخت یک مکان تجاری است که قرار است برای خدمات توده مردم بهره برداری شود. اما در این مکان تجاری کالایی بسیار خطرناک فروخته می شود که مستعد ایجاد حریق و انفجار است. در هر جایگاه سوخت همه روزه هزاران لیتر انواع سوخت جابجا می شود و صدها نفر با انواع خودروها در این مکان حاضر می شوند. 

هر جایگاه سوخت با در نظر گرفتن استاندارد های جامع مانند EN، ANSI، NFPA و… ساخته می شود. در الزامات حقوقی و تخصصی ایران نیز تمامی دستورالعمل ها مطابق با همین استاندارد های احداث جایگاه سوخت پیش بینی شده است که در ادامه مطلب به تمامی آنها اشاره می کنیم.

شرایط حقوقی و تعهدات شخصی جایگاه دار

جایگاه سوخت که در اصطلاح عامیانه با عنوان پمپ بنزین می شناسیم، یک مکان تجاری است که با هدف خرده فروشی در سطح شهر ها و جاده ها دایر می شود. لذا هر جایگاه سوخت عملاً یک کسب و کار تجاری شده است که زیر نظر مدیریت شخصی یا نهاد حقوقی اداره می شود. شخص جایگاه دار مسئول تمامی جریان های حقوقی و فنی جایگاه سوخت است. 

همچنین این فرد با سرمایه گذاری به جهت کسب درامد، شغل جایگاه سوخت را انتخاب کرده است. از آنجا که جایگاه سوخت از مکان های استراتژیک، امنیتی و در عین حال کاملاً درگیر با توده مردم است، قانونگذار برای افرادی که مایل به سرمایه گذاری هستند، الزامات حقوقی و تعهدات ویژه پیش بینی کرده است. این شرایط حقوقی به قرار زیر هستند.

• اشخاص حقیقی باید تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.
• تدین به دین مبین اسلام و یا یکی از ادیان رسمی کشور داشته باشد.
• عدم سوء پیشینه در محاکم قضایی و انتظامی
• عدم اشتهار در فساد اخلاقی و یا مالی
• عدم اعتیاد به مواد مخدر

علاوه بر موارد ذکر شده در صورتی که شرایط یکسان باشد، وابستگان درجه اول خانواده معظم شهدا، جانبازان، آزادگان و ایثارگران در اولویت قرار دارند.

الزامات حقوقی احداث جایگاه سوخت

جایگاه سوخت با در نظر گرفتن توزیع هر نوع سوخت از مکان های تجاری حساس است. این مکان چه از نظر ایمنی و یا امنیتی و حتی تامین نیاز جاری مردم در شرایط خاص و استراتژیک قرار دارد. هر جایگاه باید شرایط کاملاً امن برای حضور تعداد زیاد خودروها آنهم در هر ساعت شبانه روز را فراهم کند. 

برای اطمینان از احداث جایگاه سوخت کاملا ایمن و مناسب حضور خودروها برخی الزامات تخصصی و فنی پیش بینی شده است که تحت عنوان الزامات حقوقی احداث جایگاه سوخت بررسی می شوند. این الزامات به قرار زیر هستند.

• ارائه سند ثبتی زمین جایگاه سوخت یا مجوز قانونی استفاده از زمین که توسط یکی از ادارات ثبت اسناد، شهرداری ها، وزارت مسکن و شهرسازی، منابع طبیعی و یا سازمان اوقاف صادر شده باشد. همچنین ارائه سرقفلی از سازمان پایانه ها برای احداث جایگاه درون پایانه الزامی است.
• تعهد محضری مبنی بر عدم اعتراض نسبت به کمبود درآمد ناشی از فروش فرآورده های نفتی. همچنین لازم است تا تعهدی مبنی بر ارائه سند قطعی زمین صادر شود.
• ارائه پاسخ استعلام از ادارات و سازمان های ذیربط مانند شهرداری ها برای احداث جایگاه های شهری و سازمان راه و ترابری (سازمان پایانه ها) برای جایگاه های خارج از شهر
• واریز مبلغ ۲۰ میلیون ریال به عنوان سپرده حسن انجام کار

سیر قانونی پس از ارائه مدارک

پس از تقاضای فرد برای احداث جایگاه سوخت و ارائه مدارک مراحل قانونی، بررسی شرایط احداث جایگاه سوخت آغاز می شود. اگر مدارک و مستندات فرد مورد تایید مراجع ذیربط قرار بگیرد، مجوز احداث جایگاه سوخت به نام فرد صادر می شود.

این مجوز به نام فرد متقاضی صادر شده است و تا پس از پایان مراحل ساخت و آغاز بهره برداری حق انتقال آن به غیر تحت هر عنوان اعم از فروش، وکالت، شراکت، هبه و… وجود ندارد. همچنین مدت زمان اعتبار این مجوز برای آغاز مراحل ساخت جایگاه سوخت حداکثر ۶ ماه پس از صدور آن است. 

اما در صورتی که فرد در این مدت اقدامی برای احداث جایگاه نکرده باشد، حداکثر برای یک بار آن هم به مدت شش ماه می تواند اعتبار مجوز احداث جایگاه سوخت را تمدید نماید. از طرفی مجوز احداث جایگاه سوخت برای آغاز مراحل ساخت تا لحظه بهره برداری صادر شده است. 

برای آغاز به کار جایگاه سوخت مجوز دیگری صادر می شود که قاعدتاً لازم است تا در ابتدای بهره برداری مراحل قانونی آن طی شود. چگونگی طراحی جایگاه سوخت و قرار دادن سکوها طبق ملاحظات فنی و براساس آیین نامه ها اجرا می شود. اما صاحب جایگاه می تواند به دلخواه خود ساختمان جایگاه را طراحی نماید. در ادامه مطلب به توضیحات فنی از ملاحظات تخصصی طراحی جایگاه سوخت و جانمایی سکوها و… می پردازیم.

مدارک مورد نیاز جهت احداث جایگاه سوخت

متقاضیان احداث جایگاه سوخت در دو دسته افراد حقیقی و یا حقوقی قرار می گیرند. هر کدام از این متقاضیان موظف هستند تا برخی مدارک را برای طی شدن مراحل قانونی صدور مجوز احداث جایگاه سوخت ارائه نمایند.

مدارک مورد نیاز اشخاص حقیقی

• تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت دائمی
• کپی و اصل سند ثبتی زمین یا مجوز معتبر صادر شده از ادارات و ارگان ها جهت استفاده از زمین های دولتی
• کروکی کامل و ثبت شده زمین پیشنهادی
• تکمیل فرم درخواست احداث جایگاه سوخت و ارائه تعهد نامه ثبتی
• ارائه مدارک معتبر موافقت سازمان حمل و نقل پایانه ها برای متقاضیانی که جهت احداث جایگاه سوخت در محورهای مواصلاتی اقدام می کنند.
• فیش واریزی ۲۰ میلیون ریالی به عنوان سپرده حق انجام کار به حساب معرفی شده شرکت نفت

مدارک مورد نیاز اشخاص حقوقی

هر نوع تقاضای احداث جایگاه سوخت از جانب شرکت ها، سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی و… در فهرست اشخاص حقوقی قرار می گیرند. این اشخاص نیز باید علاوه بر مدارک قید شده در اشخاص حقیقی، برخی دیگر از مدارک را ارائه نمایند.

• اساسنامه شرکت متقاضی
• آخرین صورتجلسه مجمع عمومی شرکت متقاضی
• آگهی کثیرالانتشار جهت اطلاع از تقاضای احداث جایگاه سوخت و ارائه مدارک مربوط به انتشار آن
• ارائه مدارک لازم آگهی کثیرالانتشار آخرین تغییرات شرکت

پس از ارائه این مدارک مراحل بررسی صلاحیت قانونی افراد حقیقی و حقوقی آغاز می شود. پس از این مرحله لازم است تا برای اخذ مجوز نهایی نقشه های فنی و عمرانی مربوط به احداث جایگاه نیز تهیه و ارائه شوند.

نقشه های لازم برای مجوز احداث جایگاه سوخت

هر جایگاه یک سایت کامل خرده فروشی انواع سوخت است که قرار است تا با رعایت تمام ملاحظات ایمنی برای استفاده صدها خودرو در هر ساعت از شبانه روز مورد استفاده قرار بگیرد. این سایت باید طبق اصول تخصصی ساخت جایگاه های سوخت گیری طراحی شده باشد. 

نقشه های لازم برای آغاز مراحل ساخت پس از ارائه مدارک حقوقی، تنظیم شده و به مراجع قانونی سپرده می شود. این نقشه ها با تمام جزئیات به چگونگی مراحل ساخت و طراحی نهایی سازه جایگاه سوخت اشاره می کنند. نقشه های لازم برای صدور مجوز احداث جایگاه سوخت به قرار زیر هستند.

• نقشه جانمایی جایگاه و تمامی جزئیات اجرایی محوطه جایگاه
• نقشه P&ID جایگاه
• نقشه ایزومتریک لوله کشی های توزیع سوخت جایگاه
• نقشه طبقه بندی مناطق پرخطر
• نقشه طراحی و نصب مخازن همراه با تمامی جزئیات فنی و تخصصی
• نقشه سیستم توزیع الکتریکی در کل جایگاه سوخت
• نقشه سیستم اعلان و اطفاء حریق با قید تمامی ملزومات
• نقشه سیستم اتصال زمین جایگاه
• نقشه سیستم قطع اضطراری جایگاه

الزامات حقوقی مجوز بهره برداری جایگاه سوخت

از لحاظ قانونی مجوز ساخت جایگاه سوخت متفاوت از مجوز بهره برداری از آن است. در بخش های قبلی قید کردیم که مجوز ساخت تنها برای اجازه آغاز ساخت و احداث جایگاه است. این مجوز مسیر طی شده از آغاز تقاضا تا بررسی صلاحیت ها و مدارک قانونی و همچنین بررسی نقشه های احداث جایگاه می باشد.

به محض پایان مراحل ساخت جایگاه برای آغاز بهره برداری آن به مجوز دیگری نیاز دارید. برای صدور مجوز بهره برداری نیز اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به ارائه مدارک و اسنادی هستند. این مدارک به قرار زیر ارائه می شوند.

• ارائه برنامه جامع بازرسی های کامل دوره ای تجهیزات و محل جایگاه سوخت در مقاطع روزانه، هفتگی، ماهیانه، سه ماهه، شش ماهه و یکساله
• بررسی حسن اجرای نقشه ها و رعایت تمام قوانین توسط سازنده جایگاه سوخت و ارائه اسناد مربوط به این بررسی ها
• کنترل صحت عملکرد تمامی تجهیزات و تطبیق شرایط آنها با مستندات تایید شده شرکت نفت و ارائه مستندات اجرای تمامی این کنترل ها
• انجام آزمایش های مورد نیاز که توسط مراجع معتبر تنظیم شده اند. لازم است تا برگه تایید انجام آزمایش ها برای صدور مجوز بهره برداری صادر گردد.

پس از ارائه این مستندات که شامل تمامی مدارک، تاییدیه ها و بازرسی ها از انجام صحیح و طبق نقشه ساخت جایگاه و سالم بودن تجهیزات و رعایت تمامی قوانین می شود، مراحل قانونی صدور مجوز بهره برداری جایگاه سوخت ارائه می گردد. این مجوز برای آغاز به کار جایگاه به نام بهره بردار صادر شده است.

آزمایش های مورد نیاز صدور مجوز بهره برداری چه هستند؟

برای صدور مجوز بهره برداری جایگاه سوخت به مستندات انجام برخی آزمایش ها نیاز دارید. تمامی این آزمایش ها توسط شخص بهره بردار در محل جایگاه سوخت و زیر نظر مراجع ذیربط انجام می شود و اسناد مربوط به انجام آن برای ارائه به مراجع قانونی صادر خواهد شد. این آزمایش ها به قرار زیر هستند.

• بررسی نصب صحیح و طبق نقشه تمامی تجهیزات
• بررسی نصب تمامی تابلوها، علائم راهنمایی و هشدار دهنده ها طبق اسناد و نقشه های ارائه شده
• بررسی نصب اصولی و تست عملیاتی سیستم نشت یاب
• بررسی نصب اصولی و تست عملیاتی سیستم اعلان و اطفای حریق
• گزارش عملیاتی از درصد ریسک جایگاه
• بررسی نصب اصولی و تست عملیاتی سیستم های قطع اضطراری جایگاه
• تست عملیاتی مخازن و لوله کشی فرآورده های سوختی که شامل انواع مراحل آزمون هیدرواستاتیکی می شود.
• تست عملیاتی سیستم زمین جایگاه سوخت

مراحل قدم به قدم صدور مجوز احداث جایگاه سوخت

اگر برای احداث جایگاه سوخت اقدام می کنید، به انبوه مدارک و طی شدن مراحل متعدد نیاز دارید. در این مسیر لازم است تا مستندات خود را به چندین اداره و یا سازمان دولتی ارائه کنید. همچنین باید از چندین نهاد دولتی مجوزهای لازم را تهیه نمایید. طی شدن این پروسه گاها گیچ کننده است. در این بخش به تشریح مختصر و گام به گام از مراحل صدور مجوز احداث جایگاه سوخت می پردازیم.

• در اولین قدم فرد متقاضی اعم از اشخاص حقیقی و یا حقوقی باید به معاونت بازرگانی بخش فراورده های نفتی منطقه مراجعه کرده و مراتب درخواست خود را اعلام نماید.
• در محل معاونت بازرگانی بخش فرآورده های نفتی فرم درخواستی برای این منظور تهیه شده است که همراه مدارک به جهت آغاز به کار ارائه می گردد.
• پس از ارائه مدارک، این اسناد توسط معاونت بازرگانی بررسی می شوند.
• در صورتی که مدارک و اسناد فرد متقاضی مورد تایید اولیه معاونت بازرگانی قرار بگیرد، مرحله بازدید از زمین پیشنهادی توسط کارشناس فنی و ایمنی اداره بازرگانی شرکت فراورده های نفتی انجام می شود.
• پس از تایید زمین، فرد متقاضی به شهرداری معرفی شده تا استعلام های لازم جهت مدارک اسناد و جزئیات حقوقی زمین صورت بگیرد.
• در این مرحله وارد فاز طراحی و تهیه نقشه های اجرایی جایگاه سوخت زیر نظر و مسئولیت مهندسین مشاور مورد تایید سازمان نظام مهندسی اقدام می کنید. این نقشه ها شامل تمامی بخش های ساختمان، برق، مکانیک، ابزار دقیق و ملاحظات عمومی است. لازم است که در تهیه نقشه ها تمامی استانداردهای شرکت نفت پوشش داده شود.
• نقشه ها و مستندات تهیه شده از طراحی جایگاه سوخت را به مراجع قانونی برای بررسی نهایی توسط کارشناسان شرکت پخش فرآورده های نفتی منطقه ارائه نمایید. پس از بررسی دقیق نقشه ها و تایید نهایی مهندس و ایمنی منطقه پاسخ استعلام صادر شده و وارد فاز نهایی می شود.
• صدور مجوز احداث جایگاه سوخت به نام شخص حقیقی و یا حقوقی که برای مدت ۶ ماه اعتبار دارد و باید در این مدت مقدمات آغاز ساخت پروژه ها را فراهم کنید.

• و یا در اطراف پیچ های تند جاده های بین شهری باشد.

ویژگی های زمین مناسب احداث جایگاه سوخت

اگر چه این شما هستید که زمین پیشنهادی را معرفی کرده اید؛ اما نوع و اندازه جایگاه سوخت توسط شرکت پخش فرآورده های نفتی تعیین می شود. کارشناسان شرکت پخش با توجه به موقعیت زمین و نیاز منطقه الگوی طراحی تا اندازه جایگاه را تعیین می کنند. 

نوع جایگاه به نوع سوخت تحویلی اعم از بنزین، گازوئیل، CNG، اتاقکی و… مربوط است. برخی جایگاه ها قابلیت تحویل چند نوع سوخت را دارند که برای طراحی آنها به جانمایی سکوهای مجزا و مستقل نیاز داریم. قاعدتاً با توجه به نوع سوخت تحویلی و همچنین نیاز منطقه برای احداث تعداد سکوها تصمیم گیری می شود.

از هر نوع زمین نمی توانیم برای احداث جایگاه سوخت استفاده کنیم. زمین مورد نظر باید ویژگی های خاصی داشته باشد که به طور تخصصی شامل موارد زیر می شوند.

• زمین پیشنهادی باید از مراکز صنعتی و یا واحدهای صنفی که در آنها کار گرم و یا شعله مستقیم وجود دارد، فاصله داشته باشد. مراکز صنعتی که در آنها جوشکاری، عملیات حرارتی مانند کوره نانوایی و… وجود دارد، از چنین فضاهایی هستند.
• حداقل یکی از خیابان ها با دسترسی مستقیم به جایگاه قابلیت مانور نفتکش را داشته باشد.
• زمین پیشنهادی در حریم برق فشار قوی، لوله های انتقال گاز و یا خطوط راه آهن قرار نداشته باشد.
• زمین پیشنهادی نباید در حریم رودخانه باشد.
• زمین جایگاه سوخت نباید در محل تقاطع ها

هزینه احداث جایگاه سوخت شامل مولفه های متعددی است. قاعدتاً خرید زمین مهمترین بخش از تقسیم بندی هزینه ها است. اما در مراحل بعدی و با هزینه های متنوع دیگری مانند طراحی نقشه های مهندسی شده، خرید تجهیزات جایگاه سوخت، آماده سازی زمین، احداث ساختمان و زیرسازی نصب مخازن و لوله کشی ها و… در فهرست هزینه های ساخت جایگاه سوخت قرار دارند. 

اما در مرحله اخذ مجوز احداث جایگاه سوخت با هزینه خاصی مواجه نیستید. هزینه این مرحله یک مبلغ ۲۰ میلیون ریالی است که باید بابت حسن انجام کار به عنوان سپرده واریز کنید.

در حین مراحل اخذ مجوز باید مرحله طراحی جایگاه سوخت را بگذرانید. تنها در صورت کامل شدن فاز طراحی و ارائه مستندات کامل آن به شرکت پخش فرآورده های نفتی می توانید وارد مرحله اجرایی شوید. طراحی جایگاه سوخت خود به تنهایی شامل سه موضوع کلیدی معماری و عمران، بخش های مکانیکی و برقی و همچنین سیستم های ایمنی و حفاظت می شود. 

هر کدام از این موضوعات شامل دستورالعمل های متنوع و تخصصی هستند که با دقت و جزئیات کامل در مراحل ساخت جایگاه سوخت مورد بررسی و طراحی کامل قرار می گیرند.