◄ جشن مهر، پیروزی کاوه و دروی محصولات در ایران باستان

 مهرگان پس از نوروز بزرگ‌ترین جشن ایرانیان باستان است که با اعتدال پائیزی، زمان برابری شب و روز پیوند داشته و در دوره‌هایی از دوران باستان که آغاز پاییز، آغاز سال نو بوده برگزار می‌شده است. 

 مهرگان یکی از مهمترین جشن های ایران است. بسیاری می گویند دومین جشن ایران بعد از نوروز است اما جشن مهرگان در ایران باستان اگر مهم تر نبوده، اهمیتی برابر با نوروز داشته است. این مراسم توسط کشاورزان برای دروی محصولات برگزار می شده است. همانطور که در قرن های گذشته در کشورهای اروپایی نیز مراسم های مشابهی بعد از برداشت محصول برگزار می شده است. حال این مراسم ها باشکوه و به صورت کارناوال ها و بازارچه های سنتی همچنان در حال برگزاری بوده و هر ساله توریست های بسیاری را جذب کشورهای اروپایی می کند.

جشن نوروز به واسطه اینکه پادشاهان در آن روز اجازه دیدار مردم عادی را می دادند بسیار تجملاتی تر و باشکوه تر برگزار می شد اما جشن مهرگان را مردم عادی برای برداشت محصولاتشان برگزار می کردند.

◄ سیزدهم فروردین فرصتی برای پاسداشت طبیعت

◄ پل سازی در ایران باستان

اگرچه جشن مهرگان ایرانی است اما کشورهای همسایه در برگزاری آن و بزرگداشت این مراسم مهم بسیار بهتر از دولت ایران عمل می کنند.

جشن مهرگان متعلق به ایران زمین است اما تاجیکستان نیز در دوران ایران باستان بخشی از ایران بوده است. در عصر جدید بسیاری از بخش های ایران باستان تبدیل به کشورهای مستقلی شدند اما مبدا برخی از جشن های سنتی مانند مهرگان، ایران است.

او افزود: با این همه تاجیکستان به برگزاری جشن مهرگان بسیار اهمیت می دهد و آن را هرساله برگزار می کند.  مهرگان جشنی است که بعد از دروی محصول توسط کشاورزان برگزار می شده است و جزو مراسم کهن و دیرینه کشورمان است.

جشن مهم ایرانی 

اورینب نظریان، مدرس باستان شناسی گفت: مهرگان دومین عید بزرگ ایرانیان با ریشه های کاملا ایرانی و برگرفته از ایین های رفتاری کیش مهر در ایران باستان است .در دوران تاریخی ایران پیش از ساسانیان در روز مهر از ماه مهر که شانزدهم مهر ماه بوده است جشنی باشکوه با حضور شاه ایران در حالیکه تاجی با نقش گردونه ی مهر بر سر داشت برگزار میشد و این روز در ایران کهن روز اول سال و نماد داستان آفرینش  بوده و مبدا سال قرار میگرفت.

او افزود: با مطالعه اساطیر ایرانی میتوان دریافت که این عید کاملا ایرانی و دارای ریشه های کهن فرهنگ ایرانیان است که از کیش ایرانی مهر که آیین پادشاهی و جنگاوری و شجاعت و صلح و دوستی است نشات میگیرد و همواره ایرانیان  و جوامع خارج از حیطه سیاسی و جغرافیایی ایران که به نوعی از آیین مهر تاثیر پذیرفته اندچه پیش از اسلام و چه پس از اسلام بصورت خود اگاه و ناخودآگاه در پاسداشت و تداوم این آیین  تلاش کرده اند.

جشن درو 

مهرگان، هر ساله در ابتدای پاییز برگزار می‌شد. در واقع، در تقویم اوستایی، سال به دو فصل تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم می‌شد؛ که نوروز جشن آغاز فصل تابستان بزرگ و شروع گرما و مهرگان، جشن آغاز زمستان بزرگ و شروع سرما، به شمار می‌رفته است. مهرگان به دو جشن تقسیم می‌شد؛ مهرگان کوچک که در ۱۶ مهر برگزار می‌شد و متعلق به خواص بود و مهرگان بزرگ که در ۲۱ مهر برای عوام برگزار می‌شد.

در مورد علت برپایی این جشن و نام‌گذاری آن به مهرگان در منابع تاریخی، مطالب متعددی آمده است. برخی نام مهرگان را به مهر یا میترا نسبت می‌دهند. مهر از ایزدان مهمی است که نام او در اوستا آمده و با دوستی و رعایت عهد و پیمان گره خورده و طرفدار راستی و درستی و دشمن دروغ معرفی شده است. از آن جا که الهه مهر از اعتبار و اهمیت والایی برخوردار بوده، در این روز باشکوه‌ترین جشن‌ها برگزار می‌شد. این جشن را در قدیم «متراکانا» می‌گفتند و بعدها به نام «مهرگان» خوانده شد. پس از اسلام نیز به آن «مهرجان» گفتند.

عده‌ای واقع شدن روز مهر در ماه هم‌نامش را دلیل جشن گرفتن آن دانسته‌اند. دلیل دیگری که به این جشن مهرگان می‌گویند قیام کاوه آهنگر و پیروزی بر ضحاک و به پادشاهی نشستن فریدون است.