◄ بندر امیرآباد؛ افق جدید همکاری ترانزیتی ایران و قزاقستان

دریای خزر به عنوان بزرگ ترین دریاچه جهان و منبع غنی از منابع طبیعی، نقش کلیدی در ترانزیت کالاها ایفا می کند و اجازه دسترسی به بازارهای اوراسیا و غرب آسیا را فراهم می کند.

ایران و قزاقستان دارای موقعیت جغرافیایی استراتژیک هستند که آن ها را به مراکز مهم ترانزیتی تبدیل کرده است. ایران با دسترسی به آب های آزاد از طریق خلیج فارس و دریای عمان و قزاقستان با سواحل وسیع دریای خزر، قادر به ایجاد مسیرهای تجاری متنوعی برای انتقال کالاها هستند. طبق آمار گمرک قزاقستان، در سال 2023 بیش از 500 هزار تن کالا از طریق بنادر ایران به کشورهای دیگر ترانزیت شده است که نشان دهنده رشد 25 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته است.

براساس آمار منتشر شده، سرمایه گذاری های مشترک دو کشور در پروژه های ترانزیتی به ویژه در زیرساخت های بندری و ریلی، به حدود 300 میلیون دلار رسیده که به بهبود زیرساخت ها و افزایش ظرفیت ترانزیتی و تجارت دوجانبه کشور کمک می کند.

طبق نظر کارشناسان، دو کشور برای تحقق اهداف ترانزیتی خود، نیازمند سرمایه گذاری در زیرساخت های حمل و نقلی خود در دریای خزر هستند. یکی از پروژه های مهم در این زمینه، توسعه بندر انزلی در ایران و بندر آکتائو در قزاقستان است. این دو بندر به عنوان دروازه های اصلی ترانزیت کالا در دریای خزر شناخته می شوند که با تمرکز بر دریای خزر و مرز مشترک آبی پیگیری می شوند.

بندر انزلی در شمال ایران یکی از نقاط کلیدی برای ورود کالاها از قزاقستان به شمار می رود.

بر اساس گزارش سازمان بنادر و دریانوردی ایران، ظرفیت این بندر برای پذیرش کشتی ها تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱۰ میلیون تن افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، بندر آکتائو در قزاقستان نیز با ظرفیت بالای خود نقش مهمی در تسهیل ترانزیت کالاها دارد. طبق اطلاعات منتشر شده توسط وزارت صنعت و توسعه زیرساخت های قزاقستان، ظرفیت بندر آکتائو تا پایان سال جاری میلادی به بیش از ۱۵ میلیون تن خواهد رسید.

اونتالاپ اونالبایف، سفیر جمهوری قزاقستان در ایران در بازدید از بندر امیرآباد، بر توسعه ظرفیت های تجاری دو کشور از طریق بنادر امیرآباد و آکتائو تاکید کرد و از اعلام آمادگی این کشور برای سرمایه گذاری در بندر امیرآباد خبر داد.

سفیر قزاقستان در ایران عنوان کرد در حال شناسایی بازارهای جدید برای سوآپ و ترانزیت غلات از طریق بندر امیرآباد به کشورهای همسایه ایران هستیم که در صورت حصول نتیجه به زودی شاهد تحولاتی در این زمینه نیز خواهیم بود.

وی ادامه داد: با توجه به وجود مخازن روغن خوراکی در بندر امیرآباد، در زمینه ترانزیت و صادرات روغن خام خوراکی هم حاضریم سرمایه گذاری هایی در بندر امیرآباد انجام دهیم.

محمد علی موسی پور گرجی، مدیر کل بنادر و دریانوردی امیرآباد ضمن تشریح عملکرد و امکانات بندر امیرآباد، اظهار کرد: تکمیل اسکله رو-رو ریلی در بندر امیرآباد تأثیر به سزایی بر رونق تجارت دو کشور خواهد داشت و مسیر دسترسی به بازارهای هدف از جمله شرق آسیا و کشورهای حاشیه دریای خزر را برای توسعه تجارت دو کشور فراهم خواهد کرد. 

در سال های اخیر، ایران و قزاقستان چندین توافقنامه همکاری امضا کرده اند که هدف آن ها تسهیل حمل و نقل کالاها از طریق دریای خزر است. یکی از این پروژه ها، راه اندازی کریدور بین المللی شمال - جنوب (INSTC) است که هدف آن اتصال کشورهای شمال اروپا به جنوب آسیا از طریق ایران و قزاقستان می باشد و هر دو کشور جزو ذینفعان این کریدور به شمار می روند.

محمد مهدی کریمی قهی، کارشناس ترانزیت عنوان کرد که ایران بیشترین ظرفیت کشتیرانی در دریای خزر و تقریبا بخش عمیق آن را در اختیار دارد. در چند سال گذشته، مزایای دریای خزر و بنادر شمالی کشور جهت همکاری های ترانزیتی و حمل و نقلی مورد غفلت واقع شده است.

کریمی ادامه داد: اسکله رو-رو بندرامیرآباد که در تسهیل فرآیند و زمان ترانزیت بین کشورهای حاشیه خلیج فارس تاثیر به سزایی دارد، پس از گذشت چند سال هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است. این پروژه ضمن افزایش ترانزیت ریلی میان ایران، قزاقستان و روسیه، کاهش وابستگی به مسیرهای غرب و شرق دریای خزر را دربرمی گیرد.

وی پیشنهاد کرد که احداث، بهره برداری و تجاری سازی اسکله رو-رو بندرامیرآباد را به بخش غیردولتی با سابقه کار بین المللی بسپاریم تا در سریع ترین زمان ممکن، به نتایج قابل توجه اقتصادی و ترانزیتی دست یابیم.